|
Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığından:
Karar No :
381
- KARAR -
Cumhurbaşkanlığınca Kurulumuz Başkanlığına gönderilen
12/05/2010 tarihli, B.01.0.KKB.01-18/D-1-296
sayılı yazı ile; Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nca 07/05/2010
tarihinde kabul edilen 5982 sayılı “Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı
Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”un, Anayasa’nın 175.
maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca, halkoyuna sunulmak üzere Resmi
Gazetede yayımlanması için Başbakanlığa gönderildiği belirtilerek,
Anayasanın 175. maddesi ve 3376 sayılı Kanun uyarınca gereğinin yapılması
istenilmiş olup, 5982 sayılı Kanun 13/05/2010 tarihli Resmi Gazetenin 27580
sayılı nüshasında yayımlanmıştır.
Yüksek Seçim Kurulunun;
13/05/2010 tarihli, 2010/317 sayılı kararı ile; Anayasa
Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun, Anayasanın 67.
maddesinin son fıkrasında ifade edilen seçim kanunları kapsamında
olduğundan, Anayasanın 67.maddesinin son fıkrası hükmü gereği seçim
kanunlarındaki değişiklikler yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl
içinde yapılacak seçimlerde uygulanmayacağından; Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının
Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında 5982 sayılı Kanunun,
Anayasanın 175 ve 3376 Sayılı Kanunun 2. maddesi hükümleri gereği
halkoylamasında uygulanacak sürenin 120 gün olmasına ve halkoylamasının 12/09/2010 Pazar günü yapılmasına,
20/05/2010 tarihli, 2010/332 sayılı kararı ile;
Anayasa değişikliklerinin halkoyuna sunulmasında Sandık Kurullarının Görev
ve Yetkilerini Gösterir Örnek: 135/1 sayılı Genelgeyi hazırlamak için
komisyon oluşturulmasına,
karar
verilmiştir.
Komisyon Örnek:135/1 sayılı Genelgeye ilişkin çalışmasını tamamlamış
olmakla, komisyonca hazırlanan rapor incelenerek;
GEREĞİ
GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
Sandıkların konulacağı yerlerin belirlenmesinde
yapılacak işlemler, özürlü seçmenlerin oy kullanmasını kolaylaştırmak
amacıyla alınabilecek tedbirler, sandık kurulu başkan ve üyeleriyle bina
sorumlularının görev, yetki ve sorumluları dikkate alınarak ve
milletvekillerinin, sandık kurulu başkan ve üyeleriyle, bina sorumlularının
ve güvenlik görevlilerinin oy kullanma usulleri belirlenerek, sandık kurulu
mühürlerinin nasıl kullanılması gerektiği gibi sorunların çözümü de dikkate
alınarak, daha önceki genelgeler gözden geçirilmiştir.
Bugüne kadar; Yüksek Seçim Kurulunca açıklanan
kararlarla kabul edilen esas ve ilkeler dikkate alınarak, 2007 yılında
yapılan halkoylamasında ve 2009 yılında yapılan Mahalli İdareler Genel
Seçiminde düzenlenip kullanılan Sandık Kurullarının Görev ve Yetkilerini
Gösterir Genelgelerin, 12 Eylül 2010 tarihinde yapılacak olan Anayasa
değişikliklerinin halkoyuna sunulmasında yeniden düzenlenip,
güncelleştirilerek yürürlüğe konulması uygun bulunmuştur.
SONUÇ:
1- 12 Eylül 2010 Pazar günü yapılacak olan Anayasa
değişikliklerinin halkoyuna sunulmasında Sandık Kurullarının Görev Ve
Yetkilerini Gösterir Örnek: 135/1 Sayılı Genelgenin kabulüne ve Genelgenin
bu kararın eki sayılmasına,
2- Karar örneğinin ve eki Genelgenin Yüksek Seçim
Kurulunun 06/03/2010 tarihli, 2010/154 sayılı kararı ile belirlenen siyasi
partilerin genel başkanlıkları ile Kurulumuz Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğüne
gönderilmesine,
3- Genelgenin yeterli miktarda bastırılarak tüm il ve
ilçe seçim kurulu başkanlıklarına ihtiyaç miktarı kadar gönderilmek üzere,
Kurulumuz İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığına verilmesine,
4- Karar örneği ve eki Genelgenin Resmî Gazete’de
yayımlanmasına,
15/06/2010 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
|
Başkan
|
Başkanvekili
|
Üye
|
Üye
|
|
Ali EM
|
Kırdar ÖZSOYLU
|
Mehmet
KILIÇ
|
Bahadır
DOĞUSOY
|
|
|
|
|
|
|
Üye
|
Üye
|
Üye
|
Üye
|
|
Hüseyin
EKEN
|
M. Zeki
ÇELEBİOĞLU
|
Muharrem
COŞKUN
|
Turan
KARAKAYA
|
|
|
|
|
|
|
Üye
|
Üye
|
Üye
|
|
Mehmet
KÜRTÜL
|
Nilgün
İPEK
|
Halim
AŞANER
|
|
|
|
|
|
|
|
ÖRNEK: 135/1
12 EYLÜL 2010 PAZAR GÜNÜ YAPILACAK
OLAN
ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİNİN HALKOYUNA
SUNULMASINDA SANDIK KURULLARININ
GÖREV VE YETKİLERİNİ GÖSTERİR
GENELGE
12 EYLÜL 2010 PAZAR GÜNÜ YAPILACAK
OLAN ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİNİN
HALKOYUNA SUNULMASINDA SANDIK
KURULLARININ GÖREV VE
YETKİLERİNİ GÖSTERİR GENELGE
Kapsam
Madde 1- Bu genelge; sandık kurullarının görev ve
yetkilerini, uygulayacakları işlemleri, oy verme şeklini, şikayet ve itirazlar ile bunların incelenmesi usullerini
ve konuların açıklanması amacını kapsar.
Sandık
Kurullarının Görev ve Yetkileri
Madde 2- Sandık kurullarının görev ve yetkileri şunlardır:
a) Sandık alanı içinde halkoylamasının düzenle
yürütülmesi için gereken tedbirleri almak, oy verme işlerini yürütmek ve
denetlemek (298/71-1),
b) Sandık alanında sandığın konulacağı yeri
belirlemek, sokak
başlarına, bu yeri gösterir göze çarpacak işaretler koymak ve
sandığın yerini alışılmış araçlar ile duyurmak (298/71-2),
c) Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde cezaevi
idaresinin de görüşü alınarak ilçe seçim kurulu
başkanının gözetiminde sandığın konulacağı yeri belirlemek,
(298/85-A)
d) Sandığa atılmış olan oy pusulalarını saymak,
dökümlerini ve sonuçlarını tutanağa geçirmek ve bunları halkoylaması
işlerine ait diğer evrak ile birlikte, derhal ilçe seçim kuruluna teslim
etmek (298/71-5),
e) Oy verme işleri hakkında ileri sürülecek şikayet
ve itirazları incelemek, karara bağlamak ve kararları tutanak defterine
geçirerek altını imzalamak (298/71-3),
f) Sandık kurulu tutanak
defterindeki tutanaklar ile gerekli diğer tutanakları tutmak ve altını
imzalamak,
g) Bu kararlardan itiraza uğrayanları
derhal ilçe seçim kuruluna
göndermek (298/71-4),
h) Kanunlarla ve Yüksek Seçim Kurulu genelge ve
kararları ile verilen diğer görevleri yapmak, (298 /71-6)
ı) Oy verme ve sayım döküm sonunda kullanılan,
kullanılmayan, geçersiz sayılan oy pusulalarını ve oy zarflarını ayrı ayrı paketleyerek (sandık alanında seçim evrakı
bırakmadan) seçim tutanağı ile birlikte ilçe seçim kuruluna teslim etmek,
Sandık
Kurulu Başkanının İlk Önce Yapacağı İşler
Madde 3- Sandık kurulu başkanı, oy verme gününden en az 48 saat önce,
ilçe seçim kurulu başkanından aşağıda yazılı oy verme araçlarını tutanakla
teslim alarak, zamanında sandık yerinde bulundurur (298/68).
a) Her sandık için numaralı sandık
kurulu mührü,
b) Her sandık için
yeteri kadar (EVET) veya (TERCİH) mührü,
c) Kapalı oy verme yerlerine asılacak Örnek: 19
numaralı açıklama levhası,
d) Halkoylaması için hazırlanmış her birinde 400 adet birleşik oy pusulası
bulunan ve üstü Yüksek Seçim Kurulu mührü ile mühürlenip numaralanmış
birleşik oy pusulası paketi (298/68),
e) Üstü ilçe seçim kurulu başkanlığı mührünü taşıyan
(SARI) renkli oy zarflarına ait paket,
f) Oy sandıklarının önüne ve üstüne yapıştırılacak
sandık numarasını gösterir bandrol,
g) Istampa, ıstampa mürekkebi, mühür mumu ve sicim
ile sayfaları ilçe seçim kurulu başkanlığınca mühürlenmiş tutanak defteri,
sayım cetvelleri ve
tutanak kağıtları,
tükenmez kalem (ıstampa mürekkebi ıstampalara 24 saat önce sürülerek hazırlanmalıdır),
h) Her yaprağı ilçe seçim kurulu başkanı tarafından
mühürlü ve sonu onaylı olan iki nüsha sandık seçmen listeleri,
ı) Ceza infaz kurumları ve tutukevi sandık kurulu
başkanlarına verilecek ilçe seçim kurulu başkanınca her sayfası onaylanmış tutuklu
seçmen listesi,
j) Sahiplerine verilememiş olan seçmen bilgi
kağıtları,
k) Sandık kurullarının görev ve yetkilerini gösterir
Örnek: 135/1 sayılı genelge,
l) Sandık kurulu başkan ve üyeleri ile bina sorumlularının oy kullanma haklarının
bulunduğuna dair belgeler Örnek: 142 ve diğer gerekli araçlar, (298/94)
m) Oy kabini ve oy sandığı ilçe seçim kurulundan veya
muhafaza edildiği yerden temin edilir.
Yukarıda sayılan araç ve gereçleri teslim aldıktan
sonra ilçe seçim kurulu başkanı tarafından daha önce kendisine adı
bildirilen bina sorumlusu ile haberleşmek suretiyle sandığın götürüleceği
gün ve oy verme günü binada hazır bulunmasını sağlamak. (298/74)
Bina
Sorumlularının Görevleri
Madde 4-
a) Binaya getirilen oy sandıkları ile oy kabinlerini imza
karşılığı teslim almak ve bunların yerlerine yerleştirilmesinde sandık
kuruluna yardım etmek,
b) Halkoylamasında kullanılacak araç ve gereçleri
(masa, sıra, sandalye gibi) temin etmek,
c) Oy verme günü oy vermenin başlama saatinde görev
yerine gelmeyen sandık kurulu başkanını ilgili ilçe seçim kuruluna
bildirmek,
d) Oy verme süresince binadan ayrılmamak ve oy
vermenin düzen içinde geçmesi için sandık kurulu başkanının
isteklerini (telefon, fotokopi ve
faks gibi )yerine getirmek,
e) Sandık kurullarının görevlerini tamamlayıp binayı terkettikten sonra sandık alanında unutabilecekleri oy
zarfı, oy pusulası gibi seçim kağıtlarını
paketleyip ilgili ilçe seçim kuruluna teslim etmek,
f) Oy verme günü binanın, su, elektrik, telefon gibi
hizmetlerinin işler durumda bulundurulması için gerekli önlemleri almak,
g) Halkoylaması sonuçlarını gösteren tutanakların bir
hafta süre ile ilan yerinde asılı kalmasını sağlamak,
h) Sayım döküm işlemleri tamamlanınca ulaşım için
ilçe seçim kuruluna haber vermek.
Sandık
Kurulunun And İçmesi
Madde 5- Sandık kurulu başkan ve üyeleri, oy verme günü,
göreve başlamadan önce, ilk iş olarak, sandık başında, sandık
kurulu ve hazır bulunanlar önünde birer birer
aşağıdaki şekilde and içer. "Hiçbir tesir altında kalmaksızın, hiç kimseden korkmadan,
seçim sonuçlarının tam ve doğru olarak belirmesi için, görevimi
kanuna göre dosdoğru yapacağıma, namusum, vicdanım ve bütün mukaddesatım
üzerine and içerim." (298/70).
Sandık
Kurulunda Çoğunluğun Sağlanması
Madde 6- Sandık başında, oy verme başlamadan önce veya oy
verme sırasında, sandık kurulu üyelerinden biri veya birkaçı görevini
yapmazsa, ceza hükümleri saklı kalmak üzere, yerine kuruluştaki usule göre,
o civarda ise yedek üyelerden biri getirilir. Bu dahi mümkün olmaz ve kurul
üyeleri sayısı yarıdan aşağı düşerse bu konu tutanağa geçirilir ve
eksiklikler, o sandık alanında seçme yeterliğine sahip, okur-yazar olanlar
arasından başkanın seçeceği kimselerle doldurulur (298/73).
Göreve gelmeyen veya bırakıp giden sandık kurulu
başkan ve üyelerinin, yerine görevlendirilenler oy verme iş ve işlemlerinin
sonuna kadar görevlerine devam ederler.
Sandık kurulu başkanının görevi başına gelmemesi
veya bırakıp gitmesi halinde, yerine kurulun partili olmayan üyelerinden en
yaşlısı başkanlık eder. Yaş konusunda nüfus cüzdanındaki bilgiler esas
alınır.
Sandığın
Konulacağı Yerin Belli Edilmesi
Madde 7- Sandık alanında, sandığın konulacağı yeri sandık
kurulu kararlaştırır. Sandığın konulacağı yerlerin belirlenmesinde,
seçmenin oyunu kolaylıkla, serbestçe ve gizli şekilde verebilmesi göz önünde
bulundurulur.
Özürlü seçmenlerin kayıtlı olduğu sandık seçmen
listelerine ait sandıklar, bunların rahatlıkla ve kolaylıkla oy kullanmalarını sağlamak
amacıyla binaların uygun yerlerine konulur (298/36-7, 74).
Sandıklar; okul (özel okullar ve özel dershaneler
dahil) avlusu veya salonların elverişli kısımları gibi geniş ve
umumi yerlere konulur. Açık yerlerde, saçağı, sahanlığı, sundurması bulunan yerler üstün tutulur.
Kışla, karargah, ordugah gibi askeri bina ve
tesislerle, karakollara ve parti binalarına, muhtarlık odalarına ve mabetlere sandık
konulamaz (298/74).
Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde ilçe seçim kurulu
başkanı ile birlikte sandığın konulacağı yeri sandık kurulu başkanı tespit
eder, bu tespitte cezaevi yönetiminin görüşü alınır.
Kapalı
Oy Verme Yeri
Madde 8- Kapalı oy verme yerleri, oyların gizliliğini ve
seçmenlerin oylarını tam bir serbestlik içinde vermelerini sağlayacak,
dışarıdan içerisinin gözetlenmesine imkan bırakmayacak elverişli bir
durumda olacaktır.
Sandık kurulları, oy serbestliğini ve gizliliğini
sağlayacak şekilde kapalı oy verme yeri hazırlar. Kapalı oy verme
yerlerinde, masa ve ıstampa bulundurulacaktır (298/75, 76).
Kapalı
Oy Verme Yerine Asılacak Levha
Madde 9- Sandık kurulu, sandıkların konulacağı yeri ve
kapalı oy verme yerlerini belirledikten sonra buralara 298 sayılı Kanunun
oy verme serbestliğine ve gizliliğine ilişkin hükümlerini içeren levhayı
Örnek: 19 asar (298/76).
Sandık
Seçmen Listesinin Sandık Alanına Asılması
Madde 10- Her yaprağı ilçe seçim kurulu başkanı tarafından
mühürlü ve sonu onaylı sandık seçmen listesi, sandık alanında, seçmenlerin kolayca
görüp inceleyebilecekleri uygun bir yere asılır.
Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde bu listeler
cezaevi idaresinin
görüşü de alınmak suretiyle elverişli alana asılır.
Sandık
Yerinin İlanı
Madde 11- Sandık kurulu başkanı, sandıkların konulduğu
yeri, göze çarpan işaretlerle veya alışılmış araçlarla halka duyurur.
Sandıkların bulunduğu yere giden sokakların
başına, o yeri
gösteren yazılar ve işaretler
(Örneğin "10 numaralı sandığa gider" yazısı ve ok işareti)
konulur.
İlçe seçim kurulu başkanı; İstanbul, Ankara ve
İzmir gibi büyükşehirlerde seçmenlerin sandık
yerlerini kolayca bulabilmeleri için ve sorulduğunda gerekli bilgiler verilmek
üzere, her bir sandığa komşu ve numaraca yakın olan sandıkların
bulundukları yerleri gösteren birer
yazıyı, sandık kurulu başkanlarına verir. Gerektiğinde, sandık kurulu başkanlarından
bazılarını, belli bir mahalle veya birkaç mahallede oturanların oy
verecekleri sandıkların yerlerini
gösteren çizelgeleri herkesin görebileceği yerlere asmakla da
görevlendirebilir.
İlçe seçim kurulları, diğer şehir ve kasabalarda da
yukarıdaki fıkra hükmünün uygulanmasına karar verebilir.
Sandık
Alanı
Madde 12- Sandıkların, kapalı oy verme yerinin ve sandık
kurulunun yerleştiği yer merkez olmak üzere, yüz
metre yarı çaplı
alan sandık alanıdır (298/81).
Sandık
Alanında Bulunabilecekler
Madde 13-
Sandık alanında sandık kurulu
başkan ve üyeleriyle oy vermek üzere gelen seçmenler, siyasi partilerin
gözlemcileri bulunur. Sandık alanı için belirlenen yüz metre yarı
çaplı alan, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde konulan sandıklar için
uygulanmaz. Ancak sandık kurulu başkanı şartları dikkate alarak bir uzaklık
belirler ve bunu tutanağa geçirir.
Yukarıdaki
fıkrada belirtilenlerden başka
hiç kimse sandık alanına giremez (298/ 72, 84).
Sandık başında görevli bulunan partili kurul
üyeleri rozet, amblem veya partisini belirtir herhangi bir işaret taşıyamaz.
Sandık
Alanında Bulunacak Gözlemciler
Madde 14- Gözlemciler, sandık başı işlemlerini izlemek üzere
sandık başında bulunabilirler. Gözlemciler, ceza infaz kurumları ve
tutukevinde konulan sandıklarda sandık başı işlemlerini izlemek üzere
sandık başında bulunabilirler. Ancak ceza infaz kurumları ve tutuk evinde
giriş ve çıkışlarda cezaevi idaresince alınan tedbirlere uymak zorundadırlar.
Siyasi partilerin, sandık başlarında
bulundurabilecekleri gözlemcilerin kamu hizmetlerinden yasaklı olmayan,
ergin kimselerden olması gerekir. Kendisinde bu şartlardan birisi
bulunmayan kimse gözlemci olamaz ve sandık alanından uzaklaştırılır.
Gözlemciler; rozet, amblem veya partisini belirtir herhangi
bir işaret taşıyamaz. Bu kişiler hangi siyasi partinin gözlemcisi
olduklarını yazılı belge ile kanıtlamak zorundadırlar.
Oy Verme
Gününde Sandık Kurulunun Toplanma Zamanı ve
Hemen
Yapacağı İşler
Madde 15- Sandık kurulu oy verme günü, Yüksek Seçim Kurulunca
başka süre konulmamış ise en geç saat 07:00’de,
sandık başında toplanarak 5. maddede gösterilen şekilde and
içer. Başkan, ilçe seçim kurulundan tutanakla teslim almış olduğu torbayı kurula gösterdikten
sonra açarak içerisinde bulunan sandık kurulu mührü ve “EVET” veya “TERCİH”
mühürlerini masanın üzerine koyar. Bundan sonra sandık kurulu başkanı,
seçim sandığının boş olduğunu orada bulunan sandık kurulu üyeleriyle
gözlemciler önünde tespit ederek sandığı kapatır ve kapağını bozulmadan
açılmayacak şekilde, (ıslatılmış
mühür ile) sandık kurulu mührü ile mühürler.
Sandık kurulu, and içme,
sandığı yerleştirme, kapalı oy verme yerini düzenleme işini bitirdikten
sonra hazır bulunanlar önünde ilçe seçim kurulu başkanlığından teslim
aldığı ve üzeri numaralanıp paketlenmiş birleşik oy pusulası paketini açıp,
tümünü sayar;
birleşik oy pusulalarının her birinin arkasını
sandık kurulu mühürü ile mühürler.
Sandık kurulu, bundan sonra ilçe seçim kurulundan teslim alınmış
olup ilçe seçim kurulu başkanlığı mührünü taşıyan sarı renkli oy zarflarını sayar, her zarfın üzerine (ilçe seçim kurulu başkanlığı mühürünün
olduğu yüze) sandık kurulu mührünü basar.
Birleşik oy pusulaları ve zarflar, kullanılacağı
sandığın yanına ve birbirleri ile karışmayacak şekilde masanın üzerine
düzenli bir şekilde konulur.
Sandık kurulu, yaptığı sayımın sonucunu ve
işlemleri bu genelge gereğince tutanak defterine geçirip imzalar. (298/77)
Sandık Kurulunca İşlemlerin Nasıl Yapılacağı,
Tedbirlerin Nasıl Alınacağı,
İşlemlerin,
Kararların Deftere Nasıl Geçirileceği ve
Üyelerin Başkana Yardımı
Madde 16- Kanun gereği olarak sandık kurulunca alınması
gereken tedbirler ve yapılması gereken işlemler üzerinde anlaşma olmadığı
takdirde, kurulu oluşturan üyelerin yarısından bir fazlasının görüşüne göre
karar alınır veya işlem yapılır. Oyların eşitliği halinde başkanın
katıldığı tarafın görüşü üstün tutulur.
Sandık kurulu tarafından verilen kararlar veya
yapılan işlemler varsa matbu tutanak defterine, yoksa olayın mahiyetine
göre tutanak defterine geçirilerek altları başkan ve üyeler tarafından
imzalanır.
Kanuna göre başkan tarafından yapılması gereken
işler ve özel olarak sandık başında yapılacak işler (örneğin açıklamalar ve
uyarmalar) başkanın izni ile üyeler tarafından yapılabilir.
Sandık
Alanında Düzenin Sağlanması ve Başkana Ait Yetkiler
Madde 17- Sandık alanında düzenin sağlanması sandık kurulu başkanına
aittir. Sandık alanında seçmenin oyunu tam bir serbestlikle ve gizli
şekilde kullanmasına veya sandık kurulunun görevini yapmasına engel olmaya
kalkışanları veya oy verme işinin yolunda gitmesini aksatanlarla, sandık başı
işlemlerinin düzenini bozmaya
yeltenenleri başkan uyarır ve bu
uyarmayı dinlemeyenleri sandık alanının dışına zabıta aracılığıyla
çıkartabilir. Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde yukarıda sayılan
tedbirlere uymayanlar cezaevi idaresinin görüşü alındıktan sonra güvenliği
zayıflatmayacak şekilde uygulama yapılarak sandık alanından dışarı
çıkarılabilir. Bu kimse, sandık kurulu üyesi ise ancak kurul kararı ile
uzaklaştırılabilir.
Sandık alanında alınacak tedbirler seçmenlerin
sandık başı işlemlerini izlemelerini engelleyecek nitelikte olamaz. Sandık
kurulu başkanının çağırdığı zabıta kuvvetleri dışında zabıta amir ve
memurları ile resmi üniforma giymiş kimseler ve silah taşıyanlar sandık alanına
giremezler.
Seçmen olarak o sandıkta oy kullanması gereken
subay, astsubay, zabıta amir ve memurları ancak sivil elbise ile sandık
alanına girip oylarını verebilirler. (Sandık alanının ve binanın güvenliği ile görevli
olanlar hariç.)
Ancak, olağanüstü hal, sıkıyönetim ve seferberlik
ilan edilen yerlerde veya savaş durumlarında, zabıta amir ve memurlarıyla silahlı kuvvetler mensuplarının seçmen sıfatıyla
kayıtlı bulundukları sandıkta oy kullanmaları halinde yukarıdaki fıkra
hükmü uygulanmaz (298/72, 84).
Sandık kurulu başkanı, seçmenin sandık alanına
serbestçe girmesini engelleyen ve zorlaştıran her türlü hareketi önler.
Sandık alanında düzenin sağlanması işlerinde zabıta
kuvvetleri sandık başkanının emirlerine uyar. (298/81, 82, 84).
Ceza infaz kurumları ve tutukevindeki görevliler,
sandık kurulu başkanının cezaevi idaresinin de görüşü alındıktan sonra
verdiği emre göre hareket etmek zorundadırlar.
Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde sandığın
bulunduğu yerde ancak kurul başkanının gerektiğinde çağıracağı güvenlik
görevlileri bulunur. Bu görevliler ceza infaz kurumları ve tutukevi koşullarına uygun
şekilde silah taşırlar. Alınacak güvenlik tedbirleri oy verme işlemlerini
engelleyecek nitelikte olamaz.
Ceza infaz kurumları ve tutukevinde
sandık kurulu başkanı bu tedbirleri cezaevi idaresinin görüşünü de alarak
cezaevinin güvenliğini
tehlikeye sokmayacak şekilde uygular.
Oy Verme Yetkisi
Madde 18- Onaylı sandık seçmen listesinde/tutuklu sandık seçmen listesinde yazılı her seçmen oy
verme yetkisine sahiptir. Bir seçmen birden fazla oy kullanamaz. Onaylı
sandık seçmen listesinde/tutuklu sandık seçmen listesinde yazılı
olmayanların oy vermelerine izin verilemez. (Bu genelgenin 26. maddesinde
belirtilen istisnalar hariç.)
Her seçmen, hangi sandık seçmen listesine yazılmış
ise ancak o sandıkta oy verebileceğinden başka bir sandıkta oy kullanmasına
izin verilmez.
Oy verme gününe kadar, yetkili yerlerden hakkında
seçme yeterliğini kaybettiği bildirilenlere, tutuklular için ise tahliye
edildiklerini veya hüküm giyerek cezalarının kesinleştiğini gösteren resmi belge
gelmiş bulunanlara, seçmen
listesinde yazılı olsalar bile oy
verdirilemez ve bu husus tutanağa geçirilir (Örneğin: Kütüğe yazılı olduğu
halde, er olarak silah altına veya yedek subay okuluna alındığı veya kamu
hizmetlerinden yasaklılık cezasına
çarptırılmış ve ceza ilamının o arada kesinleşmiş olduğu resmi belge
ile anlaşılanlar gibi) (298/86).
Oy Verme Süresi
Madde 19- Oy verme günü, oy verme için Yüksek Seçim
Kurulunca başka süre
belirlenmemişse saat 08.00'den 17.00'ye kadar geçecek zaman
oy verme süresidir. Ancak
saat 17.00'ye veya Yüksek Seçim Kurulunca belirlenen oy
vermenin bitiş saati geldiği halde sandık başında oylarını vermek üzere
bekleyen seçmenler varsa, sandık kurulu başkanı bunları saydıktan sonra
sıra ile oylarını kullanmalarına izin verir. Saat 17.00'den veya Yüksek
Seçim Kurulunun belirlediği bitiş saatinden sonra gelen seçmen
oy kullanamaz (298/ 89, 96).
Ceza infaz kurumları ve tutukevinde oy verme saat
08.00'de başlar ve Yüksek Seçim Kurulunca başka bir süre belirlenmemiş ise
saat 17.00’de sona erer. Diğer hükümler aynen uygulanır.
Oy Verme Düzeni
Madde 20- Sandık başında, seçmene, vereceği oy hakkında hiçbir
kimse müdahale, telkin veya tavsiyede bulunamaz. Hiçbir seçmen oyunu
kullandıktan sonra sandık başında kalamaz (298/88).
Oyunu kullandıktan sonra sandık başından ayrılmayan
seçmene başkan uzaklaşmasını hatırlatır. Seçmen yine orada kalırsa, başkan
onu zabıta aracılığı ile uzaklaştırır.
Seçmenin Kimliğinin Tespiti
Madde 21- Sandık başına gelen seçmen; Türkiye
Cumhuriyeti kimlik numarasını taşıyan; nüfus cüzdanı, resmi daireler veya
iktisadi devlet teşekküllerince verilen soğuk damgalı kimlik kartı,
pasaport, evlenme cüzdanı, askerlik belgesi, sürücü belgesi, avukatlık
kimlik belgesi gibi kimliğini tereddütsüz ortaya koyan resimli, resmi
nitelikteki belgelerden birini başkana verir ve seçmen sıra numarasını
söyler. Bu belgelerden birini vermeyen seçmen oy
kullanamaz. Belediyeler ile köy veya
mahalle muhtarlarınca düzenlenip onaylanan kimlik belgeleri seçmenin
kimliğinin tespitinde geçerli değildir. (298/87, 91)
Yukarıda
sayılan kimlik belgeleri bulunmayan ceza infaz kurumları ve tutukevindeki
taksirli suçlardan hükümlü bulunanlar ile tutuklu seçmenler için cezaevi
idaresince verilmiş belge, kimlik yerine geçer.
Yukarıdaki belgelerden Türkiye
Cumhuriyeti kimlik numarasını taşımayanlara itibar edilmez.
Oy
Verme
Madde
22- 1) Oy
vermeden önceki işler;
Sandık kurulu
başkanı, kurul üyeleri arasında iş bölümü yaparak oy verme
işlemini izlemek üzere üyeleri ayrı ayrı
görevlendirir. Bu
üyeler, seçmenin oy verme işlemini takip ederek karışıklığa
meydan verilmemesini ve seçmenin oyunu sandığa atmasını ve kendilerinin
önünde bulunan oy pusulaları ve oy zarflarının kaybolmamasını sağlarlar.
Diğer bir üyeyi sandık seçmen listesinin imza bölümünü takiple
görevlendirir. Bu üye, sandık önüne alınan seçmenin sandık seçmen
listesinden adını bulur.
Seçmen, oyunu kullanmadan seçmen bilgi kağıdı ile kimlik belgesini başkana verir ve kimliğini
ispat eder.
Ancak
seçmen bilgi kağıdını
gösteremeyenler kimlik belgeleri
ile oylarını kullanabilir.
Başkan tarafından seçmene kapalı oy verme yerine gitmeden önce:
Birleşik oy pusulasında tercih ettiği bölüme mührü
bastıktan sonra oy pusulasını zarfa koyması ve yapıştırması,
Birleşik oy pusulasından başka, zarfa hiçbir şey
koymaması, aksi halde kullandığı oyun geçersiz sayılacağı,
Birleşik oy pusulasında tercih ettiği bölüm dışında
herhangi bir yerine imza veya işaret yapmaması, aksi halde oyunun
geçersiz sayılacağı,
açıklanır.
2) Oy verme
işlemi;
Başkan,
seçmen listesinde yazılı bulunan seçmene masa üzerinde duran arkası sandık
kurulu mührü ile mühürlenmiş, üzerinde “Evet” ve “Hayır” ibareleri yazılı
bulunan, iki ayrı renkten oluşan birleşik oy pusulası ile arkası ilçe seçim
kurulu ve sandık kurulu mühürleriyle mühürlenmiş zarfı ve “Evet” veya
“Tercih” mührünü verir.
Birleşik
oy pusulasını, zarfı ve mührü alan seçmen doğruca kapalı oy verme yerine
gider ve oyunu kullanmadan başka bir yere gidemez.
Seçmen, sandık kurulu başkanının açıkladığı şekilde
hareket ettikten sonra kapalı oy verme yerinden çıkıp, zarfı sandığa atar
ve sandık seçmen listesinde isminin karşısını imza eder. Seçmen, imza
atmasını bilmiyor veya herhangi bir sakatlığı nedeniyle imza atacak durumda
bulunmuyorsa, sol elinin baş parmağını basar. Sol
elinin baş parmağı
olmayanların hangi parmağını bastığı listenin imza hanesine
ayrıca yazılır. Hiç parmağı olmayan seçmenin durumu adı karşısına
yazılıp başkan tarafından imzalanır(298/93).
Sandık kurulu başkanı, oyunu kullanmış ve sandık
seçmen listesini imzalamış seçmenin, seçmen bilgi kağıdının
arka yüzünü imzalayıp mühürledikten sonra kendisine iade eder. Sandık
kurulu başkanları, bu işlemlerin düzenli bir biçimde yapılıp yapılmadığını
denetler.
Ceza infaz kurumları ve tutukevinde tutuklu seçmen,
oyunu kullandıktan sonra yetkililerce sandık alanından götürülür. Zarf ve
birleşik oy pusulasını alan seçmenin oyunu kullanmadan önce danışmak veya
görüşmek amacı ile başka bir yere gitmesine veya sandık alanında başka bir
kimse ile görüşmesine izin verilemez.
Kapalı oy verme yerine girmeyen veya birleşik oy
pusulası ile oy zarfını aldığı halde oy kullanmayan seçmenden birleşik oy
pusulası, zarf ve mühür geri alınır (298/78, 88, 91, 93, 101).
Kapalı
Oy Verme Yerinde Kalma
Madde 23- Seçmen kapalı oy verme yerinden dışarı çıkmadıkça hiç
kimse oraya giremez. Şu kadar ki, oy pusulasını hazırlamak için gerekli
normal süreden fazla kapalı oy verme yerinde kalan seçmenler, kurul başkanı
tarafından uyarılır. Bu uyarıya rağmen kapalı oy verme yerinden çıkmayan seçmen
oradan çıkarılır (298/92).
Oy Vermede Sıra ve Özürlülerin Oy Kullanması
Madde 24- Oy verme günü sandık başına gelen seçmenler,
sandık kurulu önüne kurul başkanı tarafından sıra ile,
birer birer alınarak oy vermeleri sağlanır
(298/90).
Görme özürlüler, felçliler, elleri eksik olanlar
veya bu gibi bedeni aksaklıkları açıkça belli olanlar o seçim çevresi
seçmeni olan ve o sırada sandık alanında bulunan akrabalarından birinin,
akrabası yoksa diğer herhangi bir seçmenin yardımı ile oylarını kullanabilirler. Bir seçmen
birden fazla özürlüye yardım edemez (298/93).
Gebeler, hastalar ve özürlüler sıra bekletilmeden
oylarını verirler. Güvenlik görevlileri ve yaşlılar ile birinci fıkrada
sayılan özürlülere yardım edenlerin de öncelikle oy kullanmalarına izin verilebilir
(298/90, 93/2).
Tutuklular yeterli güvenlik tedbirleri alındıktan
sonra, ceza infaz kurumları ve tutukevi idaresinin belirleyeceği bir düzen
içinde oy kullanacakları sandık bölgesine getirilir. Tutukluların serbest ve gizlilik içinde oylarını kullanmaları
sandık kurulu tarafından sağlanır.
Okuma
- Yazma Bilmeyen Seçmenlerin Oy Kullanmaları
Madde 25- Okuma - yazma bilmeyen seçmenlere, oylarını
kullanmaları konusunda başkaları tarafından sandık alanında yardım edilmez.
Okuma - yazma bilmeyen seçmen,
sorduğu ve istediği taktirde kurul başkanı,
birleşik oy pusulası üzerinde nasıl oy kullanılacağını anlatır.
Milletvekilleri - Sandık Kurulu Başkan ve Üyeleri,
Güvenlik Görevlileri ile Bina Sorumlularının Oy
Vermeleri
Madde 26- Milletvekilleri, kütüğe kayıtlı oldukları yerin ilçe
seçim kurulu başkanından alacakları Örnek: 143 sayılı oy kullanma belgesini
(seçmen kağıdını) göstermek suretiyle seçim
çevreleri dışında da herhangi bir sandıkta oylarını kullanabilirler.
Bunların adları ve hüviyetleri o sandık seçmen listesinin sonuna yazılarak
adları hizasına
imzaları alınır. Bu işlemler tutanağa geçirilir ve seçmen kağıtları alınarak tutanak defterine eklenir. Bu
kişilerin listesine kayıtlı oldukları sandıkta oy kullanmaları halinde de
seçmen kağıtları alınarak iptal edilir.
Sandık kurulu başkanı, üyeleri ve bina sorumluları
sandık seçmen listesinde kayıtlı iseler ilçe seçim kurulu başkanı
tarafından kendilerine oy kullanma hakkı bulunduğuna ilişkin olarak verilen
Örnek: 142 sayılı belgeyi sandık kuruluna teslim ederek; sandık kurulu
başkan ve üyeleri görevli oldukları sandıkta, bina sorumluları ise görevli
oldukları sandık alanında yer alan sandıkların birinde oy verirler.
Bunların adları ve hüviyetleri o sandık seçmen listesinin sonuna
yazılarak karşısına imzaları alınır ve bu işlemler tutanağa geçirilir.
(298/94)
Güvenlik görevlileri ise seçmen bilgi kağıtları bulunmak şartıyla, görevli oldukları sandıkta
oy kullanabilirler. Aynı şekilde sandık seçmen listesinin sonuna ad ve
soyadları ile kimlik bilgileri ilave edilir, imzaları alınır, oy kullanmalarını
takiben seçmen bilgi kağıdı alınır. (Seçmen bilgi kağıdı olmayan güvenlik görevlileri oy kullanamazlar.)
Sandık
kurulu üyeleri, bina sorumluları ve güvenlik görevlileri oy kullanmış ise,
sandık seçmen listesindeki oy kullanan seçmen sayısına dahil
edilir.
Sayım ve Döküm Başlamadan Önce Yapılacak İşler
Madde 27- Oy verme bitince, kurul başkanı bunu yüksek sesle
ilan eder ve oy vermenin bittiği saat tutanak defterine geçirilir. Oy
sandıkları Yüksek Seçim Kurulu tarafından başka bir süre konulmamış ise
saat 17.00'den önce açılamaz.
Sandık seçmen listesindeki bütün seçmenlerin Yüksek
Seçim Kurulu tarafından başka bir süre konulmamış ise saat 17.00'den önce
oylarını kullanmış olmaları halinde dahi, sandık zamanından önce
açılmayacaktır.
Sayım ve Dökümün Açık Olması ve Sayım
Düzeni
Madde 28-Sayım ve döküm açık olarak yapılır. Oy verme
yerinde bulunanlar sayım ve dökümü izleyebilirler.
Kurul;
çalışmalarının düzenli, güvenli ve süresinde yürütülüp sonuçlandırılması bakımından,
sayım ve döküm masası etrafında boş kalması gereken kısmı, bir
karar ile belirtir ve bu kısım etrafında orada bulunanların bu işlemleri
izlemelerine engel olmayacak (ip germek gibi) tedbirleri alabilir (298/
95).
Masa
Üzerindeki Eşyaların Kaldırılması, Oy Verenler Sayısının Denetlenmesi ve
Tutanağa Geçirilerek İlanı
Madde 29- Masa üzerinde, sandıktan başka ne varsa kaldırılır
ve bundan sonra sandık seçmen listesinde yazılı seçmenlerin adları ile
karşılarındaki imza veya parmak izleri sayılarak oy vermiş olanların
toplamı tespit edilir; 129/A örnek sayılı basılı tutanaklara geçirilir ve sonucu yüksek
sesle ilan edilir (298/96).
Ancak:
1- Sandık seçmen listesinde kayıtlı bulunan sandık
kurulu başkanı, üyesi, bina sorumlusu veya güvenlik görevlileri olarak
başka bir sandıkta görevli oldukları ilçe seçim kurulu başkanı tarafından
bildirilenler sandık seçmen sayısına dahil
edilmeyeceklerdir.
2- a) Sandık seçmen listesinde kayıtlı bulunmayan ancak,
sandık kurulu başkanı, üyesi, bina sorumlusu veya güvenlik görevlisi
sıfatıyla oyunu kullanıp listenin sonuna yazılmış olanlar ile,
b) Milletvekillerinden o seçim çevresi içinde oy
kullanmalarına ilçe seçim kurulu başkanı tarafından izin verilerek listenin
sonuna yazılanlar,
oy
kullanan seçmen sayısına dahil edileceklerdir (298/94, 96).
Kullanılmayan Birleşik Oy Pusulaları
ve Zarflar
Madde 30-
Halkoylamasında, kullanılmayan
birleşik oy pusulaları ve kullanılmayan zarflar sayılır; oylarını veren
seçmen sayısına
eklenerek kurula teslim edilmiş bulunan birleşik oy pusulası toplamına ve belli sayıdaki zarf
miktarına olan uygunluğu denetlenir. Kullanılmayan birleşik oy pusulaları ve zarflar
ayrı ayrı paket haline getirilerek mühürlenir,
üzerlerine sayıları yazılır.
Sandık kurulu başkanı (EVET) veya (TERCİH) mühürlerini bir zarfa koyarak bu zarfın ağzını
kapatır ve mühürler; kullanılmamış ve paketlenmiş olan birleşik oy
pusulaları ve zarflarla birlikte, EVET mühürleri konulmuş olan bu zarfı
ilçe seçim kuruluna teslim edilecek torbaya koyar (EVET veya TERCİH mührünü
taşıyan kapalı zarfın konduğu) ve torbanın bu kısmını sicimle bağlar.
Bu işlemler bitirildikten sonra sandıktan çıkacak
birleşik oy pusulalarının konmasına yarayan torbanın boş olduğu tespit ve
ilan olunur. Bütün bu işlemler tutanağa geçirilir (298/97).
Sandığın
Açılması, Zarfların Sayılması,
Geçerli
ve Geçersiz Oy Zarflarının Ayrılması
Madde 31-
Yukarıdaki maddede yazılı işlemler
tamamlandıktan sonra oy sandığı, oy verilen yerde bulunanların huzurunda
açılır. Sandıktan çıkan zarf sayısı oy veren seçmen sayısı ile
karşılaştırılır.
a) Zarf sayısı oy veren seçmen sayısından fazla
çıkacak olursa, bütün zarflar, açılmaksızın tek tek
elden geçirilerek halkoylaması için belirlenen renkte olmayan, çift mühür
taşımayan ve seçmenin kimliğini belli edecek şekilde işaretlenmiş bulunan
zarflar ayrılır. Ayrılan bu zarfların, toplam zarf sayısından düşülmesi
fazlalığın giderilmesine yetmiyorsa kurul başkanı eşitliği sağlayacak
sayıda zarfı gelişi güzel çeker ve sadece bu zarflar açılmadan derhal yakılarak imha
edilir. Gelişi güzel çekilerek yakılan zarf sayısı tutanağa yazılır. Bundan sonra geriye kalan
geçerli zarflar sayılarak sandığa konulur (Eşitliği sağlamak üzere
ayrılan ve çift mühürlü
olmayan, seçmenin kimliğini belli edecek şekilde işaretlenmiş
bulunan zarflar yakılmaz).(298/98)
Zarf sayısı oy
kullanan seçmen sayısına
böylece eşit hale
getirildikten sonra dahi geçersiz zarf
kalmış ise (b)
fıkrasındaki işlem uygulanır.
b) Oy kullanan seçmen sayısı ile sandıktan çıkan
zarf sayısı eşit ise (bu
halde (a) fıkrasındaki işleme lüzum kalmayacaktır)
zarfların içinde genelgeye göre geçersiz sayılan zarf bulunup bulunmadığı
denetlenir. Geçersiz zarf bulunursa bunlar sayılarak ayrılır ve paketlenir;
paketin üzeri mühürlenir ve zarf sayısı yazılır. Geçersiz sayılarak
saklanan bu
zarfların sayısı tutanağa
yazılır. Geçerli zarflar
sayılarak sandığa konulur. Ara verilmeksizin döküme başlanır. Bütün bu işlemler
tutanak defterine geçirilir (298/98).
Sayım ve Döküm Cetvelinin Boş
Bulunduğunun
Orada Bulunanlara Gösterilmesi
Madde 32- Sandık kurulu başkanı, sayım ve döküm işine başlamadan önce, sayım ve döküm
cetvellerinin boş ve yazısız
olduğunu hazır bulunanlara gösterir (298/100).
Başkanın Sayım ve Döküm Sırasında
Kurul Üyeleri Arasında İş Bölümü Yapması
Madde 33-
a) Başkan, varsa değişik siyasi partilere bağlı iki
üyeyi (yazıcı üye) sayım ve döküm cetvellerini işlemek (298/100-a),
b) Siyasi partilere bağlı bir üyeyi oy zarflarını
sandıktan çıkarıp kendisine vermek (298/100-b),
c) Bir üyeyi de dökümü yapılmış oy pusulalarını,
aşağıdaki maddede açıklandığı gibi torbaya atmak işleriyle
görevlendirir (298/100-c).
Kurulda bu sayıda siyasi partiye mensup üye
bulunmaması halinde bunların yerine diğer üyeler görevlendirilir.
Zarfların Açılması ve
Oyların Sayım ve Dökümü
Madde 34- Başkan tarafından
görevlendirilen üye oy zarfını sandıktan teker teker
alarak başkana verir. Başkan oy zarfını açar, herkesin görebileceği ve
işitebileceği şekilde okur ve bu iş için görevlendirilen üyeye verir, birleşik
oy pusulası üzerinde hangi bölüme "EVET" veya “TERCİH” mührü
basılmış ise o bölüm okunur ve birleşik oy pusulasını torbaya atar. Oy
pusulasının hesaba katılıp katılmamasında veya geçerli sayılıp
sayılmamasında tereddüt edilirse bu oy pusulaları cetvele dökümü yapılmadan
ayrılır, bir kenara konur. Bütün zarfların açılıp okunması bittikten
sonra itiraz edilmeksizin geçerli
sayılan oy pusulaları sayısı sayım ve döküm cetveline göre tutanak
defterine yazılır. Geçerliliği konusunda tereddüt edildiği için ayrılmış oy
pusulalarının, geçerli olup olmadıkları, hesaba katılıp katılmayacakları
sandık kurulunca karara bağlanır. Durum tutanak defterine geçirilir ve
geçerli sayılanlarla hesaba katılmasına karar verilenler de sayım ve döküm
cetveline işlenir. Geçerli sayılmayan veya hesaba katılmayan oy pusulaları
ayrıca paket yapılarak paketin üzeri mühürlenir ve saklanır. Sayısı tutanak
defterine yazılır, tutanak defterleri kesinlikle yakılmaz, yırtılmaz ve yok
edilemez.
Geçerli Sayılmayacak Zarflar ve Oy
Pusulaları
Madde 35-
1- Aşağıda yazılı oy zarfları geçerli
değildir.(298/103)
a) Sandık kurulunca verilen (SARI)
renkte olmayan, çift mühür taşımayan,
b) Hangi seçmen tarafından atıldığı belli olacak şekilde
imza, mühür veya işaret taşıyan (geçersiz sayılıp ayrılan bu oy zarfları
kesinlikle yakılmaz).
2) Aşağıda yazılı birleşik oy pusulaları geçerli değildir
(Bu oy pusulaları paketlenip, üzeri mühürlenir ve sayısı
yazılır).(298/103)
a) Sandık kurulunca verilmeyen ve kağıdında
(Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu) filigranı bulunmayan, özel
surette imal edilmiş kağıttan başka kağıda basılı veya yazılı birleşik oy
pusulaları,
b) Hangi seçmen tarafından atıldığı belli olacak
şekilde imza, mühür veya işaret taşıyan birleşik oy pusulaları,
c) Arkasında sandık kurulu mührü bulunmayan birleşik
oy pusulaları,
d) Hiçbir yerine (EVET) veya (TERCİH) mührü
basılmamış birleşik oy pusulaları,
e) Birleşik oy pusulasında EVET – HAYIR şeklinde
ayrılan alanlardan (beyaz veya kahverengi bölümlerden) birden fazlasına
(EVET) veya (TERCİH) mührü basılmış oy pusulaları, (başka bir bölüme taşmamak kaydıyla bir bölüme basılan birden çok
(EVET) veya (TERCİH) mührü birleşik oy pusulasını geçersiz kılmaz),
f) Birden fazla bölüme taşmış (EVET) veya (TERCİH)
mühürlü birleşik oy pusulaları,
g)
Zarfın içinde el ilanı, herhangi bir kağıt veya
madde bulunan birleşik oy pusulaları,
Oy pusulasının katlanarak zarfa konulması sebebiyle
(EVET) veya (TERCİH) mührü ile oy
pusulasının arkasına basılan sandık kurulu mühür izinin oy pusulasının
diğer kısımlarına
geçmesi oy pusulasını geçersiz kılmaz.
Seçim Sonuçlarının Sayım ve Döküm
Cetvellerine Geçirilmesi
Madde 36-
Sandık kurulu başkanı, geçerli bulunduğunda veya hesaba katılacağında
tereddüt edilmeyen her birleşik oy pusulasını okudukça, cetvel yazıcısı iki
üye tarafından, Örnek: 129 sayılı cetvele işlenir.
Pusulaların okunmasından sonra her sütunda çizilmiş
bulunan son rakam, o sütuna verilmiş oy sayısını göstereceğinden, bu sayı
sütunun altındaki haneye rakamla ve yazı ile yazılır. Sonuçlar orada
bulunanlara yüksek sesle ilan edilir ve tutanak tarih ve imza atılarak kapatılır
(298/100).
Gözlemcilerin Oy Pusulalarını
İzlemeleri
Madde 37-
Sandıktan çıkan, sayım ve döküm
cetvellerine işlenen oy pusulalarını, kurulun diğer üyeleri ve parti
gözlemcileri isterlerse görebilirler. Bu sebeple parti gözlemcilerine sayım
masası başında yer verilir. Ancak, parti gözlemcileri üçten fazla iseler,
hazır bulunan parti gözlemcileri arasından, başkan tarafından kurul önünde
ad çekmek yoluyla sandık başında kalacak üç parti gözlemcisi tespit edilir.
Diğer gözlemcilere sayım işlerini yakından izleyebilecekleri bir yer
ayrılır (298/100).
Sayım ve Döküm Cetvelleri Sonuçlarının İlanı ve Tutanağa Geçirilmesi
Madde 38-
Oyların
sayımı ve sayım cetvellerine sonuçların geçirilmesi işi tamamlanınca,
sandık kurulu başkanı, bu sonuçları yüksek sesle ilan eder. Bundan sonra;
a) Oy vermenin yapıldığı tarih,
b) Oy sandığının sandık kurulu üyeleri ve
seçim yerinde hazır bulunanlar önünde açıldığı saat ve dakika; şayet sandık
o seçim çevresi için belirlenen saatten sonra açılmışsa bunun sebebi,
c) Sandık seçmen listesine kayıtlı olanların
sayısı,
d) Halkoylamasına katılanların sayısı,
e) Geçerli oyların sayısı,
f) Geçersiz oyların sayısı,
g) Anayasa değişikliğine “Evet” oyu
verenlerin sayısı,
h) Anayasa değişikliğine “Hayır” oyu
verenlerin sayısı,
(3376/7, 298/105)
Örnek: 129/A sayılı
basılı tutanak kağıdına geçirilir, altı başkan ve
üyeler tarafından imzalanır ve bu tutanağın bir örneği sandık çevresinde
herkesin görebileceği bir yere asılır. Bu tutanak bir hafta süre ile asılı
kalır. Bu tutanağın onaylı birer örneğinin derhal siyasi partilerin
gözlemcilerine verilmesi gerekir (298/106).
Oy vermede kanuna aykırılık bulunduğu yolundaki
ihbar ve şikayetlerin ve bunlara ait kararların
nelerden ibaret bulundukları tutanağa geçirilir. Tutanağın altı başkan ve
üyeler tarafından imzalanır (298/105).
Sayım ve döküm işlemleri
tamamlandıktan sonra; oy
kullanan seçmen sayısı (=) “EVET” oyları (+) “HAYIR” oyları (+) geçersiz oyların
toplamına eşit olması gerekir.
Sayıma İlişkin Kağıt ve
Belgelerin Paketlenerek
Torbaya Konulması
Madde 39- Sandık kurulları, kağıt ve belgeleri ayrı ayrı olmak üzere, ilçe seçim kuruluna teslim etmek için aşağıda
yazılı şekilde hazırlar;
a) Geçerli sayılan oy pusulalarının sayısı,
b) Geçersiz sayılan oy pusulalarının sayısı,
c) Hesaba katılmayan zarf sayısı,
d) Kullanılmayarak arta kalan birleşik oy pusulasının
sayısı,
e) Kullanılmayarak arta kalan zarf sayısı,
f) Sayım ve döküm cetveli Örnek: 129,
g) Sandık kurullarınca düzenlenecek ilan tutanağı Örnek:
129/A,
h) Tutanak defterini,
ı) Evet veya Tercih mührünü,
j) Istampayı,
Ayrı ayrı paketler
halinde sararak, sayılarını üzerlerine yazar ve üzerlerini sandık kurulunun
mührü ile mühürleyip imzalandıktan sonra hepsini birden torbaya koyup
ağzını yine kurul mührüyle
mühürler ve imzalar. Sandık kurulu
başkanı sandık alanında seçimle ilgili hiçbir seçim evrakının
unutulmamasına özen gösterir.(298/107)
Sayıma İlişkin Torbanın (Kağıt ve Belgelerin) İlçe Seçim
Kurulu Başkanına Teslimi
Madde 40- Sandık kurulu tarafından hazırlanan mühürlü torba
ve sandık kurulu mührü, sandık kurulu başkanı ile ad çekme yoluyla belli
edilecek en az iki üye tarafından hiçbir gecikmeye meydan verilmeksizin ve hiçbir yere uğranmaksızın en kısa zamanda,
ilçe seçim kurulu başkanına teslim
edilir. Bu maddeye aykırı hareket edenler hakkında cezai soruşturma yapılır.
Kurulun diğer üyeleri ile gözlemciler de isterlerse
ve taşıtta yer varsa veya taşıt kendileri tarafından sağlanırsa başkanla
birlikte gidebilirler.
İlçe seçim kurulu, torbayı ve sandık kurulu mührünü
alarak, torbayı getiren üyeler önünde açıp içindekiler hakkında Örnek:130
sayılı tutanak düzenlenir.
Bu tutanağın alt tarafı torbayı ve mührü teslim
edenlerle ilçe seçim kurulu başkanı ve üyelerden biri tarafından imzalanır.
Bu tutanağın bir örneği sandık kurulu başkanına verilir.
Kullanılan birleşik oy pusulası, zarf, tutanak ve
cetvellere ilişkin bilgiler; ayrı ayrı sayılar halinde
Örnek:130 sayılı tutanakta gösterilir (298/71, 107).
Şikayet ve İtiraz
Madde 41- Sandık kurulu başkanlarının veya bu kurulların
yaptıkları işlemlere veya aldıkları tedbirlere ve bunlara benzer sair
işlemlerine veya herhangi bir kimsenin Kanunun koyduğu yasaklara aykırı
davranışlarına karşı, bu işlem veya tedbirlerin veya sair işlemlerinin
düzeltilmesi veya yasaklara aykırı davranışların önlenmesi
için sandık kurullarına başvurulabilir.
Bu şekildeki başvuruya (şikayet) denilir. Sandık
kurullarınca verilmiş herhangi bir kararın Kanuna aykırı olması yüzünden
kaldırılması veya Kanuna uygun bir şekle sokulması için ilçe seçim
kurullarına başvurulabilir. Bu başvurmaya da (itiraz) denilir (298/110,
112, 116, 119).
Şikayette Yetki
Madde 42- Şikayete yetkili
olanlar,
a) Seçme yeterliğine sahip yurttaşlar,
b) Siyasi partiler veya
bunların tüzüklerine göre
kuruluş kademelerinin
başkanları veya vekilleri,
c) Gözlemciler,
d) Milletvekilleri (298/110, 116).
Şikayetlerin Nasıl Yapılacağı ve
Sözlü Şikayetin Tutanağa Geçirilmesi
Madde 43- Şikayet yazılı veya sözlü
olarak yapılabilir. Sözlü şikayetler gerekçesiyle
birlikte özel bir tutanağa yazılır. Bu tutanak adı, soyadı, T.C. kimlik numarası ve adresi
de yazılarak şikayetçiye imza
ettirilir. Şikayetçi imza atamaz ise sol
elinin baş parmağı bastırılır. (298/112, 116)
Şikayet Üzerine Yapılacak
İnceleme
Madde 44- Şikayet dilekçesini alan veya şikayeti yukarıdaki
madde gereğince tutanağa geçiren sandık kurulu, ilk önce şikayetçinin bu
genelgenin 42 nci maddesine göre şikayete yetkili
olanlardan olup olmadığını inceler ve şikayet eden, şikayete yetkili
kimselerden değilse, başka bir husus üzerinde durmaksızın şikayeti hemen
reddeder. Kurul, şikayetçinin şikayete yetkili
kimselerden olduğunu anlarsa, o zaman şikayetin haklı veya yerinde olup
olmadığını inceler.
Şikayetin Karara Bağlanması
Madde 45- Şikayetin haklı veya
yerinde görülmesi halinde, kurul karar yazmaya ihtiyaç olmaksızın, şikayet
konusu tedbir veya işlemi düzeltir yahut bu tedbir veya işlemi kaldırır.
Şikayetçinin şikayete yetkili olmaması veya
şikayetin süresinden sonra yapılmış olması veya haksız yahut yersiz görülmesi halinde
kurulca şikayetin reddine karar verilir. Bu halde kurulun kararını tutanak
defterine yazması ve bu kararın başkan ve üyeler tarafından imzalanması
lazımdır.
Kurul kararları salt çoğunlukla yani kurul başkan
ve üyelerinin yarıdan fazlasının oylarının o karar üzerinde toplanmasıyla
verilir. Oylarda eşitlik halinde başkanın katıldığı tarafın oyu üstün
tutulur.
Şikayetin
reddine ilişkin kararın bir örneği şikayetçiye verilir (298/117).
Şikayetin Süresi
ve Süresinden Sonra Yapılacak Şikayetin Reddi
Madde 46- Şikayet en geç, seçim sonuçlarını tespit eden
tutanağın sandık kurulunca düzenlenmesine yani yazılıp onu
imzalaması anına kadar sandık kuruluna ulaşmalıdır.
Tutanak imzalandıktan sonra ve fakat sandık kurulu
dağılmadan önce yapılan sözlü şikayetlerin veya
verilen şikayet dilekçelerinin sürenin geçmiş olması sebebiyle reddine
karar verilir (298/127).
Sandık
Kurullarının Kararlarına İtiraz
Madde 47- Bir şikayetin reddine ilişkin sandık kurulu
kararları ile seçim sonuçlarını gösteren tutanakların sandık
kurullarınca düzenlenmesi işlerine veya sandık kurullarının diğer kararlarına karşı itiraz olunabilir.
İtirazda bulunabilecekler, yalnız bu genelgenin 42 nci maddesi gereğince şikayete
yetkili olan olanlardır.
Sandık Kurullarının İtirazı İlçe Seçim Kuruluna
Ulaştırması
ve
İtirazcıya Alındı Kağıdı Verilmesi
Madde 48- Yukarıdaki maddede anılan itirazlar, sandık
kurullarınca seçim
sonuçlarını gösteren tutanağın düzenlenmesine kadar, sandık
kurulu aracılığı ile sözlü veya
yazılı olarak ileri sürülebilir.
Sözlü itiraz, sandık kurulunca gerekçesi ile birlikte
özel bir tutanağa geçirilir. Bu tutanak; adı, soyadı, T.C. kimlik numarası
ve adresi de yazılarak itirazcıya imza ettirilir; itirazcı imza atamaz ise
parmak bastırılır.
Gerek sözlü, gerek yazılı itirazların ileri
sürülmüş olduğunu ve yapıldığı tarihi gösteren bir alındı kağıdı itirazcıya verilir.
Sözlü itiraza ait tutanak veya itiraz dilekçesi ile
itirazcı tarafından bunlara eklenen deliller ve itiraza uğrayan sandık
kurulu kararı, ya itiraz eden veya güvenilir bir kimse eliyle sandık kurulunca derhal ilçe seçim
kuruluna yollanır (298/71/4, 112/1, 128).
İtiraz Üzerine Verilecek Karara Sandık Kurulunun
Uymak
Zorunda Olması
Madde 49-
İtiraz üzerine ilçe seçim kurulu
başkanınca veya ilçe seçim kurulunca verilen karar ile sandık kurulunun bir işlemi veya tedbiri
düzeltilirse veya sandık kurulunun kararı hükümsüz bırakılırsa, bu karar
hemen sandık kuruluna bildirilir. Sandık kurulu bu karara uymak, yani bu kararı
olduğu gibi yerine getirmek zorundadır (298/127).
Şikayetin veya İtirazın Sandık
İşlerini Durdurmayacağı
Madde 50- Sandık kurullarının kararlarına veya tutanakları
düzenleme işlerine itiraz edilmiş yahut kurulların veya başkanlarının
işlemlerine yahut tedbirlerine karşı şikayet edilmiş olması, oy vermeye ve her
türlü seçim işlerinin devamına engel olmaz. Herhangi bir itiraz veya şikayet yokmuş gibi seçim işlerine sandık kurullarınca
devam olunur (298/ 118).
Kararların
Bildirilmesi ve Tebliği
Madde 51- İtiraz üzerine kesin olmayarak verilen kararlar
itiraz eden hazır ise sözle bildirilir, sözlü bildirmede, kararın
bildirildiği gün ve saat tutanağa geçirilerek kendisine imza ettirilir.
İsterse kararın bir örneği de verilir. İtiraz eden hazır değilse, seçim
kurullarının bulunduğu kasaba veya şehirde muayyen bir yer gösterilmiş
olması halinde, karar; bu yere asılmak suretiyle tebliğ olunur.
Kurulların kesin kararı tebliğ olunmaz. Ancak,
itiraz eden başkana başvurduğu takdirde, kendisine gösterilir, isterse bir suret de verilir.
Genelgenin
Dayanağı ve Yürürlüğe Girmesi
Madde 52- Bu genelge, 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri
ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ve 3376 sayılı Anayasa Değişikliklerinin
Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun hükümleri dikkate alınarak, 298 sayılı Kanunun 14.
maddesinin onuncu bendi uyarınca ve Yüksek Seçim Kurulunun 15/06/2010 gün
ve 381 sayılı kararı ile kabul edilmiştir.
|