|
Tarım ve Köyişleri Bakanlığından:
DOKU
KÜLTÜRÜ YÖNTEMLERİ İLE ÜRETİLEN MEYVE/ASMA FİDANI/
ÜRETİM
MATERYALİ VE ÇİLEK FİDESİ ÜRETİMİ, SERTİFİKASYONU
İLE
PAZARLAMASI TEBLİĞİ
(TEBLİĞ NO:
2010/47)
BİRİNCİ
BÖLÜM
Amaç,
Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE
1 – (1)
Bu Tebliğ; ticari amaçla doku kültürü yöntemleri ile üretilen, dağıtılan,
satılan, ithal edilen meyve ve asma fidanı/üretim materyali ile çilek
fidelerinin ismine doğru, standartlara uygun ve sağlıklı olarak üretilmesi,
piyasaya arz edilmesi ve bunları üretenlerin, ticaretini yapanların, ithal
edenlerin uymak zorunda oldukları esasları belirler.
Kapsam
MADDE
2 – (1)
Bu Tebliğ; doku kültürü yöntemleri ile üretilen meyve ve asma fidanı/üretim
materyali ile çilek fidelerinin üretimi, kontrolü, sertifika/belge
düzenlenmesi, etiketlenmesi, pazarlanması ve ithalat işlemlerini kapsar.
Dayanak
MADDE
3 – (1)
Bu Tebliğ; 31/10/2006 tarihli ve 5553 sayılı
Tohumculuk Kanununun 6 ncı maddesine dayanılarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE
4 – (1)
Bu Tebliğde geçen;
a) Araştırma kuruluşu: Bitki
çeşitlerinin ıslahı veya bulunması ve geliştirilmesi ile ilgili faaliyet
gösteren, nitelikleri ve çalışma usul ve esasları Bakanlıkça belirlenen,
kamu kurum ve kuruluşları veya özel kuruluşları,
b) Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığını,
c) Başvuru kuruluşu: Üretimin
yapıldığı ildeki Bakanlık il müdürlüğü veya Bakanlık tarafından beyanname
kabulü için yetkilendirilen kuruluşları,
ç) Bitkicik: Doku kültürü
yöntemi ile elde edilen ve dış ortam koşullarına aktarılmış nem, sıcaklık ve ışık bakımından kontrollü
şartlar altında bulunan bitkileri,
d) Bitki sağlığı kontrol
kuruluşu: Zirai Mücadele Araştırma Enstitüleri veya Bakanlık tarafından,
zararlı organizma kontrolü için yetkilendirilen kuruluşları,
e)
Doku kültürü (DK): Bitkilerin çeşitli kısımlarından alınan doku, organ veya
hücrelerin sterilize edildikten sonra in vitro koşullarında kültüre alınması işlemini,
f) Fidan: Anaç, çöğür, yoz veya
çelik üzerine aşılama veya doğrudan eşeysiz vejetatif
yollarla çelik, daldırma, doku kültürü yöntemleri ile üretilen aşılı veya
aşısız meyve/asma fidanlarını,
g) Fide: Çilekte bir üretim
mevsiminde ana bitkilerden oluşan, doğrudan eşeysiz vejetatif
yollar veya doku kültürü yöntemleri ile üretilen köklü bitkileri,
ğ) Genel Müdürlük: Tarımsal
Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğünü,
h) İklim (kültür) odası: İn vitro koşullarda yapay besi ortamlarında kültüre alınan
doku ve organların büyüme ve gelişmeleri için, optimum
sıcaklık, ışık ve gerekli durumlarda nem ihtiyaçlarının kontrollü olarak
sağlandığı mekan/odaları,
ı) İklim Odası Kontrol Raporu:
İklim odasında bulunan mikro sürgünlerde yapılan kontrol sonucunda, tohumluk
kontrolörü tarafından düzenlenen raporu,
i) İn vitro:
Laboratuvar ortamı veya yapay koşulları,
j) İsmine doğruluk: Meyve ve
asma fidanı ile çilek fidesi üreten, satan, depolayan veya sevk eden kişi ve
kuruluşlarca etiketinde belirtilen anaç ve/veya çeşit adının garanti
edilmesi halini,
k) İtiraz Kontrol Raporu:
İtirazlar üzerine, GENEL MÜDÜRLÜK tarafından görevlendirilen teknik elemanların
itiraza konu durum ile ilgili hazırladıkları raporu,
l) Kardeşlenme: Doku kültüründe
bir bitki parçası veya mikro sürgünden elde edilen yeni yavru mikro sürgünleri,
m) Mikro sürgün: İn vitro koşullarda elde edilmiş sürgünü,
n) Parti: Aynı doku kültürü
ortamına bir ay içerisinde çoğaltım amacı ile giren aynı bitkiden alınan
üretim materyalini,
o) Pazarlama: Üretim materyali
veya fidan/fideleri kullanıma hazır olarak stokta bulundurma, satış için
teşhir veya teklif etme, diğer kişiye satış veya teslimat işlemlerini,
ö) Sertifikasyon kuruluşu:
Bakanlık tarafından bu Tebliğde belirtilen sertifikasyon işlemlerini
yapmakla yetkilendirilen kuruluşları,
p) TTSM: Tohumluk Tescil ve
Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğünü,
r) Tohumluk kontrolörü:
Bakanlık tarafından tohumluk sertifikasyonuna ilişkin kontrol, numune alma
veya piyasa denetimleri ile ilgili yetkilendirilen resmi ya da özel gerçek
kişileri,
s) Üretici: Üretim materyali
veya fidan/fide konularında üretim, koruma ve/veya işlemden geçirme ve pazarlama
faaliyetlerini profesyonel olarak yapan gerçek ya da tüzel kişi veya
kuruluşlar ile kamu kuruluşlarını,
ş) Üretim materyali: Meyve ve
asma fidanları ile çilek fidelerinin üretilmesinde kullanılan çelik, aşı
gözü, aşı kalemi, klon, doku kültürü ortamındaki
bitkicik, stolon, sürgün ucu ve meristem gibi vejetatif, tohum, çöğür ve yoz gibi generatif
üretim materyalini,
ifade
eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Üretim,
Sertifikasyon ve Pazarlama
Genel şartlar
MADDE
5 – (1)
Üretim, sertifikasyon ve pazarlama ile ilgili şartlar aşağıda
belirtilmiştir.
a) Doku kültürü ile üretim
yapacak üreticiler, doku kültürü ile tohumluk üretici belgesine sahip
olmalıdırlar.
b) Doku kültürü yöntemi ile
üretimi yapılacak olan çeşitlerin ülkemizde kayıt altında olması gerekir.
c) Başlangıç materyalinin
alındığı bitkinin sertifikasının bulunmaması durumunda, uygun doku kültürü
yöntemleri kullanılarak yapılan üretimler standart üretim
materyali/fidan/fide olarak adlandırılırken; sertifikalı üretimlerde doku
kültüründe kullanılacak kaynak bitkinin, bir nolu
damızlık/ön temel blok, iki nolu damızlık/temel
blok veya üç nolu damızlık/sertifikalı blok
bitkilerinden olması gerekmektedir.
ç) Doku kültürü ortamındaki
bitkicikler/mikro sürgünler en fazla 10 alt kültüre alınabilir ve ortamdaki
bitkicikler/mikro sürgünler meyve/asmada en fazla bir yıl, çilekte en fazla
2 yıl süreyle kullanılabilir.
d) Doku kültürü yöntemlerinde
üretim materyali ve fidan/fide üretimi kontrolleri, Bakanlık il müdürlüğü
veya Bakanlığın yetkilendirdiği kuruluşun teknik elemanları tarafından
yapılır.
e) Doku kültürü ortamındaki
bitkicikler/mikro sürgünler pazarlanabilir. Ancak pazarlama sırasında
satıcı tarafından, üretimlerin doku kültürü ortamında kalma süresi ve
yapılan kontrollere ait belgelerin aslı/Bakanlık il müdürlüğü onaylı bir
sureti alıcıya verilir. Bu üretimler de sertifikalı/belgeli ve etiketli
olarak pazarlanabilir.
f) Doku kültürü ile çoğaltılan
bitkicikler alıştırma ortamında en az bir ay; nem, güneş ışığı ve sıcaklık
açısından kontrolsüz ortama adapte edildikten sonra pazarlanabilir.
g) Doku kültüründe kullanılan
harcın; daha önce kullanılmamış olması zorunludur.
ğ) Doku kültüründeki bitkiler;
kaynak bitkilerin sağlık şartlarını aynen devam ettireceklerinden, şüpheli
durumlar dışında, tekrar hastalık veya zararlı kontrolüne tabi tutulmazlar.
h) Bitkiciklerde genetik
değişime neden olabilecek kimyasal maddelere, besi ortamında yer
verilmemelidir. Aksi halde üretimlere sertifika/belge ve etiket
düzenlenmez.
ı) Doku kültürü ile çoğaltma
yönteminde sadece koltuk altı gözler, bitkicikler/mikro sürgünler, sürgün
ucu, sürgün ucu aşılama veya meristem kültürü kullanılabilir. Ancak sadece
tohum anaçlarında embryo kültürü de kullanılabilir.
i) Doku kültürü ile üretilen
meyve/asma fidan/fide/üretim materyalleri, 8/7/2010
tarihli ve 27635 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çilek Fidesi Üretimi,
Sertifikasyonu ve Pazarlaması Yönetmeliği ile 3/7/2009 tarihli ve 27277
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Asma Fidanı ve Üretim Materyali
Sertifikasyonu ile Pazarlaması Yönetmeliği ve Meyve Fidanı ve Üretim
Materyali Sertifikasyonu ile Pazarlaması Yönetmeliği kapsamındaki bitki
sağlığı standartlarına sahip olmalıdır.
j) Bu Tebliğde geçen belge ve
formlar, Genel Müdürlük ve www.tohum.tugem.gov.tr
internet adresinde yer alır.
Doku kültürü üretim materyali/fidan/fide beyannamesi
MADDE
6 – (1)
Doku kültürü üretimlerine sertifika/belge ve etiket düzenlenebilmesi için,
başvuru kuruluşuna beyanname verilmesi gerekir.
(2) Beyannamelerin düzenlenmesi
ve kabul edilmesi aşağıdaki şekilde yapılır.
a) Doku kültürü ile meyve ve
asma fidanı/fidesi üretimlerinde, uygun beyanname doldurulur.
b) Doku kültürü yöntemi ile
üretim materyali/fidan/fide beyannamesi, her parti için ayrı düzenlenir.
c) Beyannamelerde belirtilen
çeşit ve anaç isimleri, kayıt edilip yayımlandığı şekilde yazılır.
ç) Doku kültürü ile üretim
materyali/fidan/fide beyannamesi üç nüsha düzenlenir.
d) Doku kültüründe
beyannamelerin başvuru kuruluşuna verilmesinde zaman sınırlaması yoktur.
Ancak beyannamenin en geç, doku kültürü ortamına üretim materyali
transferinden sonraki 10 gün içinde verilmesi gerekir.
e) Kamu kurum ve kuruluşları
hariç, sadece doku kültürü ile tohumluk üretici belgesine sahip
üreticilerin verdikleri beyannameler; başvuru kuruluşu tarafından
onaylanarak, üretici belgesi tarih ve sayısı beyannameye yazılır. Uygun
bulunmayan beyanname başvuru kuruluşu tarafından üreticiye gerekçesi
belirtilerek iade edilir.
f) Doku kültürü beyannamesinde,
sertifikalı üretimlerde üretim materyaline ait sertifika ve etiket
miktarını gösteren belge/faturanın, başvuru kuruluşu onaylı birer sureti
beyannameye eklenir.
g) Başvuru kuruluşu tarafından
kabul edilerek onaylanan beyannamelerin birinci nüshası beyannameyi kabul
eden başvuru kuruluşunda saklanır. İkinci nüsha kontrolde kullanılması için
Bakanlık il müdürlüğünde görevli tohumluk kontrolörüne, üçüncü nüsha ise
üreticiye verilir.
ğ) Beyannamelerde başlangıç
materyalinin miktarı belirtilir. Bu miktar, materyal satın alınmışsa,
faturada belirtilen miktardan fazla olamaz.
h) Beyannamelere ait tüm
bilgiler elektronik ortamda kayıtlı olarak her ayın sonunda başvuru
kuruluşu tarafından TTSM’ne gönderilir veya
veritabanına kaydedilir.
ı) Bilgilerin doğru olmadığı
belirlenen beyannameler; onaylanmış olsalar dahi, iptal edilir ve kontrol
raporu düzenlenmez, bu beyannameler sonucunda düzenlenen kontrol raporuna
istinaden sertifikalandırma/belgelendirme yapılmaz, verilen sertifika/belge
ve etiketler iptal edilir.
Doku kültürü ile üretimde kontroller
MADDE
7 – (1)
Doku kültürü ile meyve ve asmada üretim materyali/fidan/fide üretiminde
Bakanlık il müdürlüğü teknik elemanları tarafından hem kültür odası, hem de
alıştırma ortamında en az iki ayda bir defa olmak üzere kontroller yapılır.
Ancak üreticinin üretimin başlangıcında ve pazarlama öncesinde genetik
analizle çeşit tespitinin yaptırılacağına dair yazılı beyanda bulunması ve
analizi yapacak kuruluşla yaptığı sözleşmenin bir suretini ibraz etmesi
halinde; üretimin başlangıcında ve pazarlama öncesi birer kontrol yapılması
yeterlidir. Çeşit tespitinin genetik analizi, Genel Müdürlükçe yetkilendirilen
kuruluşlar tarafından yapılır. Yetkili kuruluşlar, www.tohum.tugem.gov.tr internet adresinde yayımlanır.
(2) Kültür odası ve alıştırma
ortamında yapılan her türlü iş ve işlemlere ait ayrıntılı bilgileri içeren
kayıtlar üretici tarafından tutulur. Ayrıca kültürlerin morfofizyolojik
anomalileri ve/veya hastalık bulaşmasından dolayı
yok edilen örnekler de kayıt altına alınır. Kayıtlarda silinti ve kazıntı
yapılamaz.
(3) Verilen her beyanname için
bir kontrol raporu düzenlenir. Kontrol raporuna tohumluk kontrolörü tarafından
yapılan tüm kontroller işlenir ve eklenen bölüm kontrolör tarafından
imzalanır.
(4) Genetik
analizle çeşit tespitinin yapılmadığı durumlarda, doku kültürü kültür odası
kontrol raporunda, tohumluk kontrolörü uygun bitki parçasının
kullanıldığını, üretim materyali/fide üretiminde kallüs
oluşumunun en az ve kardeşlenmenin, yaprak ve sürgünde çeşidin özelliğini
göstermesi şartıyla en fazla bir bitkicikten 20 adet olacak şekilde
yapıldığını; çeşitte ise kardeşlenme olmaksızın bitkiciklerin çeşidin
sürgün ve yaprak özelliklerini gösterdiğini gözlemlemelidir.
(5) Tohumluk kontrolörü;
genetik analizle çeşit tespitinin yapılmadığı durumlarda, besi ortamındaki
bitkiciklerde sürgünde boğum arasının kısalması, yaprakta şekil bozukluğu,
aşırı kallüs oluşumu gibi olumsuzlukların gözlenmesi,
anaç üretiminde kardeşlenmenin bir bitkicikten yirmiden fazla olması veya
çeşitler için kardeşlenmenin olması halinde, üreticiye ihbarname verir. Bir
sonraki kontrolde olumsuzluğun devam etmesi halinde yetiştirme kabı
içindeki tüm bitkicikleri imha etmeye yetkilidir ve bu durumu kontrol
raporuna işler. Kontroller alt kültüre alındıktan 10 gün sonraki
kavanozlarda yapılır.
(6) Tohumluk kontrolörü
tarafından doku kültürü ile üretilen bitkicikler için üç nüsha İklim Odası
Kontrol Raporu düzenlenir. Raporların birer nüshası Bakanlık il
müdürlüğünde muhafaza edilir; ikinci nüsha tohumluk kontrolörü tarafından
kontrol döneminde kullanılır, üçüncü nüsha ise üreticiye verilir. Tohumluk
kontrolörü tarafından kontrol raporuna işlenen kayıtlar, Bakanlık il
müdürlüğündeki nüshaya da işlenir.
(7) Alıştırma ortamında
düzenlenen kontrol raporunda belirtilen miktar, İklim Odası Kontrol
Raporunda köklenme devresindeki veya alıştırmaya alınmadan önceki en son
belirtilen miktardan fazla olamaz.
(8) Alıştırma ortamına
aktarılan bitkiler botanik bakımdan ait olduğu çeşidin özelliğini
taşımalıdır.
(9)
Alıştırma ortamı kontrol raporu, üç nüsha olarak düzenlenir. Birinci nüsha
Bakanlık il müdürlüğünde kalır, diğer iki nüsha ise üreticiye verilir.
Etiket ve sertifika/belge düzenlenmesi
MADDE
8 – (1)
Üretici, en son düzenlenen kontrol raporu ile birlikte etiket ve
sertifika/belge talep formunu, TTSM’ne gönderir.
Etiket talep formunda belirtilen üretim materyali/fidan/fide miktarı;
kontrol raporunda belirtilen miktarın üzerinde olamaz. Virüsten ari üretimlerde, bitki sağlığı kontrol kuruluşu
tarafından yapılan analiz sonucu/rapor, üretici tarafından TTSM’ne gönderilir. Çeşit tespitinin genetik analizle
yapılacağı beyan edilen üretimlerde ise çeşit tespit analiz sonucu/rapor,
üretici tarafından TTSM’ne gönderilmeden
sertifika/belge ve etiket düzenlenmez.
(2) TTSM; her viyole veya her kavanoza, tüplü fidanlarda her fidana,
çilekte en fazla 1000 adet fide için bir etiket düzenleyerek üreticiye
gönderir. Fidan/fide nakilleri sırasında üretici tarafından etiketlerin
takılması zorunludur. Etiketle ilgili standartlar Genel Müdürlükçe
belirlenir.
(3) Doku kültürü yöntemiyle
üretilen üretim materyali/fidan/fidelerin etiketlerinde DK ifadesi yazılır.
(4) Alıcılar satın aldıkları
üretim materyalleri ve fidanlara/fidelere ait etiketleri, gerektiğinde
yetkililere göstermek amacıyla bir yıl süre ile muhafaza etmekle
yükümlüdür.
Denetleme
MADDE
9 – (1)
Doku kültürü ile meyve ve asma fidanı ile çilek fidelerinin üretimlerine
ilişkin kontroller aşağıdaki esaslar dahilinde
Bakanlık tarafından denetlenir.
a) Denetlenecek üretim alanları
Genel Müdürlük tarafından belirlenir.
b) Başvuru kuruluşu tarafından
gerçekleştirilen doku kültürü ile üretim materyali/fidan/ fide üretimi
kontrollerinin denetimi için, Genel Müdürlük tarafından teknik
eleman/elemanlar görevlendirilir.
c) Denetlemede iklim
odası/alıştırma ortamı kontrolü yapılır ve rapor düzenlenir. Bu raporun
üzerine “Denetleme Raporu” ifadesi yazılır.
ç) Denetim elemanları
tarafından, denetleme raporu ile başvuru kuruluşunca düzenlenen kontrol
raporu karşılaştırılarak farklılık olup olmadığı belirlenir. Şayet
farklılık söz konusu ise, başvuru kuruluşuna ve üreticiye düzenlenen denetleme
raporunun birer sureti verilir ve sertifikasyon/belgelendirme işlemlerinde
denetleme raporu esas alınır.
İtiraz
MADDE
10 – (1)
Üreticiler, düzenlenen kontrol raporlarına itirazlarını, kontrol raporunun
düzenleme tarihinden itibaren en geç on gün içinde Genel Müdürlüğe yapar.
(2) Genel Müdürlük söz konusu
itirazı değerlendirir, gerekli görür ise teknik eleman görevlendirir ve bu
durumu itiraz sahibine bildirir. İtiraz sahibi, itirazının kabul edildiğine
dair bilgiyi aldıktan sonra varsa, görevlendirilen kuruluşun döner sermaye
hesabına itiraz ücretini yatırır. Yapılan kontrol sonucunda, itiraza konu
olan durumla ilgili işleme esas olmak üzere itiraz kontrol raporu
düzenlenir. Düzenlenen itiraz kontrol raporu, kontrol tarihinden itibaren
en geç bir hafta içinde Genel Müdürlüğe gönderilir. Genel Müdürlük,
itirazla ilgili nihai kararını verir ve sonucu sertifikasyon kuruluşuna ve
başvuru kuruluşuna bildirir. İtiraz kontrol raporu sertifikasyona/belge
düzenlenmesine esas nihai rapordur.
(3) Denetleme amacıyla yapılan
kontrollere itiraz edilemez.
ÜÇÜNCÜ
BÖLÜM
Çeşitli ve
Son Hükümler
İdari yaptırımlar
MADDE
11 – (1)
Bu Tebliğ hükümlerine aykırı hareket edenlere, Tohumculuk Kanununun 12 nci maddesinde belirtilen cezai hükümler uygulanır.
Ücretler
MADDE
12 – (1)
Bu Tebliğ kapsamındaki hizmetler ücrete tabidir. Ücretler, 28/12/2006 tarihli ve 26390 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Döner
Sermaye İşletmeleri Uygulama Yönetmeliği hükümlerine göre, hizmeti veren
kuruluşun döner sermaye işletmesi hesabına peşin olarak yatırılır. Bu
ücretler, Bakanlık tarafından her yıl ocak ayında yeniden değerleme
oranında belirlenir.
İstisnalar
MADDE
13 – (1)
Bilimsel amaçlı çalışmalarda, araştırma ve geliştirme çalışmalarında ve
genetik çeşitliliğin korunmasına yönelik çalışmalarda kullanılan üretim
materyalleri ve fidan/fideler ile üreticinin kendi ihtiyacını karşılamak
amacıyla ürettiği üretim materyali ve fidan/fideler bu Tebliğ kapsamı
dışındadır.
Düzenleme yetkisi
MADDE
14 – (1)
Bakanlık, bu Tebliğin uygulamasını sağlamak üzere her türlü düzenlemeyi
yapmaya yetkilidir.
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Yurtdışından ön temel, temel veya
sertifikalı sınıfta belgesi ibraz edilmek koşuluyla doku kültüründe
meyve/asma anacı ithali 31/12/2011 tarihine kadar
yapılabilir.
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Bu Tebliğin yürürlüğe girmesinden önce
başlamış olan doku kültürü üretimleri için, üretici tarafından 60 gün
içinde beyanname verilmesi halinde üretimlere sertifika/belge ve etiket
düzenlenebilir.
Yürürlük
MADDE
15 – (1)
Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE
16 – (1)
Bu Tebliğ hükümlerini Tarım ve Köyişleri Bakanı
yürütür.
|