Tebliğ Türkiye Muhasebe
Standartları Kurulundan: Maden Kaynaklarının
Araştırılması ve Değerlendirilmesine İlişkin Türkiye Finansal Raporlama Standardı (TFRS 6) Hakkında Tebliğ Sıra
No: 18 Amaç Madde
1- Bu Tebliğin amacı; maden
kaynaklarının araştırılması ve değerlendirilmesine ilişkin 6 nolu Türkiye Finansal Raporlama
Standardının yürürlüğe konulmasıdır. Adı
geçen Türkiye Finansal Raporlama Standardı bu Tebliğ
ekinde yer almıştır. Kapsam Madde
2- Maden kaynaklarının araştırılması
ve değerlendirilmesine ilişkin Türkiye Finansal
Raporlama Standardının kapsamı ekli TFRS 6 metninde yer almaktadır. Hukuki Dayanak Madde
3- Bu Tebliğ, 28/07/1981 tarih ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun Ek-1
inci maddesi ile 24/02/2004 tarihli ve 2004/6924 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararı ile yürürlüğe giren Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunun
Çalışmalarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 9 uncu maddesinin
(b) bendine dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar Madde 4-
Bu Tebliğde geçen; TMSK
ve Kurul: Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunu, TMS: Türkiye
Muhasebe Standartlarını, TFRS : Türkiye Finansal Raporlama Standartlarını, ifade
eder. Yürürlük Madde 5-
Bu Tebliğ 31/12/2005 tarihinden sonra başlayan hesap dönemleri için geçerli
olmak üzere yayımlandığı tarihte
yürürlüğe girer. Yürütme Madde 6-
Bu Tebliğ hükümlerini Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu yürütür. Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu Maden Kaynaklarının
Araştırılması ve Değerlendirilmesine İlişkin Türkiye Finansal Raporlama Standardı (TFRS 6) Hakkında Tebliğ Gerekçesi 2499
sayılı Sermaye Piyasası Kanununun Ek- 1 inci maddesi hükmü ile Kurulan
Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunun Bakanlar Kurulunun 24/02/2004 tarih
ve 2004/6924 sayılı Kararı ile yürürlüğe giren “Türkiye Muhasebe Standartları
Kurulunun Çalışmalarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliği”nin 9
uncu maddesinin (b) bendi hükmüne göre finansal
tabloların gerçek, güvenilir, karşılaştırılabilir, ihtiyaca uygun,
anlaşılabilir ve tutarlı finansal bilgiler üretebilmesini
sağlayacak Türkiye Muhasebe Standartlarının oluşturulması öngörülmektedir. Ülkemizde;
Türk Ticaret Kanunu, vergi kanunları, Bankalar Kanunu ve Sermaye Piyasası
mevzuatında muhasebe ve finansal raporlamaya
ilişkin farklı hükümlerin yer alması işletmelerin aynı hesap dönemi için
değişik finansal tablolar düzenlemesine neden
olmakta, hangi bilançoya göre oluşan karın dağıtılması gerekeceği konusunda
ciddi tereddütler yaşanmaktadır. Yayımlanacak
Türkiye Muhasebe Standartlarıyla, tek
tip finansal tablolar düzenlenmesi ve finansal tabloların Uluslararası Finansal
Raporlama Standartlarıyla uygunluğunun sağlanması amaçlanmaktadır. İlişikteki
Tebliğ; maden kaynaklarının araştırılması ve değerlendirilmesine ilişkin finansal
raporlama standardının yayınlanması için hazırlanmıştır. Bu
Tebliğde 31/12/2005 tarihinden sonra başlayan hesap dönemleri itibariyle
geçerli olmak üzere yürürlük öngörülmüştür. Bu sayede işletmelerin ve
Kurumların bu yeni uygulamalara hazırlanmalarına imkan sağlanmış olmaktadır. EK Türkiye Finansal Raporlama
Standardı (TFRS 6) Maden Kaynaklarının Araştırılması ve Değerlendirilmesi Amaç 1. Bu Türkiye Finansal
Raporlama Standardının (TFRS) amacı, maden kaynaklarının araştırılması ve
değerlendirilmesine ilişkin finansal raporlama esaslarını
belirlemektir. 2. Bu TFRS’nin amaçları
arasında özellikle aşağıdaki hususlar yer alır: (a) Araştırma ve değerlendirme harcamaları ile ilgili mevcut
muhasebe uygulamalarına yönelik sınırlı gelişme sağlanması. (b) Araştırma ve değerlendirme varlıklarını muhasebeleştiren
işletmelerin, bu varlıkları değer düşüklüğü açısından bu TFRS uyarınca
değerlemeleri ve değer düşüklüğünün “TMS 36 Varlıklarda Değer Düşüklüğü” Standardı
uyarınca ölçülmesi. (c) İşletmelerin finansal
tablolarında maden kaynaklarının araştırılması ve değerlendirilmesi sonucunda
ortaya çıkan tutarları belirleyen ve izah eden açıklamaların yapılması ile bu
finansal tabloların kullanıcılarının muhasebeleştirilen
araştırma ve değerlendirme varlıklarının tutarı, zamanlaması ve gelecekteki
nakit akımlarının kesinliğini anlamalarının sağlanması. Kapsam 3. Bu TFRS, işletmelerin katlandığı araştırma ve değerlendirme
harcamalarına uygulanır. 4. Bu TFRS, maden kaynaklarının araştırılması ve
değerlendirilmesi faaliyetinde bulunan işletmelerin diğer muhasebe uygulamalarını
kapsamaz. 5. Bir işletme tarafından katlanılan harcamalardan
aşağıda belirtilenler bu TFRS kapsamında değildir: (a) İşletmenin belirli bir alanda araştırma için yasal
hakları elde etmeden önce yaptığı harcamalar gibi, maden kaynaklarının
araştırılması ve değerlendirilmesinden önce katlanılan harcamalar, (b) Bir maden kaynağından cevher çıkarmanın teknik
yapılabilirliği (fizibilitesi) ve ticari uygulanabilirliği kanıtlanabilir
olduktan sonra oluşan harcamalar. Araştırma ve değerlendirme
varlıklarının muhasebeleştirilmesi TMS
8 paragraf 11 ve 12’den geçici muafiyet 6. Araştırma ve değerlendirme varlıklarını muhasebeleştiren
bir işletme, muhasebe politikalarını geliştirirken; “TMS 8 Muhasebe
Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalar” Standardının
10 uncu paragrafı hükümlerini uygular. 7. Herhangi bir TFRS ile düzenlenmeyen bir konuda
muhasebe politikası geliştirilirken, yönetimin göz önünde bulundurmak zorunda
olduğu hususlar TMS 8’in 11 ve 12’nci paragraflarında
belirlenmiştir. Aşağıdaki 9 uncu ve 10 uncu paragraflara göre bu TFRS; bir
işletmeyi söz konusu 11 ve 12 no’lu paragrafları, araştırma
ve değerlendirme varlıklarının muhasebeleştirilmesi ve ölçülmesi politikalarına
uygulamaktan muaf tutar. Araştırma ve
değerlendirme varlıklarının ölçümü Muhasebeleştirmede
ölçme 8. Araştırma ve
değerlendirme varlıkları maliyet bedeli ile ölçülür. Araştırma
ve değerlendirme varlıklarının maliyet unsurları 9 Bir işletme hangi harcamaların araştırma ve değerlendirme
varlığı olarak muhasebeleştirileceğine ilişkin bir politika belirlemeli ve bu
politikayı tutarlı olarak uygulamalıdır. Bu politikayı belirlerken, bir
işletme harcamaların belirli maden kaynaklarının bulunmasıyla ne derece ilişkilendirilebileceği
hususunu göz önünde bulundurmalıdır. Araştırma ve değerlendirme varlıklarının
ilk defa muhasebeleştirilmesinde dahil edilebilecek harcama örneklerine
(liste bunlarla sınırlı olmamak üzere) aşağıda yer verilmiştir : (a) Araştırma haklarının elde edilmesi; (b) Topoğrafik, jeolojik,
jeokimyasal ve jeofizik çalışmalar; (c) Arama sondajı; (d) Kazı; (e) Örnekleme; ve (f) Bir maden kaynağından cevher çıkarmanın teknik
yeterlilik ve ticari uygulanabilirliğini değerlendirme ile ilgili faaliyetler. 10. Maden kaynaklarının geliştirilmesi
ile ilgili harcamalar araştırma ve değerlendirme varlıkları olarak
muhasebeleştirilemez. Geliştirme faaliyetleri sonucu ortaya çıkan varlıkların
muhasebeleştirilmesinde “Finansal Tabloların
Hazırlanma ve Sunulma Esaslarına İlişkin Kavramsal Çerçeve” ve “TMS 38
Maddi Olmayan Duran Varlıklar” Standardı hükümleri esas alınır. 11. Bir işletme maden kaynaklarının araştırılması ve
değerlendirilmesini üstlenmesi sonucunda, belirli bir süre boyunca oluşan kaldırma
ve restorasyon yükümlülüklerini “TMS
37 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar” Standardına göre finansal tablolara yansıtır. İlk
muhasebeleştirme sonrasında ölçme 12. İlk muhasebeleştirmeden sonra, araştırma ve
değerlendirme varlıklarına maliyet modeli ya da
yeniden değerleme modeli uygulanır. Eğer yeniden değerleme modeli uygulanırsa
(“TMS 16 Maddi Duran Varlıklar” Standardındaki model ya
da TMS 38’deki model) bu uygulama varlıkların sınıflandırılması ile tutarlı
olmalıdır. (Bakınız paragraf 15). Muhasebe
politikalarındaki değişiklikler 13. Bir işletme
araştırma ve değerlendirme harcamalarına ilişkin muhasebe politikalarını; eğer
değişiklik, finansal tablo kullanıcılarının
ekonomik karar alma ihtiyaçlarına yönelik daha fazla bilgi veriyorsa ve bu
ihtiyaçlar açısından finansal tabloları daha az güvenilir
yapmıyor veya daha güvenilir hale getiriyorsa ya da
söz konusu ihtiyaçlar açısından daha az bilgi veren bir sonuç doğurmuyorsa,
değiştirebilir. İşletme finansal tablo
kullanıcılarının karar alma ihtiyaçları açısından ilgililik ve güvenilirlik
hususlarını TMS 8’deki kriterler çerçevesinde değerlendirir. 14. Bir işletmenin, araştırma ve değerlendirme harcamalarına
ilişkin muhasebe politikalarını değiştirebilmesi, ancak değişikliğin işletmenin
finansal tablolarını TMS 8’deki kriterlere daha
uygun hale getirmesi durumunda mümkündür. Fakat değişikliğin anılan
kriterlerle tam uyumu sağlaması zorunlu değildir. Sunum Araştırma
ve değerlendirme varlıklarının sınıflandırılması 15. Bir işletme, araştırma ve değerlendirme varlıklarını
elde ettiği varlıkların niteliğine göre maddi veya maddi olmayan duran varlık
olarak sınıflandırır ve bu sınıflandırma tutarlı olarak uygulanır. 16. Bazı araştırma ve değerlendirme varlıkları maddi olmayan
duran varlık (örnek: delme/sondaj hakları) olarak değerlendirilirken
diğerleri maddi duran varlık (örnek: taşıtlar ve delme/sondaj donanımları)
olarak değerlendirilmektedir. Maddi duran varlık, maddi olmayan duran varlığın
geliştirilmesinde tüketildiği ölçüde bu tüketimi yansıtan tutar maddi olmayan
duran varlığın maliyetinin bir parçasıdır. Bununla birlikte, bir maddi duran
varlığın bir maddi olmayan duran varlığın geliştirilmesinde kullanılması, maddi
duran varlığı maddi olmayan duran varlığa dönüştürmez. Araştırma
ve değerlendirme varlıklarının yeniden sınıflandırılması 17. Bir maden kaynağından cevher çıkarmanın teknik
yapılabilirliği ve ticari uygulanabilirliği kanıtlanabilir olduğunda, araştırma
ve geliştirme varlığı artık bu şekilde sınıflandırılamaz. Yeniden sınıflandırmadan
önce, araştırma ve değerlendirme varlıkları değer düşüklüğü açısından
değerlendirilmeli ve varsa değer düşüklüğü zararları muhasebeleştirilmelidir.
Değer düşüklüğü Muhasebeleştirme
ve ölçme 18. Bilgiler ve
koşullar, araştırma ve değerlendirme varlığının defter değerinin geri
kazanılabilir tutarını aşabileceğini gösterdiğinde araştırma ve değerlendirme
varlıkları değer düşüklüğü açısından değerlendirilir. Bilgiler ve koşullar,
defter değerinin geri kazanılabilir tutarı aştığını gösterdiğinde bir
işletme, aşağıda paragraf 21’de belirtilen istisna hariç olmak üzere, oluşan
değer düşüklüğü zararını TMS 36 uyarınca ölçer, sunar ve kamuya açıklar. 19. Değer düşüklüğüne uğramış bir araştırma ve değerlendirme
varlığının belirlenmesinde, sadece araştırma ve geliştirme varlıkları için TMS
36’nın 8-17 paragrafları yerine bu TFRS’nin 20 nci paragrafı hükümleri uygulanır. 20 nci
paragrafta ‘varlıklar’ terimi kullanılmıştır fakat ayrı araştırma ve
değerlendirme varlıkları veya nakit yaratan birimler için aynen geçerlidir. 20. Aşağıdaki bilgiler ve koşulların biri veya daha fazlası
bir işletmenin araştırma ve değerlendirme varlıklarını değer düşüklüğü
açısından test etmesi gerektiğini gösterir (liste bunlarla sınırlı değildir):
(a) İşletmenin belirli bir alanda araştırma yapma hakkının
dönem içinde sona ermesi veya yakın gelecekte sona erecek olması, ve yenilenmesinin
beklenmemesi. (b) Belirli bir alandaki maden kaynakları için daha fazla
araştırma ve değerlendirme için önemli miktarda harcamanın bütçelenmemiş veya planlanmamış olması. (c) Belirli bir alandaki maden kaynaklarının araştırılması
ve değerlendirilmesi faaliyetlerinin ticari olarak uygulanabilir miktarlarda maden
kaynaklarının bulunmasıyla sonuçlanmamış ve işletme tarafından belirli bir alandaki
bu tür faaliyetleri durdurma kararı alınmış olması. (d) Belirli alandaki gelişmenin ilerlemesinin muhtemel
olmasına karşın, araştırma ve değerlendirme varlığının defter değerinin
başarılı geliştirme veya satış ile tam olarak geri kazanılmasının mümkün olmadığını
gösteren yeterli bilginin mevcut olması. Böyle bir durumda veya benzeri
durumlarda, işletme TMS 36 uyarınca değer düşüklüğü testi uygular. Varsa değer
düşüklüğü zararı TMS 36 uyarınca gider olarak muhasebeleştirilir. Araştırma
ve değerlendirme varlıklarının değer düşüklüğü açısından değerlendirilmesine
ilişkin aşamaların belirlenmesi 21. Bir işletme,
araştırma ve değerlendirme varlıklarını değer düşüklüğü açısından
değerlendirmek amacıyla bu varlıkların nakit yaratan birimlere veya nakit
yaratan birim gruplarına dağıtımı için bir muhasebe politikası belirler. Araştırma
ve değerlendirme varlıklarının dağıtıldığı her bir nakit yaratan birim veya
birimler grubu, “TMS 14 Bölümlere Göre Raporlama” Standardı uyarınca
belirlenmiş olan işletmenin birincil veya ikincil raporlama şekline dayalı
bölümlerinden büyük olamaz. 22. İşletme tarafından araştırma ve değerlendirme
varlıklarının değer düşüklüğü açısından test edilmesine ilişkin belirlenen seviye,
bir veya daha fazla nakit yaratan birimi kapsayabilir. Açıklama 23. Bir işletme, finansal tablolara yansıtılmış olan, maden kaynaklarının
araştırılması ve değerlendirilmesinden kaynaklanan tutarları tanımlayan ve
açıklayan bilgileri açıklamalıdır. 24. Bir işletme Paragraf 23 uyarınca aşağıdaki hususları
açıklar: (a) Araştırma ve değerlendirme varlıklarının muhasebeleştirilmesi
dahil olmak üzere, araştırma ve değerlendirme harcamalarına ilişkin muhasebe
politikaları. (b) Maden kaynaklarının araştırılması ve değerlenmesinden
kaynaklanan; varlıklar, borçlar, gelir ve giderler ile faaliyetlerden ve
yatırımlardan kaynaklanan nakit akışları. 25. Bir işletme, araştırma ve değerlendirme varlıklarını
ayrı bir varlık sınıfı olarak ele alır ve varlıkların sınıflandırılmasıyla tutarlı
olarak TMS 16 ve TMS 38’in gerektirdiği açıklamaları yapar. 26. “-“ Geçiş
hükümleri 27. Paragraf
18’in belirli bir hükmünü karşılaştırmalı finansal
bilgilere uygulamanın pratik olmaması
durumunda, işletme bu hususu açıklar. TMS 8’de ‘pratik olmama’ durumuna
ilişkin açıklamalara yer verilmiştir. EK
A Tanımlı
terimler Bu ek TFRS 6’nın ayrılmaz bir parçasıdır.
|