|
Anayasa Mahkemesi
Başkanlığından:
Esas Sayısı : 2008/1 (Siyasî Parti Malî Denetimi)
Karar Sayısı : 2010/23
Karar Günü : 13.5.2010
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Hürriyet ve Değişim Partisi’nin 2007 yılı
kesinhesabının incelenmesidir.
II- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 16. maddesi
uyarınca, Haşim KILIÇ, Sacit ADALI, Fulya KANTARCIOĞLU, Ahmet AKYALÇIN,
Mehmet ERTEN, Mustafa YILDIRIM, A.Necmi ÖZLER, Serdar ÖZGÜLDÜR, Şevket
APALAK, Serruh KALELİ ve Zehra Ayla PERKTAŞ’ın katılımıyla 16.7.2009
gününde yapılan ilk inceleme toplantısında;
Hürriyet ve Değişim Partisi’nin 2007 yılı
kesinhesabının ilk incelemesi sonucunda;
“Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının
incelenmesine oybirliğiyle” karar verilmiştir.
III- ESASIN İNCELENMESİ
Parti’nin Anayasa Mahkemesi’ne verdiği 2007 yılı
kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde
yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949
sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun
ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu’nun ilgili kuralları, bunların
gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği
görüşülüp düşünüldü:
Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve
belgelerde Hürriyet ve Değişim Partisi’nin 2007 yılı gelirleri toplamının
198.561.- YTL ve giderleri toplamının 198.561.- YTL olduğu, 2008 yılına
devrin olmadığı görülmüştür.
A- Gelirlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Gelirleri
Hürriyet ve Değişim Partisi Genel Merkezi’nin 2007
yılı gelirleri toplamı 198.561.- YTL olarak gösterilmiştir. Bunun 190.561.-
YTL’si bağış gelirleri, 8.000.- YTL’si diğer gelirlerden oluşmaktadır.
Genel Merkez’in defter kayıtları ve gelir belgeleri
üzerinde yapılan incelemede, gelirlerinin 2820 sayılı Yasa’ya uygun olarak
sağlandığı sonucuna varılmıştır.
Parti Genel Merkezi’nin 2007 yılı muhasebe
kayıtlarının tutulduğu yevmiye defteri ve defteri kebir mevcut olmakla
birlikte, söz konusu defterler 2820 sayılı Yasa’nın 60. maddesi gereğince
ilgili ilçe seçim kurulu başkanı tarafından mühürlenmiş ve onaylanmış
değildir.
2820 sayılı Siyasî Partiler Kanununun “Tutulacak
Defter ve Kayıtlar” başlıklı 60. maddesinin beşinci fıkrasında “Bütün defterlerin sayfaları ve kaç
sayfadan ibaret oldukları teşkilatın bulunduğu ilgili seçim kurulu başkanı
tarafından mühürlenir ve tasdik edilir.” hükmü yer almaktadır.
2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu’nun 113.
maddesinde “Bu Kanunun 60. maddesinde
yazılı defter ve kayıtları tutmayanlar, altı aydan bir yıla, bu defter ve
kayıtları tahrif veya yok edenler veya gizleyenler, bir yıldan üç yıla
kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.” hükmü yer almaktadır.
Buna göre 2820 sayılı Yasa’nın 60. maddesinin
gerektirdiği şekilde yevmiye defterini ve defter-i kebirini tasdik
ettirmeyen Parti sorumluları hakkında Yasa’nın 113. maddesi uyarınca suç
duyurusunda bulunulması gerektiği sonucuna varılmıştır.
B- Giderlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Giderleri
Hürriyet ve Değişim Partisi Genel Merkezi’nin 2007
yılı giderleri toplamı 198.561.- YTL olarak gösterilmiştir.
Bunun 21.084,39 YTL’si personel giderleri,
58.233,73 YTL’si kira giderleri, 8.161,38 YTL’si haberleşme giderleri,
801,91 YTL’si ısıtma giderleri, 1.587,51 YTL’si su giderleri, 80.- YTL’si
temsil ve ağırlama giderleri, 3.709.- YTL’si seyahat giderleri, 158,56
YTL’si vergi, noter ve harç giderleri, 2.213,24 YTL’si genel yönetim ve
malzeme giderleri, 2.610,46 YTL’si aydınlatma giderleri, 48.166,16 YTL’si
gecikme faiz giderleri, 20.230 YTL’si 2006 yılı dönem borcu ve 31.524,60
YTL’si ise vergi ve sigorta ödemelerinden oluşmaktadır.
Hürriyet ve Değişim Partisi Genel Merkezi’nin 2007
yılı defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede,
aşağıda belirtilenler dışındaki giderlerin 2820 sayılı Yasa’ya uygun olarak
gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
1- Aşağıda ayrıntısı gösterilen 54.080,24 YTL. vergi, sigorta primi gecikme zammı ve faizleri ile idari
para cezaları gider yazılmıştır.
Parti görevlilerinin yükümlülüklerini zamanında
yapmamaları ve gerekli özeni göstermemeleri sonucu oluşan gecikme zammı ve
faizi ile kişilerin şahsi kusurları dolayısıyla tahakkuk eden idari para
cezalarından Parti tüzel kişiliğini sorumlu tutma imkanı
bulunmamaktadır. Bu ödemelerin kişisel sorumluluk kapsamında olduğu
açıktır.
Gecikme Zammı, Gecikme Faizi ve
Cezalara Ait Liste
|
Yevmiye tarih ve no
|
Alındı tarih ve no
|
Mahiyeti
|
Tutarı
|
|
20.3.2007/25
|
20.3.2007/994695
|
2005/8 dönem Gelir vergisi stopajı gecikme zammı
|
560,93
|
|
“
|
20.3.2007/994696
|
2005/9 dönem Gelir vergisi stopajı gecikme zammı
|
340,57
|
|
“
|
20.3.2007/994697
|
2005/11 dönem Gelir vergisi stopajı gecikme zammı
|
653,47
|
|
“
|
20.3.2007/994698
|
2005/12 dönem Gelir vergisi stopajı gecikme zammı
|
601,76
|
|
“
|
20.3.2007/994699
|
2006/1 dönem Gelir vergisi stopajı gecikme zammı
|
562,67
|
|
“
|
20.3.2007/994700
|
2006/3 dönem Gelir vergisi stopajı gecikme zammı
|
162,18
|
|
11.12.2007/117
|
11.12.2007/336900
|
Demokrat Türkiye Partisi (13.5.2005 öncesi
partinin adı) adına 2007/9 dönemine ait gelir vergisi stopajı gecikme
zammı
|
10,33
|
|
“
|
11.12.2007/336826
|
Demokrat Türkiye Partisi (13.5.2005 öncesi
partinin adı) 2005/10 – 2007/10 arası
dönemlere ait gelir vergisi stopajı gecikme zammı
|
13.127,31
|
|
26.12.2007/129
|
26.12.2007/0019
|
2005/4- 2007/2 arası dönemlere ait sigorta prim
ödemeleri gecikme faizleri
|
656,35
|
|
“
|
26.12.2007/0020
|
2005/4- 2007/2 arası dönemlere ait sigorta prim
ödemeleri gecikme faizleri
|
8.867,24
|
|
“
|
26.12.2007/0137
|
1997/11- 2007/11 arası dönemlere ait sigorta prim
ödemeleri gecikme faizleri
|
26.728,54
|
|
“
|
26.12.2007/0146
|
1997/11-2006/4-2006/5-2007/1
dönemlerine ait idari para cezası ve gecikme tutarı
|
1.808,89
|
|
|
|
TOPLAM(YTL):
|
54.080,24
|
2820 sayılı Yasa’nın 70.
maddesine aykırı olarak partinin amaçlarına uygun olmayan ve parti tüzel kişiliği
adına yapılmış harcama olarak kabulü mümkün görülmeyen 54.080,24 YTL
karşılığı Parti malvarlığının, aynı Yasa’nın 75. maddesi uyarınca Hazine’ye
gelir kaydedilmesi gerekmektedir.
Ancak Hürriyet ve Değişim
Partisi’nin 29.12.2007 tarihli Olağanüstü Kongresi’nde Halkın Yükselişi
Partisi ile birleşilmesine karar verilmiştir. İki Parti’nin birleşmesi,
Halkın Yükselişi Partisi Olağanüstü Kongresi’nce 12.1.2008 günü kabul
edilmiş ve Hürriyet ve Değişim Partisi’nin tüzel kişiliği aynı tarih
itibariyle sona ermiştir.
Siyasî Partiler Kanunu’nun
110. maddesinin ilk fıkrası “Kapanan
bir siyasi partinin malları, büyük kongre toplanma yeter sayısının salt
çoğunluğunun oyu ile alacağı bir karar üzerine, bir diğer siyasi partiye
veya başka bir parti ile birleşmek için kapanma kararı alınmışsa,
birleşeceği partiye, ilgili partinin de kabul etmesi şartıyla devredilebilir.
Aksi halde kapanan siyasi partinin malları Hazineye geçer.” şeklinde
düzenlenmiştir.
Hürriyet ve Değişim
Partisi’nin bütün malvarlığının tasfiye süreci sonunda Hazineye geçmesi
nedeni ile bu aşamada Hazine’ye irad kaydedilmesine karar verilmesine yer
olmadığına Serruh KALELİ’nin karşıoyu ve OYÇOKLUĞU ile karar verilmiştir.
C- Parti Mallarının İncelenmesi
Hürriyet ve Değişim Partisi’nin 2007 yılı defter ve
belgeleri üzerinde yapılan incelemede,
Parti’nin 2007 yılında 2820 sayılı Yasa’nın 74.
maddesi uyarınca değeri yüz YTL’yi aşan taşınır mal ve taşınmaz mal
ediniminin olmadığı anlaşılmıştır.
IV- SONUÇ
Hürriyet ve Değişim Partisi’nin 2007 yılı kesinhesabının
incelenmesi sonucunda;
1- 2820 sayılı Yasa’nın 70. maddesine aykırı olarak
Parti’nin amaçlarına uygun olmayan ve parti tüzel kişiliği adına yapılmış
harcama olarak kabulü mümkün görülmeyen 54.080,24 YTL karşılığı Parti
malvarlığının, aynı Yasa’nın 75. maddesi uyarınca Hazine’ye gelir
kaydedilmesi gerekirse de Parti’nin bütün malvarlığının Hazine’ye geçmesi
nedeni ile Hazine’ye irad kaydedilmesine karar verilmesine yer olmadığına,
Serruh KALELİ’nin karşı oyu ve OYÇOKLUĞUYLA,
2- Parti’nin 2007 yılı kesinhesabında gösterilen
198.561.- YTL gelir ve 198.561.- YTL giderin eldeki bilgi ve belgelere göre
doğru, denk ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu’na uygun olduğuna,
3- Siyasî Partiler Yasası’nın 60. maddesine aykırı
olarak yevmiye defterini ve defter-i kebiri tasdik ettirmeyen Parti
sorumluları hakkında Yasa’nın 113. maddesi uyarınca Ankara Cumhuriyet
Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunulmasına,
13.5.2010 gününde OYBİRLİĞİYLE karar
verildi.
|
Başkan
Haşim KILIÇ
|
Başkanvekili
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
|
|
Üye
Ahmet AKYALÇIN
|
Üye
Mehmet ERTEN
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
|
Üye
Şevket APALAK
|
Üye
Serruh KALELİ
|
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
|
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
Üye
Nuri NECİPOĞLU
|
KARŞIOY
Hürriyet ve Değişim Partisi’nin yapılan 2007 yılı
mali denetiminde, Parti’nin 29.12.2007 tarihli olağanüstü kongre ile Halkın
Yükselişi Partisi ile birleştiği, kesinhesabın Tasfiye Kurulu’nca
Mahkememize gönderildiği, defter ve belgeler üzerinden yapılan incelemelerde
2820 sayılı Yasa’nın 70. maddesine aykırı olarak parti amaçlarına uygun
olmayan ve parti tüzel kişiliği adına yapılmış harcama olarak kabulü mümkün
görülmeyen 54.080,24 YTL
gider tespit edildiği
görülmüştür.
Anılan tespit sonucu Yasa’nın 75. maddesinin
Mahkememize verdiği görev gereği uygun görülmeyen bu giderin Hazine’ye
gelir kaydedilmesine karar verilmesi gerekmektedir.
Mahkememiz çoğunluk görüşü Parti’nin tasfiye
sürecinde olduğu, malının da zaten Hazine’ye geçtiği savı ile irad kaydı
hükmü kurmakta hukuki yarar görmemiştir.
İlk bakışta, zaten malı tasfiye kararı nedeniyle
Hazine’ye intikal etmiş
bir siyasal Parti’nin, denetimden geçemeyen giderleri karşılığının yeniden Hazine’ye geçmesine
karar verilmesinde bir isabet ve gerek yok gibi görülse de, Mahkeme’nin
yasa ile kendine verilmiş görevi, karşılaşılan ihtilaf mevzuunu ve parti
tüzel kişiliğinin hukuki durumunu yorumlayarak yerine getirmekten kaçınması
ve Yasa’nın belirlediğinden farklı hüküm kurmasına katılmaya olanak yoktur.
Hazine’ye irad kaydedilecek gider ile uygun
bulunmadığı için Hazine’ye irad kaydı hükmünü gerektiren fiil, hukuki ve
cezai sorumlularının da bulunup tespit edilmesini ve haklarında işlem
yapılmasını gerektirecek nitelikte olabilir.
Bir başka Parti’ye katılım nedeniyle denetlenen
siyasi partinin tasfiye sürecine girmesi Parti malının da Hazine’ye geçmiş
olması, işlenmiş bulunan hukuka aykırılığın hukuki ve cezai sonuçlarının
elde edilmesinden alıkoyamaz.
Mahkememiz uygun görülmeyen harcamalar karşılığı
parti mal varlığı yönünden zaruri olarak Hazine’ye irad kaydı
kararını vermeli, kaydedilecek bu gelirin elde edilmesi yönünden Hazine
muhataplarını takip etmeli, gerektiğinde de olayın hukuki veya cezayı
müstelzim bir fiil olup olmadığı ve varsa sorumlularının tespitine olanak
tanınmalıdır.
Bu nedenle Mahkemenin hukuksal yarar bulunmadığı
yönündeki görüşüne katılınmamıştır.
Üye
Serruh
KALELİ
|