Sosyal Güvenlik Kurumundan: FAZLA VEYA
YERSİZ ÖDEMELERİN TAHSİLİNE İLİŞKİN USUL VE
ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK BİRİNCİ
BÖLÜM Amaç,
Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Sosyal Güvenlik Kurumunca
işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara gelir veya aylık
almakta olanlara ve bunların hak sahiplerine, genel sağlık sigortalılarına ve
bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel
Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında fazla veya yersiz olarak yapılan her türlü
ödemenin tespiti, tebliği, takibi ve tahsiline ilişkin usul ve esasları
düzenlemektir. Kapsam MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve
Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında yapılan her türlü fazla veya yersiz
ödemeyi kapsar. Dayanak MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 96 ncı maddesi hükmüne
dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen; a)
Fazla veya yersiz ödeme: Kurumca işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı
sigortalılara, gelir veya aylık almakta olanlara ve bunların hak sahiplerine,
genel sağlık sigortalılarına ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere,
fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen Kanun kapsamındaki her türlü
ödemeyi, b)
İlgili: Kendisine yersiz veya fazla ödeme yapılan işverenler, sigortalılar,
isteğe bağlı sigortalılar, gelir veya aylık almakta olanlar ve bunların hak
sahipleri ile genel sağlık sigortalıları ve bunların bakmakla yükümlü olduğu
kişileri, c)
Kanun: 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık
Sigortası Kanununu, ç)
Kurum: Sosyal Güvenlik Kurumunu, ifade
eder. İKİNCİ
BÖLÜM Fazla veya
Yersiz Ödemenin Kapsamı, Tespiti, Değerlendirilmesi, Tahakkuku
ve Tebliği İlgililerin kasıtlı ve kusurlu
davranışlarından doğan fazla veya yersiz ödemeler MADDE 5 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulamasında; a)
Kuruma verilen veya ibraz edilen belgelerle gerçeğe aykırı bildirimde
bulunulması, b)
Örneği Kurumca hazırlanan belgelerle bildirilmesi taahhüt edilen durum
değişikliklerinin bir ay içinde Kuruma bildirilmemesi, c)
Kanunda öngörülen şartlar yerine gelmediği hâlde, sahte bilgi ve belgelerle
sağlık hizmetleri ve diğer haklardan, ödeneklerden yararlanılması ile gelir
veya aylık bağlatılması, ç)
Sahte hizmet kazandırılmak suretiyle sağlık hizmetleri ve diğer haklardan,
ödeneklerden yararlanılması ile gelir veya aylık bağlatılması, d)
Boşanma nedeniyle gelir veya aylık bağlandıktan sonra boşandığı eşiyle fiilen
birlikte yaşanması, e)
Gelir ve aylıklarının kesilmesi gerektiği hâlde durumun gizlenmesi ve/veya
bildirilmemesi, f)
Sigortalılar ile gelir veya aylık alanlara yapılan ödemelerden, hak sahipliği
sona ermesine rağmen her hangi bir kişi tarafından tahsilat yapılması, ilgililerin
kasıtlı ve kusurlu davranışlarını oluşturur. (2)
Birinci fıkrada sayılan durumların tespit edildiği tarihten geriye doğru en
fazla on yıllık süre içinde yapılan fazla veya yersiz ödemeler, her bir
ödemenin yapıldığı tarihten itibaren hesaplanacak kanunî faizi ile birlikte
tahsil edilir. (3)
Birinci fıkranın (b) bendinde belirtilen durum hariç olmak üzere, Kurumun
yanlış işlem ve ödeme yapmasına sebebiyet veren ve bu suretle adına borç
tahakkuk ettirilen ve/veya borç tahakkuk ettirilmesine neden olan kişiler
hakkında, ayrıca Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulur. Kurumun hatalı işlemlerinden
doğan fazla veya yersiz ödemeler MADDE 6 – (1) İlgililerin kasıtlı ve kusurlu davranışları
dışında kalan, Kurum çalışanlarının kasıtlı veya kusurlu davranışı, ihmali,
dikkatsizliği ve bilgisizliği gibi sebeplerden kaynaklanan yersiz ödemeler
Kurumun hatalı işlemlerini oluşturur. (2)
Birinci fıkrada sayılan sebeplerin tespit edildiği tarihten geriye doğru en
fazla beş yıllık süre içinde yapılan ödemeler, borcun ilgiliye tebliğ
edildiği tarihten itibaren üç ay içinde ödendiği takdirde faizsiz; üç aylık
sürenin dolduğu tarihten sonra yapılacak ödemeler, bu sürenin dolduğu
tarihten itibaren hesaplanacak olan kanunî faizi ile birlikte tahsil edilir. Fazla veya yersiz ödemenin
tespiti MADDE 7 – (1) Fazla veya yersiz ödeme; kontrol, denetim,
inceleme, Sayıştayca kesin hükme bağlama veya yargılama sonucunda tespit
edilir. Fazla veya yersiz ödemelerin
değerlendirilmesi MADDE 8 – (1) 5 inci ve 6 ncı maddelerin değerlendirilmesi,
daire başkanlıklarında daire başkanınca belirlenen şube müdürleri, il
müdürlüklerinde ise il müdürünce belirlenecek il müdür yardımcısı, şube müdürü
veya merkez müdürü tarafından yapılır. Değerlendirme işleminde, Değerlendirme
Onayı (Ek-1) kullanılır. Alacak takip dosyası MADDE 9 – (1) Kanun kapsamında yapılan ve Kurumca tespit
edilecek her türlü fazla veya yersiz ödeme için Borç Tablosu (Ek-2) ve Alacak
Takip Tablosu (Ek-3) düzenlenir. (2)
Değerlendirme sonucu, Kurumun hatalı işlemlerinden doğan fazla veya yersiz
ödemelerin çok sayıda kişiyi ilgilendirmesi durumunda, Borçlular Tablosu
(Ek-4) düzenlenir. (3)
Yargı kararları ve Sayıştay ilamlarıyla tespit edilen fazla veya yersiz
ödemelerden kaynaklanan Kurum alacakları için merkezde Strateji Geliştirme
Başkanlığınca, taşrada ise Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü veya Merkez
Müdürlüğünce alacak takip dosyası oluşturulur. (4)
Sayıştay denetçileri tarafından düzenlenen sorgular ihbar kabul edilerek,
Kurumca denetim veya inceleme başlatılabilir. Fazla veya yersiz ödemeden
kaynaklanan alacağın tahakkuk ettirilmesi MADDE 10 – (1) Düzenlenen borç tablosu üzerinde ilgilinin
kasıtlı ve kusurlu davranışı sebebiyle yapılan fazla veya yersiz ödemelerin
her biri için, ödemenin yapıldığı tarihten hatalı işlemin tespit edildiği
tarihe kadar kanunî faiz hesaplanır. Yapılan ödemeler ve hesaplanan faiz
toplamı ilgilisi adına borç kaydedilir. Bu şekilde tahakkuk ettirilecek
borçlarda daha sonra hesaplanacak faizler için faiz başlangıç tarihi borcun
tespit edildiği tarihtir. (2)
Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanan fazla veya yersiz ödemeler için de
bir önceki fıkrada belirtilen borç tablosu düzenlenir. Ancak, bu tür
alacaklar için borcun tahakkuk ettirilmesi sırasında her hangi bir faiz
hesaplanmaz. Bu şekilde tahakkuk ettirilen borçlar için faiz başlangıç
tarihi, borcun ilgiliye tebliğ edildiği tarihi takip eden üçüncü ayın bittiği
tarihtir. (3)
Tespit edilen fazla veya yersiz ödemeler muhasebe birimine bildirilir.
Bildirilen tutar, muhasebe birimince ilgili hesaba kaydedilir. Fazla veya yersiz ödemelerin
tebliği MADDE 11 – (1) Fazla veya yersiz ödemeden kaynaklanan alacaklar,
merkezde ilgili birimlerce, taşrada ise sosyal güvenlik kurumu il
müdürlüklerince düzenlenen Borç Bildirim Belgesi (Ek-5) ile 11/2/1959 tarihli
ve 7201 sayılı Tebligat Kanununa göre ilgililere tebliğ edilir. (2)
Yargılama sonucunda hükme bağlanan ve taraflara tebliğ edilen fazla veya yersiz
ödemelerden kaynaklanan alacaklara ilişkin kararın kesinleşmesi
beklenmeksizin, takip işlemlerine başlanır. Yargılama sonucunda verilen
tazmine ilişkin kararlar, temsile yetkili hukuk birimlerine intikal
ettirilerek takibi sağlanır. (3)
İtiraz merkezde ilgili birimce, taşrada ise il müdürlüklerince başvuru
tarihinden itibaren on iş günü içinde değerlendirme onayını veren merciin
amiri tarafından karara bağlanır. İtiraz ve itirazı değerlendirme süresi
ödeme süresini değiştirmez. Fazla veya yersiz ödemelerde
uygulanacak faiz MADDE 12 – (1) Fazla veya yersiz ödemelerin geri alınmasında
4/12/1984 tarihli ve 3095 sayılı Kanunî Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin
Kanun hükümleri uygulanır. ÜÇÜNCÜ
BÖLÜM Fazla veya
Yersiz Ödemenin Tahsili Fazla veya yersiz ödemelerden
kaynaklanan alacağın tahsil şekilleri MADDE 13 – (1) Kurumca ilgililere fazla veya yersiz olarak
yapıldığı tespit edilen ödemeler, ilgililerin Kurumdan alacaklarından mahsup
edilmek, gelir ve aylıklarından kesinti yapılmak suretiyle tahsil edilir.
Kurumdan her hangi bir alacağının bulunmaması hâlinde, genel hükümlere göre
tahsil edilir. (2)
Fazla veya yersiz ödemeler, öncelikle ve her durumda kişinin varsa Kurumdan
birikmiş aylık, gelir ve diğer her türlü alacaklarının tamamından mahsup
suretiyle tahsil edilir. Yapılan kesintiler öncelikle borç aslına mahsup
edilir ve kalan borç için 10 uncu maddenin birinci ve ikinci fıkralarında
belirtilen faiz başlangıç tarihinden itibaren kanunî faiz hesaplanır. Bu
hüküm, ilgiliye hayatta iken yapılan yersiz ödemelerin hak sahiplerinin
alacaklarından mahsubunda ve hak sahiplerinin muvafakat etmeleri kaydıyla,
aynı dosyadan diğer bir hak sahibine yapılan yersiz ödemelerin mahsubunda da
uygulanır. (3)
Sonradan veya yeniden gelir veya aylık bağlanmasına hak kazananların birikmiş
istihkaklarından, ölenler dâhil olmak üzere aynı dosyadan aylık veya gelir
alan diğer hak sahiplerine Kurumca çıkarılan borç, muvafakat alınmak kaydıyla
mahsup edilerek tahsil edilir. (4)
Fazla veya yersiz ödeme tutarı; ilgilinin Kurumdan tahakkuk etmiş herhangi
bir alacağı yoksa veya alacaklarından mahsup edildikten sonra kalan borcu
varsa ve Kurumdan gelir ve aylık almaya devam ediyorsa, kesintinin
başlayacağı ödeme dönemi başı itibarıyla kanunî faizi ile birlikte hesaplanan
borç, gelir ve aylıklardan %25 oranında kesilmek suretiyle tahsil edilir. (5)
Birinci fıkraya göre kesinti yapmak suretiyle geri alma süresinin beş yılı
aşacağının anlaşılması durumunda, ayrıca icraî takibata da geçilir. Gelir ve aylıkların hesaplardan
yersiz çekilmesi MADDE 14 – (1) Kurumdan gelir veya aylık almakta iken ölenler
adına hesaplarına gönderilen ve ilgililer tarafından tahsil edilen tutarlar,
hak sahiplerine yapılacak ödemelerden mahsup edilir. Bu şekilde tahsil
edilememesi hâlinde ise, ödeme tarihi itibarıyla kanunî faizi ile birlikte
hesaplanacak borç, hak sahiplerine bağlanan gelir veya aylıklarından %25
oranında kesilerek geri alınır. Ancak, tahsil eden kişinin, hak sahipleri
dışında başka kişi olduğunun tespit edilmesi durumunda, yersiz ödemeler genel
hükümlere göre bu kişilerden tahsil edilir. Fazla veya yersiz ödemelerin
taksitlendirilmesi MADDE 15 – (1) Kurumdan alacağı bulunmayan borçlu ve borçlunun
kanunî varisleri ile borcu kabul eden şahıslar, borç miktarını def’aten
ödeyebileceği gibi taksitle ödeme talebinde de bulunabilir. Taksitlendirme
talepleri borcu tebliğ eden birimlere yapılır. (2)
Taksitlendirme işlemleri, 27/9/2006 tarihli ve 2006/11058 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul
ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre yürütülür. DÖRDÜNCÜ
BÖLÜM Çeşitli ve
Son Hükümler Hüküm bulunmayan haller MADDE 16 – (1) Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde,
27/9/2006 tarihli ve 2006/11058 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe
konulan Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında
Yönetmelik hükümleri uygulanır. Kayıtların elektronik ortamda
tutulması MADDE 17 – (1) Bu Yönetmelik gereği yapılması gereken iş ve
işlemlere ilişkin kayıtlar, Kurum Başkanlığı tarafından belirlenecek şekle ve
usule uygun olarak elektronik ortamda tutulabilir. Yürürlükten kaldırılan Yönetmelik MADDE 18 – (1) 2/10/1998 tarihli ve 23481 sayılı Resmî Gazete’de
yayınlanan Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Genel Müdürlüğünce İlgililere İstihkaklarından
Fazla veya Yersiz Olarak Yapılan Ödemelerin Tahsili Hakkında Yönetmelik
yürürlükten kaldırılmıştır. Yürürlük MADDE 19 – (1) Bu Yönetmelik, 2008 yılı
Ekim ayı başında yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 20 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanı yürütür.
|