|
ANAYASA MAHKEMESİ KARARI Anayasa Mahkemesi Başkanlığından: Esas Sayısı : 2004/22 (Siyasî
Parti Malî Denetimi) Karar Sayısı : 2006/7 Karar Günü : 27.1.2006 I - MALİ DENETİMİN KONUSU Cumhuriyet Halk
Partisi’nin 2003 yılı kesinhesabının
incelenmesidir. II - İLK İNCELEME Anayasa Mahkemesi
İçtüzüğü’nün 16. maddesi uyarınca, Haşim KILIÇ, Sacit ADALI, Fulya KANTARCIOĞLU, Tülay TUĞCU, Ahmet
AKYALÇIN, Mehmet ERTEN, Mustafa YILDIRIM, Cafer ŞAT, A.Necmi
ÖZLER, Ali GÜZEL ve Serdar ÖZGÜLDÜR’ün katılımıyla
5.4.2005 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında; Cumhuriyet Halk
Partisi’nin 2003 yılı kesinhesabının ilk incelemesi
sonucunda; “Dosyada eksiklik
bulunmadığından işin esasının incelenmesine oybirliğiyle” karar verilmiştir. III - ESASIN İNCELENMESİ Parti’nin Anayasa Mahkemesi’ne verdiği 2003 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve
belgeler üzerinde yapılan ilk inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme
raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama
Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu’nun ilgili
kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup
incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü: Denetimin maddî
öğelerini oluşturan defter ve belgelerde Cumhuriyet Halk Partisi’nin Genel
Merkezi ile 81 il örgütünün 2003 yılı gelirlerinin 27.509.083.961.927- lira,
giderlerinin 19.205.330.736.012.- lira ve 2004 yılına nakit devrinin
8.303.753.225.915.- lira; gelir ile gider ve nakit rakamlarının toplamının
birbirine denk olduğu görülmüştür. A - Gelirlerin İncelenmesi 1 - Genel Merkez Gelirleri Cumhuriyet Halk
Partisi’nin Genel Merkezi’nin 2003 yılı gelirleri toplamı
21.626.493.744.761.- lira olup, bunun 61.246.072.654.- lirası dönem başı
alacakları, 126.702.431.166.- lirası dönem sonu borçları, 4.880.176.507.476.-
lirası 2002 yılından devreden nakit mevcudu, 43.590.087.500.- lirası üye
aidatları, 2.559.500.000.- lirası bağış gelirleri, 1.350.000.000.- lirası
defter ve makbuz satış gelirleri, 883.300.000.- lirası balo, eğlence ve
konser gelirleri, 3.750.539.987.465.- lirası banka mevduat gelirleri,
12.748.976.350.000.- lirası yapılan hazine yardımı ve 10.469.508.500.- lirası
ise çeşitli gelirlerden oluşmaktadır. Parti Genel
Merkezi’nin 2003 yılı defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan
incelemede gelirlerinin 2820 sayılı Yasa’ya uygun olarak sağlandığı sonucuna
varılmıştır. 2 - İl Örgütleri Gelirleri Cumhuriyet Halk
Partisi’nin il örgütlerinin 2003 yılı gelirleri toplamı 5.882.590.217.166
lira olup, bunun 30.238.535.698.- lirası dönem başı alacakları,
495.087.956.230.- lirası dönem sonu borçları, 242.262.915.002.- lirası 2002
yılından devreden nakit mevcudu, 646.264.549.444.- lirası üye aidat
gelirleri, 2.320.411.803.038.- lirası bağış gelirleri, 24.555.842.770.-
lirası defter ve makbuz satış gelirleri, 1.173.122.156.022.- lirası balo,
eğlence ve konser gelirleri, 6.580.000.000.- lirası mal varlığı gelirleri,
51.254.458.962.- lirası banka mevduat gelirleri ve 892.812.000.000.- lirası
ise genel merkez tarafından gönderilen yardımlardan oluşmaktadır. Parti’nin il
örgütlerinin 2003 yılı kesinhesap çizelgelerinin
gelir bölümü üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa’ya
uygun olduğu görülmektedir. B - Giderlerin İncelenmesi 1 - Genel Merkez Giderleri Cumhuriyet Halk Partisi’nin Genel Merkezi’nin 2003
yılı giderleri toplamı 13.567.113.190.974.- lira olup, bunun
271.314.756.453.- lirası dönem başı borçları, 436.108.557.533.- lirası dönem
sonu alacakları, 1.498.854.069.708.- lirası personel giderleri,
962.283.052.337.- lirası yönetim giderleri, 237.658.956.000.- lirası kurultay
ve kongre giderleri, 1.025.725.860.943.- lirası seçim, tanıtım ve propaganda
giderleri, 7.913.329.178.000.- lirası demirbaş alım giderleri,
892.812.000.000.- lirası il örgütlerine yapılan yardımlar ve
329.026.760.000.- lirası ise bina inşaat giderlerinden oluşmaktadır. Parti Genel
Merkezi’nin 2003 yılı gelirleri ve giderleri arasındaki 8.059.380.553.787.-
lira fark, nakit mevcudu olarak 2004 yılına devredilmiştir. Parti Genel
Merkezi’nin 2003 yılı defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan
incelemede, aşağıda belirtilenler dışında kalan giderlerin 2820 sayılı
Yasa’ya uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır. a) Parti Tüzel Kişiliği Adına Olmayan Giderler 2820 sayılı Siyasi Partiler
Kanunu’nun 70. maddesinde, bir siyasi partinin bütün giderlerinin o siyasi
parti tüzel kişiliği adına yapılacağı belirtilmiştir. Genel Muhasebe
kurallarına göre de, bir gelir veya gider belgesinin muhasebe kayıtlarına
esas alınabilmesi için bunların kayıt sahibinin adına düzenlenmiş olması
gerekmektedir. Aşağıda ayrıntısı
belirtilen belge ile şahıs adına düzenlenmiş ve Parti adına kayıtlı olmayan
telefon faturası bedelinin parti bütçesinden ödendiği görülmüştür.
Yukarda açıklanan
gerekçelerle parti adına kayıtlı olmayan, şahıs adına düzenlenmiş bir telefon
faturası bedelinin parti bütçesinden ödenmesini, parti tüzel kişiliği adına
yapılan bir ödeme olarak kabul etmek mümkün bulunmadığından, 2820 sayılı
Yasa’nın 70. maddesine aykırı olarak yapılan 394.600.000.- liralık ödemenin,
aynı Yasa’nın 75. maddesi uyarınca Hazine adına irad
kaydedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. b) Mahkeme Para Cezaları Aşağıda ayrıntısı
belirtilen muhasebe fişi ve ekte yer alan belgeler ile emir ve talimatlara
riayetsizlik ile izinsiz miting ve seçim konuşması yapma suçlarından dolayı
mahkeme kararı ile verilen para cezalarının parti bütçesinden ödendiği görülmüştür.
Parti
çalışanlarının ilgili mercilere başvurarak düzenlenecek miting ve seçim
konuşması için gerekli yasal izinleri almaları gerekmekte iken, gerekli yasal
izinleri zamanında almamaları sonucu mahkeme kararı ile verilen para cezaları
konusunda parti tüzel kişiliğini sorumlu tutma imkanı yoktur. Bu para
cezaları parti çalışanlarının görevlerini zamanında ve gerekli özenle
yapmamaları yani kişisel kusurları sonucu verilmiştir. Parti adına
çalışanların kişisel kusurlarından kaynaklanan söz konusu para cezalarını
parti tüzel kişiliği adına ödeme olarak kabul etmek mümkün bulunmadığından,
2820 sayılı Yasa’nın 70. maddesine aykırı olarak yapılan toplam
1.213.150.000.- liralık ödemenin, aynı Yasa’nın 75. maddesi hükmü uyarınca
Hazineye irad kaydedilmesi gerektiği sonucuna
varılmıştır. 2 - İl Örgütleri Giderleri Cumhuriyet Halk
Partisi’nin il örgütlerinin 2003 yılı giderleri toplamı 5.638.217.545.038.-
lira olup, bunun 429.391.408.576.- lirası dönem başı borçları,
145.364.931.760.- lirası dönem sonu alacakları, 701.946.839.518.- lirası personel
giderleri, 2.314.414.469.586.- lirası yönetim giderleri,
301.246.195.707.- lirası kurultay ve
kongre giderleri, 899.295.692.849.- lirası seçim, tanıtım ve propaganda
giderleri 632.435.636.184.- lirası demirbaş alım giderleri ve
214.122.370.858.- lirası ise diğer giderlerden oluşmaktadır. Parti il
örgütlerinin 2003 yılı gelirleri ve giderleri arasındaki 244.372.672.128.-
lira fark, nakit mevcudu olarak 2004 yılına devretmiştir. Parti il
örgütlerinin 2003 yılı kesinhesap çizelgelerinin
gider bölümü üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Yasa’ya
uygun olduğu görülmektedir. C - Parti Mallarının İncelenmesi Cumhuriyet Halk
Partisi’nin 2003 yılı defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemede,
Parti’nin 2003 yılında 2820 sayılı Yasa’nın 74. maddesi uyarınca değeri yüzmilyon lirayı aşan 124.182.479.500.- lira tutarında
taşınır mal ve 8.405.216.724.000.- lira tutarında da taşınmaz mal ediniminin
olduğu anlaşılmaktadır. 2003 yılında elde
edilen 8.405.216.724.000.- lira tutarındaki taşınmaz malların
7.838.777.937.500.- lirası Genel Merkez, 566.438.786.500.- lirası ise il
örgütlerince elde edilmiştir. Söz konusu taşınmazlar arsa ve binalardan oluşmakta
olup, tamamı satın alma yoluyla elde edilmiştir. 2003 yılında elde
edilen 124.182.479.500.- lira tutarındaki taşınır mallar, demirbaş eşya
niteliğindeki büro malzemelerinden oluşmakta olup, 74.551.240.500.- lirası
Genel Merkez 49.631.239.000.- lirası ise il örgütlerince elde edilmiştir. Söz
konusu demirbaş eşya niteliğindeki büro malzemelerinin tamamı satın alma
yoluyla elde edilmiştir. Cumhuriyet Halk
Partisi’nin 2003 yılı kesinhesabının ve eklerinin
incelenmesinde, Parti’nin Genel Merkez ve il örgütlerinin ihtiyacı için ve
tamamı satın alma yoluyla elde edilen toplam 8.529.399.203.500.- lira
tutarındaki taşınır ve taşınmaz malların 2820 sayılı Yasa’ya uygun olarak
sağlandığı sonucuna varılmıştır. IV - SONUÇ Cumhuriyet Halk
Partisi’nin 2003 yılı kesinhesabının incelenmesi
sonucunda; 1 - Parti’nin kesinhesabında gösterilen 27.509.083.961.927.- lira
geliri ile 19.203.722.986.012.- lira giderinin ve 8.303.753.225.915.- lira
nakit devrinin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasi
Partiler Kanunu’na uygun olduğuna, 2 - Kişi adına
düzenlenmiş belge ile yapılan 394.600.000.- lira gider karşılığının, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 75.
maddesi maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca
Hazine’ye gelir kaydedilmesine, 3 - Kişiler
tarafından ödenmesi gereken
1.213.150.000.- lira para cezalarına ilişkin gider karşılığının 2820 sayılı Siyasi Partiler
Kanunu’nun 75. maddesinin dördüncü fıkrası
uyarınca Hazine’ye gelir kaydedilmesine, 27.1.2006 gününde
OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||