|
Yüksek Seçim Kurulu
Başkanlığından:
Karar No : 353
- KARAR -
Cumhurbaşkanlığınca
Kurulumuz Başkanlığına gönderilen 12/05/2010 tarihli, B.01.0.KKB.01-18/D-1-296 sayılı yazı ile; Türkiye Büyük Millet
Meclisi Genel Kurulu’nca 07/05/2010 tarihinde kabul edilen 5982 sayılı
“Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması
Hakkında Kanun”un, Anayasa’nın 175. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca,
halkoyuna sunulmak üzere Resmi Gazetede yayımlanması için Başbakanlığa
gönderildiği belirtilerek, Anayasanın 175. maddesi ve 3376 sayılı Kanun
uyarınca gereğinin yapılması istenilmiş olup, 5982 sayılı Kanun 13/05/2010
tarihli Resmi Gazetenin 27580 sayılı nüshasında yayımlanmıştır.
Yüksek Seçim Kurulunun;
13/05/2010 tarihli, 2010/317 sayılı kararı ile; Anayasa
Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun, Anayasanın 67.
maddesinin son fıkrasında ifade edilen seçim kanunları kapsamında
olduğundan, Anayasanın 67.maddesinin son fıkrası hükmü gereği seçim
kanunlarındaki değişiklikler yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl
içinde yapılacak seçimlerde uygulanmayacağından; Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında 5982 sayılı
Kanunun, Anayasanın 175 ve 3376 Sayılı Kanunun 2. maddesi hükümleri gereği
halkoylamasında uygulanacak sürenin 120 gün olmasına ve halkoylamasının 12/09/2010 Pazar günü yapılmasına,
20/05/2010 tarihli, 2010/332 sayılı kararı ile; Anayasa değişikliğinin halkoyuna sunulmasında basın
ve yayın kuruluşlarının yayın ilkelerinin belirlenmesi için bir komisyon
oluşturulmasına,
karar verilmiştir.
Komisyon çalışmasını tamamlamış
olmakla, konu incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
Anayasanın 79 uncu maddesinin 2. fıkrasında; seçimlerin
başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetilmesi ve
dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırma seçim süresince ve
seçimden sonra seçim konuları ile ilgili bütün yolsuzlukları, şikayet ve
itirazları inceleme ve kesin karara bağlama ... görev ve yetkisi Yüksek Seçim Kuruluna verilmiş, diğer
seçim kurullarının görev ve yetkilerinin de kanunla düzenleneceği,
Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların halkoyuna
sunulması işlemlerinin genel yönetim ve denetiminin de milletvekili
seçimlerinde uygulanan hükümlere göre olacağı,
belirlenmiştir.
298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen
Kütükleri Hakkında Kanunun 1. maddesinde; “Özel kanunlarına göre yapılacak
milletvekili, il genel meclisi üyeliği, belediye başkanlığı, belediye
meclisi üyeliği, muhtarlık, ihtiyar meclisi üyeliği, ihtiyar heyeti üyeliği
seçimlerinde ve Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların halk oyuna sunulmasında bu Kanun hükümleri uygulanır.”,
3376 sayılı Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna
Sunulması Hakkında Kanunun 1. maddesinde; Anayasa gereğince yapılacak olan halkoylamalarının
da bu Kanun hükümlerinin uygulanacağı, bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde
298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun
bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin tatbik edileceği,
aynı Kanunun 3.
maddesinde ise; Yüksek Seçim Kurulunun, Anayasa değişikliğinin halkoyuna
sunulması için bütün tedbirleri alıp hazırlıkları yapacağı, halkoylamasının
sağlıklı ve düzenli bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla
gerekli ilke kararlarını almaya yetkili olduğu,
öngörülmüştür.
Kamuyu
etkileyip, yönlendirebilmeleri nedeniyle radyo ve televizyon yayınları,
seçim ve halkoylaması dönemlerinde daha ayrıntılı ve özenle uygulanması
gereken usul ve esaslara tabi tutulmuştur. 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri
ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ve 3984 sayılı Radyo ve Televizyon
Yayınlarının Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun, seçim dönemindeki radyo
ve televizyon yayınlarıyla ilgili düzenlemeler içermektedir.
3984
sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunun Seçim
Dönemlerinde Yayınlar başlıklı değişik 32 nci
maddesinin birinci fıkrasında” seçim dönemlerindeki yayınlara ilişkin usul
ve esaslar kanunla Yüksek Seçim Kuruluna verilen yetkiler çerçevesinde Yüksek Seçim Kurulu
tarafından düzenlenir”; ikinci fıkrasında “üst kurul, radyo ve
televizyon
yayın
kuruluşlarının seçim dönemlerindeki yayınlarını Yüksek Seçim Kurulunun
kararları doğrultusunda izler, denetler ve değerlendirir” hükümlerine yer
verilmiştir. Anılan Yasa hükmünün son fıkrası da “298 sayılı Seçimlerin
Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun 149/A maddesinde
düzenlenen hükümler, Yüksek Seçim Kurulu kararlarını müteakip Üst Kurulca
yerine getirilir” hükmünü taşımaktadır.
298 sayılı Yasanın 61 nci
maddesinde yer alan kamuoyu araştırmalarına ilişkin yasağı yeniden
düzenleyen 3984 sayılı Yasanın 4928 sayılı Yasayla değişik 32 nci maddesinin üçüncü fıkrasında ise “Seçimlerde oy
verme gününden önceki yirmidört saat içinde her
türlü haber, röportaj gibi programlar veya reklamlar
yoluyla kamuoyu araştırmaları, anketler, tahminler, bilgi iletişim
telefonları yoluyla mini referandum gibi adlarla siyasi bir partinin veya
adayın lehinde veya aleyhinde veya vatandaşın oyunu etkileyecek yayınlarda
bulunulmasına izin verilemez. Bu yasaklara uymayanlar yayın ilkelerini
ihlal etmiş sayılırlar” kuralı yer almıştır.
Bu kural
seçim dönemlerindeki yayınlarla ilgili olmakla birlikte halkoylaması da bir
seçim niteliğinde olduğundan, sözü edilen kuralların halkoylamasında da
uygulanması gerekmektedir.
Görüldüğü
gibi, anılan yasa hükümleriyle radyo
ve televizyon yayınlarının tabi tutulduğu usul ve esaslar, seçim döneminin
son yirmidört saatlik bölümü için ayrı, diğer
bölüm için ayrı düzenlenmiştir.
2954
sayılı Türkiye Radyo ve Televizyon Kanununun 5 nci
maddesi ve 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları
Hakkında Kanunun 4 üncü maddesi, radyo ve televizyon kuruluşlarının uymakla
yükümlü oldukları yayın ilkelerini ayrıntılı biçimde saptamıştır. Söz konusu
yayın ilkeleri, seçim hukukunun temel ilkeleri olan eşitlik, serbestlik ve dürüstlük
ilkeleridir.
298
sayılı Yasanın siyasi partilerin radyo ve televizyonla doğrudan propaganda
yapması konusunu düzenleyen 52. maddesi ile 3376 sayılı Anayasa Değişikliklerinin
Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanunun 5. maddesinin (b) bendinin getirdiği
düzenlemeler dışında bir propaganda türü olduğunda kuşku bulunmayan siyasi
parti reklamlarının yayınına olanak
tanımamaktadır.
Radyo ve
televizyon kuruluşları, halkoylaması gününden önceki yirmidört
saat (11 Eylül 2010 tarih, saat: 00:00’a kadar)
dışındaki dönemde 2954 ve 3984 sayılı Yasalarla belirlenen ilkelere
titizlikle uymak suretiyle yayınlarını sürdüreceklerdir.
Ayrıca
Kurulumuzca, halkoylaması döneminin belirtilen bölümüyle ilgili olarak bu
dönemin özellikleri göz önüne alınmak suretiyle aşağıda yazılı, yasal
düzenlemelerde yer alan bazı kural ve ilkelerin radyo ve televizyon kuruluşlarına
duyurulması gerekli görülmektedir.
A) Radyo
ve televizyon kuruluşları, 31 Mayıs 2010 tarihinden 10 Eylül 2010 saat 24:00’a kadarki dönem içerisinde;
1- Radyo
ve televizyon kuruluşları, Anayasa değişikliği ile ilgili olarak tek yönlü,
taraf tutan yayınlar yapamazlar. Bu kuruluşlar Anayasa değişikliğinin leh
ve aleyhindeki görüşler arasında fırsat eşitliği sağlamak zorundadır.
2- Sözü
edilen kuruluşlar, 298 sayılı Yasanın 52 nci ve
3376 sayılı Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanunun
5/b maddeleri hükmü çerçevesinde siyasi parti propaganda konuşmaları
dışında, propagandaya ilişkin yayın yapamazlar.
3- Radyo
ve televizyon kuruluşları halkoylaması ile ilgili reklam
yayınlayamazlar.
B) Radyo
ve televizyon yayınları yönünden halkoylaması gününden önceki yirmidört saat içinde ise;
3984
sayılı Yasanın 32. maddesinin üçüncü fıkrasında ki, “Seçimlerde oy verme
gününden önceki yirmidört saat içinde her türlü
haber, röportaj gibi programlar veya reklamlar
yoluyla kamuoyu araştırmaları, anketler, tahminler, bilgi iletişim
telefonları yoluyla mini referandum gibi adlarla siyasî bir partinin veya
adayın lehinde veya aleyhinde veya vatandaşın oyunu etkileyecek yayınlarda
bulunulmasına izin verilemez. Bu yasaklara uymayanlar yayın ilkelerini
ihlâl etmiş sayılırlar.” hükmü uygulanacaktır.
SO UÇ:
Açıklanan
nedenlerle;
1- 31
Mayıs 2010 tarihinden itibaren başlayan dönemde radyo ve televizyon
kuruluşlarının, 3984 sayılı Yasanın değişik 4 üncü maddesinde saptanan
yayın ilkelerine titizlikle uymaları gerektiğine;
2- Halkoylaması
döneminde;
a) Anayasa
değişikliği ile ilgili tek yönlü, taraflı yayın yapamayacakları ve fırsat
eşitliğini sağlamak zorunda olduklarının;
b) Halkoylaması
ile ilgili reklam yayınlayamayacaklarının;
radyo ve
televizyon kuruluşlarına duyurulmasına,
3- Halkoylamasında
oy verme gününden önceki yirmidört saat içinde
her türlü haber, röportaj gibi programlar veya reklamlar
yoluyla kamuoyu araştırmaları, anketler, tahminler, bilgi iletişim
telefonları yoluyla mini referandum gibi adlarla Anayasa’da yapılan
değişikliklerin lehinde veya aleyhinde veya vatandaşın oyunu etkileyecek
yayınlarda bulunulamayacağına,
4- Karar
örneğinin Resmi Gazete’de yayımlanmasına, il-ilçe seçim kurulu
başkanlıklarına, Yüksek Seçim Kurulunca tespit edilen siyasi partilerin
genel başkanlıkları ile Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Başkanlığına
gönderilmesine, karar özetinin Başkanlık duyurusu olarak yayımlanmasına,
31/05/2010 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
|
Başkan
|
Başkanvekili
|
Üye
|
Üye
|
|
Ali EM
|
Kırdar ÖZSOYLU
|
Mehmet
KILIÇ
|
Bahadır
DOĞUSOY
|
|
|
|
|
|
|
Üye
|
Üye
|
Üye
|
|
Hüseyin
EKEN
|
M.Zeki
ÇELEBİOĞLU
|
Muharrem
COŞKUN
|
|
Üye
|
Üye
|
Üye
|
|
Mehmet
KÜRTÜL
|
Nilgün
İPEK
|
Halim
AŞANER
|
|