|
Tarım ve
Köyişleri Bakanlığından:
TÜRK GIDA KODEKSİ ŞARAP TEBLİĞİ
(TEBLİĞ NO: 2008/67 )
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı; şarabın tekniğine uygun ve hijyenik şekilde üretim, hazırlama, işleme, muhafaza,
depolama, taşıma ve pazarlanmasını sağlamak üzere ürün özelliklerini
belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ; şarabı, likör şarabını, doğal
köpüren şarabı, suni köpüren şarabı, doğal yarı köpüren şarabı, suni yarı
köpüren şarabı ve coğrafi işaret ya da köken ismi tescili yapılmış şarabı
kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ, 27/5/2004
tarihli ve 5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair
Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanunun 7 nci ve 8 inci maddelerine göre hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Tebliğde geçen;
a)
Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığını,
b) Coğrafi işaret: Belirli bir coğrafi alandan kaynaklanan
kendine özgü kaliteye, üne veya söz konusu alana atfedilebilecek diğer
özelliklere sahip, Vitis vinifera
türü veya bu tür ile Vitis cinsine ait diğer
türler arasındaki çaprazlamalarla üretilen asmalardan elde edilmek
koşuluyla, üretiminde kullanılan üzümlerin en az % 85’inin belirtilen coğrafi
alandan geldiği ve şarap üretiminin belirtilen coğrafi alanda gerçekleştiği
ürünü tanımlayan; belirli bir bölgeye, yere ya da istisnai durumlarda
ülkeye ait işaretleri,
c)
Doğal köpüren şarap: Yaş üzüm, üzüm şırası veya şarabın, birinci veya
ikinci fermantasyonundan elde edilen, şişe veya
kutu kapağı açıldığı zaman açığa çıkan karbondioksitin tamamı
fermantasyondan kaynaklanan, kapalı ambalajında ve 20 °C’ da saklandığında
çözelti halindeki karbondioksitten kaynaklanan basıncı en az 3 bar olan şarabı,
ç)
Doğal yarı köpüren şarap: Şaraptan elde edilen, şişe veya kutu kapağı
açıldığı zaman açığa çıkan karbondioksitin tamamı fermantasyondan
kaynaklanan, kapalı ambalajında ve 20 °C’ da saklandığında çözelti
halindeki karbondioksitten kaynaklanan basınç en az 1 ve en çok 2.5 bar olan şarabı,
d)
Dolum yapan: Dolum işlemini yapan gerçek veya tüzel kişiyi,
e)
Dolum: Ürünün ticari amaca uygun olarak ilgili mevzuatla belirlenen,
piyasaya arz edileceği/tüketime sunulacağı ambalaja konulması işlemini,
f)
Fermantasyonu devam eden genç şarap: Alkol fermantasyonu
henüz tamamlanmamış ve tortusundan ayrılmamış şarabı,
g)
Hacmen doğal alkol miktarı: Üzümün doğal
yapısından kaynaklanan şekerden elde edilebilecek hacmen
toplam alkol miktarını,
ğ)
Hacmen gerçek alkol miktarı: 20 °C’ da ürünün %
100 hacmindeki aynı sıcaklıkta ölçülen hacmen saf
alkol miktarını,
h)
Hacmen potansiyel alkol miktarı: Üründe kalan
şekerin fermantasyonu sonucu elde edilebilecek, 20
°C’ da ürünün % 100 hacmindeki aynı sıcaklıkta ölçülen hacmen
saf alkol miktarını,
ı)
Hacmen toplam alkol miktarı: Hacmen
gerçek alkol miktarı ile hacmen potansiyel alkol
miktarının toplamını,
i)
Harmanlama: Farklı özelliklere sahip şıraların veya şarapların
karıştırılması işlemini,
j)
Kalite şarap: Köken ismi tescili yapılmış ve üretildiği ülkenin mevzuatı
ile özel düzenlemelere tabi şarabı,
k)
Kısmen fermente olmuş üzüm şırası: Üzüm şırasının kısmen fermantasyonu
ile elde edilmiş, hacmen gerçek alkol miktarı; en
az % 1, en fazla toplam alkol miktarının 3/5’ ü kadar olan ürünü,
l)
Konsantre üzüm şırası: Doğrudan ısıtma dışında, tekniğine uygun yöntemlerle
kısmen suyu uzaklaştırılmış, 20 °C’ da refraktometrik
yöntemle ölçülen briks değeri en az %50.9 olan, hacmen gerçek alkol
miktarı % 1’ i geçmeyen, karamelize olmamış üzüm
şırasını,
m) Köken ismi: Kalitesi ve özellikleri özündeki doğal ve beşeri
faktörlerle birlikte belirli bir coğrafi alandan kaynaklanan, sadece Vitis vinifera türüne ait
asma çeşitlerinden elde edilmek koşuluyla üretiminde kullanılan üzümlerin
tamamı belirtilen coğrafi alandan elde edilen ve şarap üretimi belirtilen
coğrafi alanda gerçekleşen ürünü tanımlayan; belirli bir bölgenin, yerin ya
da istisnai durumlarda ülkenin ismini,
n)
Küve: Doğal köpüren şarap üretiminde kullanılmak
üzere; üzüm şırasını, şarabı veya farklı özelliklere sahip üzüm şıraları
ve/veya şarapların karışımını,
o)
Likör şarabı: Kısmen fermente olmuş üzüm şırasına veya şaraba veya bunların
karışımına üzüm kökenli etil alkol ve/veya şarap distilatı
veya kuru üzüm distilatı ilavesi ile hazırlanan
ürüne, gerektiğinde konsantre üzüm şırası veya
üzüm kökenli etil alkol ve/veya şarap distilatı
veya kuru üzüm distilatı ile kısmen fermente
olmuş üzüm şırası karışımı ilavesi ile elde edilen şarabı,
ö)
Rektifiye konsantre üzüm şırası: Doğrudan ısıtma
dışında tekniğine uygun yöntemlerle kısmen suyu uzaklaştırılmış,
asitliğinin azaltılması ve şeker dışındaki bileşenlerin uzaklaştırılması
için izin verilen işlemler uygulanmış, 20 °C’ da refraktometrik
yöntemle ölçülen briks değeri en az % 61.7 olan, hacmen gerçek alkol miktarı %1 i geçmeyen, karamelize olmamış üzüm şırasını,
p) Suni köpüren şarap: Coğrafi işaret ya da köken ismi tescili
yapılmış olanlar hariç; şaraptan elde edilen, şişe veya kutu kapağı
açıldığı zaman açığa çıkan karbondioksitin bir kısmı veya tamamı ilave
edilen karbondioksit gazından kaynaklanan, kapalı ambalajında ve 20 °C’da saklandığında çözelti halindeki karbondioksitten
kaynaklanan basıncı en az 3 bar olan şarabı,
r)
Suni yarı köpüren şarap: Şaraptan elde edilen, şişe veya kutu kapağı
açıldığı zaman açığa çıkan karbondioksitin bir kısmı veya tamamı ilave
edilen karbondioksit gazından kaynaklanan, kapalı ambalajında ve 20 °C’ da
saklandığında çözelti halindeki karbondioksitten kaynaklanan basınç en az 1
ve en çok 2.5 bar olan şarabı,
s)
Şarap tortusu: Üzüm şırasının ve/veya şarabın içinde bulunduğu kaplarda fermantasyon ve depolama veya izin verilen işlemler
sonrasında biriken çökelti ve bu çökeltinin filtre edilmesi veya santrifüjlenmesiyle elde edilen artığı,
ş)
Şarap: Parçalanmış veya parçalanmamış yaş üzümün veya üzüm şırasının,
kısmen veya tamamen alkol fermantasyonu ile elde
edilen, coğrafi işaret ya da köken ismi tescili yapılmış ya da yapılmamış
ürünü,
t) Üzüm cibresi: Fermente olmuş veya olmamış
yaş üzümlerin preslenmesinden sonra arta kalan
kısmı,
u)
Üzüm şırası: Yaş üzümden doğal ya da fiziksel işlemlerle elde edilen, hacmen gerçek alkol miktarı % 1’i geçmeyen ürünü,
ü)
Yaş üzüm: Üretilecek şarabın özelliğine uygun olacak şekilde hasat
olgunluğuna ulaşmış, tekniğine uygun olarak parçalanan, preslenen,
sıkılan ve kendiliğinden alkol fermantasyonuna uğrayabilen, şarap yapmaya
elverişli asma meyvesini
ifade eder.
Ürün özellikleri
MADDE 5 – (1) Bu Tebliğ kapsamında bahsi geçen ürünlere ait
özellikler aşağıda verilmiştir.
a)
Bu Tebliğ kapsamındaki tüm ürünlerin üretiminde kullanılan asma türü “Vitis vinifera” veya bu tür
içerisindeki çaprazlamalardan elde edilen çeşitler olmalıdır. Noah, Othello, Isabelle, Jacquez, Clinton, Herbemont çeşitleri Vitis vinifera veya bu tür içerisindeki çaprazlamalardan elde
edilen çeşitler içinde yer almadığından, bu Tebliğ kapsamındaki ürünlerin
üretiminde kullanılamaz.
b)
Şarabın hacmen gerçek alkol miktarı en az % 9,
toplam alkol miktarı en fazla %15 olmalıdır.
c)
Şarabın toplam asit miktarı tartarik asit cinsinden en az 3,5 g/L veya 46,6
meq/L’dir.
ç)
Şarapların asitliği, tartarik asit cinsinden en fazla 1 g/L veya 13,3 meq/L düzeyinde azaltılabilir.
d)
Taze üzüm, üzüm şırası, kısmen fermente olmuş üzüm şırası ve fermantasyonu devam eden genç şarabın asitliği tartarik
asit cinsinden en fazla 1,5 g/L veya 20 meq/L
düzeyinde arttırılabilir.
e)
Şarapların asitliği tartarik asit cinsinden en fazla 2,5 g/L veya 33,3 meq/L düzeyinde arttırılabilir.
f)
Likör şarabının hacmen gerçek alkol miktarı en az
% 15 ve en çok % 22 olup hacmen toplam alkol
miktarı en az % 17,5 olmalıdır.
g)
Doğal yarı köpüren şarap üretiminde kullanılacak şarabın, hacmen toplam alkol miktarı en az % 9 olmalıdır.
ğ)
Doğal yarı köpüren şarabın hacmen gerçek alkol
miktarı en az % 7 olmalıdır.
h)
Suni yarı köpüren şarabın hacmen gerçek alkol
miktarı en az % 7, hacmen toplam alkol miktarı en
az % 9 olmalıdır.
ı)
İleri derecede olgun üzümlerden üretilen şarabın hacmen
doğal alkol miktarı en az % 15, hacmen toplam
alkol miktarı en az % 15 ve hacmen gerçek alkol
miktarı en az % 12 olmalıdır.
i)
Uçar asit miktarı asetik asit cinsinden kısmen fermente olmuş üzüm şırası
için 18 meq/L, beyaz ve pembe/roze şaraplar için
18 meq/L, kırmızı şaraplar için 20 meq/L’den fazla olamaz.
j)
Aynı üründe hem asitlik arttırma hem de asitlik azaltma işlemleri
yapılamaz.
k)
Doğal köpüren şarapların hazırlanmasında kullanılan küvenin
hacmen toplam alkol miktarı % 8,5’ten az olamaz.
l)
Likör şarabı hazırlanmasında ilave edilecek üzüm kökenli etil alkolün hacmen gerçek alkol miktarı %96’dan az olamaz.
m) Likör şarabı hazırlanmasında
ilave edilecek şarap ya da kuru üzüm distilatının
hacmen gerçek alkol miktarı en az %52, en çok %
94,5 olmalıdır.
n) Likör şarabı hazırlamakta
kullanılan kısmen fermente olmuş üzüm şırasının, şarabın ya da kısmen
fermente olmuş üzüm şırası ve şarabın karışımının başlangıçtaki hacmen doğal alkol miktarı % 12’ den az olamaz.
o) Coğrafi işaret ya da köken ismi
tescili yapılmış şaraplara ilişkin hususlar coğrafi işaretin ya da köken
isminin tescil edildiği alan dikkate alınarak Bakanlıkça değerlendirilir.
ö) Bu Tebliğ hükümlerine uygun
şıralar kendi içinde, şaraplar kendi içinde harmanlanabilir.
p) Bu Tebliğ kapsamında yer alan
ürünlerde kullanımı kısıtlı olan belirli maddeler Ek-1’e uygun olmalıdır.
Katkı maddeleri
MADDE 6 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünler, 25/8/2002 tarihli ve 24857 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıdalarda Kullanılan Renklendiriciler Tebliği,
22/5/2008 tarihli ve 26883 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda
Kodeksi Renklendiriciler ve Tatlandırıcılar Dışındaki Gıda Katkı Maddeleri
Tebliği ile 21/9/2006 tarihli ve 26296 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Türk Gıda Kodeksi Gıda Maddelerinde Kullanılan Tatlandırıcılar Tebliği’ne
uygun olmalıdır.
Bulaşanlar
MADDE 7 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünler, 17/5/2008 tarihli ve 26879 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda Maddelerindeki Bulaşanların Maksimum
Limitleri Hakkında Tebliğ’de yer alan hükümlere uygun olmalıdır.
Pestisit kalıntıları
MADDE 8 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerdeki pestisit kalıntı miktarları, 29/7/2008
tarihli ve 26951 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda
Kodeksi Gıda Maddelerinde Bulunmasına İzin Verilen Pestisitlerin
Maksimum Kalıntı Limitleri Tebliği’nde yer alan hükümlere uygun olmalıdır.
Hijyen
MADDE 9 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünler, 16/11/1997 tarihli ve 23172 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinin Gıda Hijyeni bölümünde yer alan
genel kurallara ve 2/9/2001 tarih ve 24511 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Mikrobiyolojik Kriterler Tebliği hükümlerine
uygun olarak üretilmelidir.
Ambalajlama, etiketleme ve işaretleme
MADDE 10 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünler; Türk
Gıda Kodeksi Yönetmeliğinin Ambalajlama ve Etiketleme-İşaretleme bölümü ile
25/8/2002 tarihli ve 24857 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda Maddelerinin Genel Etiketleme ve Beslenme
Yönünden Etiketleme Kuralları Tebliği’nde yer alan hükümlerin yanı sıra
aşağıdaki kurallara da uygun olmalıdır.
a)
Ürünün sahip olduğu hacmen gerçek alkol miktarı
ile etikette belirtilen hacmen gerçek alkol
miktarı arasındaki fark ± % 0,5 olabilir. Ancak şişede 3 yıldan fazla
yıllandırılan ve üretim yılı belirtilen şaraplarda, doğal köpüren
şaraplarda, suni köpüren şaraplarda, doğal yarı köpüren şaraplarda, suni
yarı köpüren şaraplarda, likör şaraplarında ve ileri derecede olgunlaşmış
üzümlerden elde edilen şaraplarda bu fark ± % 0,8 olabilir.
b)
Etiket üzerinde yer alan hacmen gerçek alkol
miktarının karakter büyüklüğü nominal dolum
oranına göre aşağıdaki şekilde olmalıdır;
|
Nominal Dolum Miktarı
|
Hacmen gerçek
alkol miktarının karakter büyüklüğü (en az)
|
|
100 cl den büyük
|
5 mm
|
|
20 cl den büyük, 100 cl
veya 100 cl den küçük
|
3 mm
|
|
En fazla 20 cl
|
2 mm
|
c)
Şaraplar renklerine göre kırmızı, beyaz ve pembe/roze şarap olarak isimlendirilebilir.
ç)
Üzüm çeşidi/çeşitleri, üzümün üretildiği bölge/yöre ve üretim yılı etikette
belirtilebilir.
d)
Şaraplarda şeker içeriğine göre isimlendirme aşağıdaki şekilde olmalıdır ;
|
Şeker içeriği
|
İsimlendirme
|
|
En fazla 4 g/L
|
Sek
|
|
En fazla 9 g/L
(Tartarik asit cinsinden toplam asit miktarı kalan şeker miktarından en
fazla 2 g
az olmak koşuluyla)
|
|
< 12 g/L veya ≥
4 g/L
|
Dömi-sek
|
|
< 45 g/L veya ≥
12 g/L
|
Yarı Tatlı
|
|
En az 45 g/L
|
Tatlı
|
e)
Doğal köpüren şaraplarda ve suni köpüren şaraplarda şeker içeriğine göre
isimlendirmeler aşağıdaki şekilde olabilir;
|
Şeker içeriği
|
İsimlendirme
|
|
3 g/L’den az olanlar (sadece ikinci fermantasyondan
sonra şeker eklenmeyen ürünlerde kullanabilir)
|
Brüt doğal
|
|
0 ile 6 g/L arasında
olanlar
|
Ekstra brüt
|
|
15 g/L’den az olanlar
|
Brüt
|
|
12 g/L ile 20 g/L
arasında olanlar
|
Ekstra sek
|
|
17 g/L ile 35 g/L
arasında olanlar
|
Sek
|
|
33 g/L ile 50 g/L
arasında olanlar
|
Dömi-sek
|
|
50 g/L den fazla
olanlar
|
Tatlı
|
f)
Bu maddenin (d) ve (e) bentlerindeki isimlendirmelerde şeker içeriğinden
her iki gruba da dahil olan ürünlerde, üretici bu
ifadelerden sadece birini kullanabilir.
g)
Üretici ürünlerdeki şeker içeriği ile ilgili olarak bu maddenin (d) ve (e)
bentlerinde yer alan isimlendirmeler dışında başka bir ifade kullanamaz.
ğ)
Bu Tebliğ kapsamında yer alan ve tüketime sunulan ürünlerin etiketinde
“benzer”, “tip”, “stil” gibi tüketiciyi yanıltıcı, ürünün sahip olmadığı
özellikleri ima eden ifadeler yer alamaz.
h)
Suni köpüren şaraplarda ve suni yarı köpüren şaraplarda “karbondioksit
ilave edilerek üretilmiştir” veya “karbondioksit ilave edilmiştir” ifadesi
etikette ürün adı ile birlikte, aynı karakterde ve büyüklükte yer
almalıdır.
ı)
İleri derecede olgun üzümlerden üretilen şarapların etiketinde “ileri
derecede olgun üzümlerden üretilmiştir” ifadesi yer almalıdır.
i)
Üreticiye ait ürünün duyusal değerlendirmesine ilişkin ifadeler, ürünün
arka etiketinde yer alabilir.
j) Uluslararası yeterliliği Bakanlıkça
uygun görülen yarışmalarda ödül almış şarapların etiketinde, ürünün aldığı
ödüle ilişkin bilgiler yer alabilir.
k)
Üretim metodlarına ilişkin terimler etiket
üzerinde yer alabilir.
Taşıma ve depolama
MADDE 11 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerin
taşınması ve depolanması sırasında Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği’nin
Gıdaların Taşınması ve Depolanması bölümündeki kurallara uyulmalıdır.
Numune
alma ve analiz metotları
MADDE
12 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer
alan ürünlerden; Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinin Numune Alma ve Analiz Metodları bölümünde belirtilen kurallara uygun olarak
numune alınmalı ve bunlara uluslararası kabul görmüş analiz metotları
uygulanmalıdır.
Tescil ve denetim
MADDE 13 – (1) Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünleri üreten
ve satan işyerleri; tescil ve izin, ithalat işlemleri, kontrol ve denetim
sırasında bu Tebliğ hükümlerine uymak zorundadır. Bu hükümlere uymayan
işyerleri hakkında gerekli işlemler, 5179 sayılı Kanun hükümlerine göre
Bakanlık tarafından yapılır.
Özel hüküm
MADDE 14 – (1) Bu Tebliğ hükümleri, Tebliğin yürürlüğe
girdiği tarihten önce piyasaya arz edilen ve geçici maddede belirtilen süre
içerisinde üretilen ürünlere uygulanmaz.
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Halen faaliyet gösteren ve bu Tebliğ kapsamında
yer alan ürünleri üreten ve satan işyerleri bu Tebliğin yürürlüğe girmesini
müteakip altı ay içerisinde bu Tebliğ hükümlerine uymak zorundadır.
Yürürlük
MADDE 15 – (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 16 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Tarım ve Köyişleri Bakanı yürütür.
Ek–1 Kullanımı Kısıtlı Olan Belirli Maddeler
|
Madde
|
Yaş üzüm, yaş üzüm şırası, fermentasyonu devam eden üzüm şırası, ileri derecede
olgun üzümden elde edilmiş fermantasyonu devam eden üzüm şırası, konsantre üzüm şırası, fermantasyonu devam eden genç
şaraplara
|
Doğrudan
insan tüketimine yönelik; şarap, doğal köpüren şarap, suni köpüren şarap,
doğal yarı köpüren şarap, suni yarı köpüren şarap, likör şarapları ve
belirli bölgelerde üretilen kalite şarapları üretiminde kullanılan fermantasyon
halindeki üzüm şırasına
|
|
Diamonyum fosfat ya da amonyum sülfat,
|
1 g/L (tuz cinsinden) *
|
0.3 g/L (tuz cinsinden - doğal köpüren şarapların hazırlanmasında)
|
|
Amonyum sülfit ya da amonyum bisülfit,
|
0.2 g/L (tuz cinsinden) *
|
|
|
Maya gelişme faktörü; Tiamin hidroklorid formundaki tiamin
|
0.6 mg/L (tiamin cinsinden)
|
0.6 mg/L (tiamin cinsinden - doğal
köpüren şarapların hazırlanmasında)
|
|
Aktif karbon
|
100 g kuru ağırlık/hL
|
100 g kuru ağırlık/hL
|
|
Maya hücre duvarı
|
40 g/hL
|
40 g/hL
|
|
Karbondioksit
|
|
Şarap içerisindeki maksimum miktar 2 g/L
|
|
Bakır sülfat
|
|
1g/hL (bakır sülfat muamelesi yapılan
şaraplarda, bakır kalıntısı 1 mg/L’den fazla
olmamalıdır.)
|
* Bu maddelerin birlikte kullanılması halinde amonyum
sülfit ya da amonyum bisülfit’in miktarı 0.2 g/L geçmemek kaydıyla toplam miktar 1 g/L’yi geçemez.
|