|
Anayasa Mahkemesi
Başkanlığından:
Esas Sayısı : 2007/10 (Siyasî Parti Malî Denetimi)
Karar Sayısı : 2010/21
Karar Günü : 29.4.2010
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Milliyetçi Hareket Partisi 2006 yılı kesinhesabının incelenmesidir.
II- İLK İNCELEME
Milliyetçi Hareket Partisi 2006 yılı kesinhesabının ilk incelemesi sonucunda;
“Dosyada eksiklik bulunmadığından
işin esasının incelenmesine OYBİRLİĞİYLE” karar verilmiştir.
III- ESASIN İNCELENMESİ
Parti’nin Anayasa Mahkemesi’ne verdiği 2006 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter
ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme
raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama
Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu’nun ilgili
kuralları, bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup
incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
Denetimin maddi öğelerini
oluşturan defter ve belgelerde Milliyetçi Hareket Partisi 2006 yılı
gelirleri toplamının 14.709.257,91 YTL, borç toplamının 798.297,78 YTL ve
giderleri toplamının 15.083.592,67 YTL olduğu, 423.963,02 YTL nakit
mevcudunun 2007 yılına devrettiği anlaşılmıştır.
A- Gelirlerin
İncelenmesi
1- Genel Merkez Gelirleri
Parti Genel Merkezi’nin 2006 yılı
gelirleri 10.590.799,24 YTL olarak gösterilmiştir.
Bunun 13.500.- YTL.si demirbaş satış
gelirleri, 9.764.024.- YTL.si Hazine yardımı, 585.151,30 YTL.si banka
geliri, 228.123,94 YTL.si ise 2005 yılından devreden kasa mevcudundan
oluşmaktadır.
Parti Genel Merkezi’nin 2006 yılı
defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede,
gelirlerinin 2820 sayılı Yasa’ya uygun olarak sağlandığı sonucuna
varılmıştır.
2- İl Örgütleri Gelirleri
Parti il örgütlerinin 2006 yılı
gelirleri 4.118.458,67 YTL olarak gösterilmiştir.
Bunun 822.374,07 YTL.si aidat
gelirleri, 11.780.- YTL.si satış gelirleri, 43.600.-YTL.si eğlence şölen
gelirleri, 10.080.- YTL.si demirbaş satış gelirleri 3.032.742,95 YTL.si bağış gelirleri, 4,83 YTL.si banka
gelirleri, 197.876,82 YTL.si ise 2005 yılından devreden nakit mevcudundan
oluşmaktadır.
İl örgütlerinin 2006 yılı kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan
incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa’ya uygun olduğu sonucuna
varılmıştır.
B- Giderlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Giderleri
Parti Genel Merkezi’nin 2006 yılı
giderleri 11.051.558,24 YTL olarak gösterilmiştir.
Bunun 522.839,13 YTL.si demirbaş
giderleri, 2.944.705,77 YTL.si genel
giderleri, 1.743.334,52 YTL.si personel
giderleri, 144.512,55 YTL.si seyahat
giderleri, 4.258.058,08 YTL.si bayrak,
rozet, afiş, yayın vb. giderleri, 483.040,53 YTL.si
şölen eğlence giderleri, 955.067,66 YTL.si
2005 yılı borçlarından oluşmaktadır.
Parti Genel Merkezi’nin 2007 yılına devreden kasa
mevcudu 337.538,78 YTL.dir.
Milliyetçi Hareket Partisi Genel
Merkezi’nin 2006 yılı defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan
incelemede, aşağıda belirtilenler dışındaki giderlerin 2820 sayılı Yasa’ya
uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
Muhasebe biliminin genel kabul görmüş
temel kavramlarından biri “Belgelendirme” kavramıdır. Vergi Usul Kanunu’nun
229. maddesinde “Fatura, satılan
emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek
üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen
ticari vesikadır” şeklinde tarif yapılmış ve “Fatura Kullanma
Mecburiyeti” başlıklı 232. maddesindeki hükmüne göre de, faturanın hangi
hallerde ve kimler tarafından alınması ve verilmesinin gerektiği ifade
edilmiştir. Bu bağlamda mal ve hizmet alımlarında bu işlemlerin fatura ile
belgelendirilmesi zorunlu tutulmuş ve gerekli muhasebe kayıtlarının
tutulmasında da faturanın tevsik edici belge olarak kullanılması gerektiği
ifade edilmiştir.
2820 sayılı Yasa’nın 70. maddesinin
üçüncü fıkrasına göre beş bin liraya kadar olan (2006 yılı için 45,33 YTL)
harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu
olmadığından, bu miktarı geçen harcamaların geçerli ve kanıtlayıcı bir
belgeye dayanması gerekmektedir.
2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu’nun 70.
maddesinde,
“Bir siyasî partinin bütün giderleri,
o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılır” ve aynı Kanun’un 75.
maddesinde, “Anayasa Mahkemesi
denetimi sonunda, o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve
kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler
dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar verir” ve
76. maddesinde de, “Belgelendirilmesi
gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti
malvarlığı, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irad
kaydedilir” hükümleri yer almıştır.
1- Parti görevlilerinin vergi ve sigorta
ve ile ilgili yükümlülüklerini zamanında yapmamaları sonucu oluşan gecikme
zammı, faiz ve cezalar Parti bütçesinden ödenmiştir.
Parti sorumluları, “2005 Yılı son aylarına ait gelir vergisi
stopajlarının, ssk primlerinin ödemeleri nakit
akış programına bağlı olarak 2006 yılında ödenmesi sonucunda ödenen gecikme
zammı ve faizler toplamı 33.080,23 liradır.
Parti faaliyetlerinin aksamaması için
öncelikli giderlerin (telefon, elektrik, su, ücret vb öncelikli harcamalar)
dışındaki piyasalara olan borçlar ve vergi dairesi-ssk
borçları 2006 yılma ertelenmiştir. Bu ödemelerin yapılmadığı tarihlerde,
parti kasasında ve banka hesaplarında para yoktur.” şeklinde cevap vermişlerdir.
Parti yetkililerinin kanuni
yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve ödemelerin zamanında yapılması için
gerekli tedbirleri almaları gerekir. Aksi halde bu tedbirlerin alınmaması
sonucu oluşacak gecikme zamları parti bütçesinden ödenecektir ki bunu kabul
etmek mümkün değildir. Kaldı ki Hazine yardımı alan bir Parti için paranın
olmadığı şeklinde yapılan savunma da yerinde değildir.
Parti görevlilerinin vergi ve sigorta
ile ilgili yükümlülüklerini zamanında yapmamaları sonucu oluşan gecikme
zammı ve cezalardan parti tüzel kişiliğini sorumlu tutma imkanı
bulunmamaktadır. Bu ödemelerin kişisel sorumluluk kapsamında olduğu
açıktır.
Gecikme Zammı ve Cezalara İlişkin Liste
|
Yevmiye
tarih ve no
|
Alındının
Tarih ve Nosu
|
Mahiyeti
|
Tutarı
|
|
20.1.2006/16
|
20.1.2006/1210
|
6/2005 dönemi Gelir vergisi stopaj gecikme zammı
6/2005 dönemi Damga vergisi
gecikme zammı
|
1.737,72
68,17
1.805,89
|
|
20.1.2006/16
|
20.1.2006/1220
|
7/2005 dönemi Gelir vergisi stopaj gecikme zammı
7/2005 dönemi Damga vergisi gecikme zammı
|
1.180,02
55,02
1.235,04
|
|
20.1.2006/16
|
20.1.2006/1230
|
8/2005 dönemi Gelir vergisi stopaj gecikme zammı
8/2005 dönemi Damga vergisi gecikme zammı
|
1.004,97
45,49
1.050,46
|
|
20.1.2006/16
|
20.1.2006/1240
|
9/2005 dönemi Gelir vergisi stopaj gecikme zammı
9/2005 dönemi Damga vergisi gecikme zammı
|
815,56
35,32
850,88
|
|
20.1.2006/16
|
20.1.2006/1250
|
10/2005 dönemi Gelir vergisi stopaj gecikme zammı
10/2005 dönemi Damga vergisi gecikme zammı
|
529,23
22,82
552,05
|
|
20.1.2006/16
|
20.1.2006/1260
|
11/2005 dönemi Gelir vergisi stopaj gecikme zammı
11/2005 dönemi Damga vergisi gecikme zammı
|
260,51
10,96
271,47
|
|
1.2.2006/27
|
1.2.2006/66
|
12/2005 dönemi SSK, işsizlik sigortası ve Damga Vergisi gecikme
tutarları
|
2.449,19
|
|
10.4.2006/95
|
10.4.2006/1715
|
06 AT 2888 plakalı araç 2006/1 MTV gecikme zammı
|
42,94
|
|
24.4.2006/122
|
24.4.2006/00003, 000040, 0005
|
5-11/2005 dönemi SSK primi ile işsizlik primi gecikme zammı, icra
gecikme zammı, takip masrafı
|
24.817,28
|
|
6.6.2006/151
|
6.6.2006/1061
|
06 DB 902 plakalı araç 2006/1 MTV gecikme zammı
|
5,03
|
33.080,23
2- Telefon gecikme bedelleri Parti
bütçesinden ödenmiştir.
Parti sorumluları, “çok sayıda
abonesi olduğumuz telefonlara ait faturaların süresinde partimize intikal
etmemesi sebebi ile geç ödenen toplam 58,34 gecikme zamlarıdır.” şeklinde cevap vermişlerdir.
Parti yetkililerinin ödemelerin
zamanında yapılması için gerekli tedbirleri almaları gerekir. Aksi halde bu
tedbirlerin alınmaması sonucu oluşacak gecikme bedelleri parti bütçesinden
ödenecektir ki bunu kabul etmek mümkün değildir.
Parti görevlilerinin yükümlülüklerini
zamanında yapmamaları sonucu oluşan gecikme bedellerinden parti tüzel
kişiliğini sorumlu tutma imkanı bulunmamaktadır. Bu ödemelerin kişisel
sorumluluk kapsamında olduğu açıktır.
Telefon
Gecikme Bedelleri
|
Yevmiye
tarih ve no
|
İçerik
|
Tutar
|
|
14.2.2006/40
|
Telsim gecikme bedelleri
|
16,05
|
|
13.5.2006/127
|
Telsim gecikme bedelleri
|
11,9
|
|
13.6.2006/157
|
Telsim gecikme bedelleri
|
11,08
|
|
14.6.2006/158
|
Telsim gecikme bedeli
|
3,44
|
|
11.7.2006/185
|
Telsim gecikme bedelleri
|
11,53
|
|
18.8.2006/221
|
Digitürk gecikme bedelleri
|
4,34
|
58,34
3- 29.5.2006 tarih ve 143 numaralı yevmiyede Samsun il teşkilatı adına
Ulus Telekom Müdürlüğü Hukuk bürosuna yapılan 16.720.- YTL.lik ödeme içinde
yer alan 9.644,15.- YTL faiz ve diğer masraflar Parti bütçesinden karşılanmıştır.
Samsun İl
Teşkilatına Ait Telefonların Ödeme Listesi
|
Telefon No
|
Açıklama
|
Anapara
|
Faiz ve Diğer masraflar
|
Toplam tutar
|
|
0.362.791 32 24
|
106266 nolu Dosya
|
125,20
|
219,8
|
345
|
|
0.362. 435 91 00
|
1.İcra Müd.2004/3356 sayılı dosyası
|
1238
|
2802
|
4040
|
|
0.362.433 02 82
|
114113 nolu Dosya
|
1175,88
|
354,12
|
1530
|
|
0.362.435 96 92
|
5.İcra Müd.2005/3245 sayılı dosyası
|
150,6
|
259,4
|
410
|
|
0.362.457 75 25
|
3.İcra Müd.2004/3060 sayılı dosyası
|
168,9
|
856,1
|
1025
|
|
0.362.876 10 76
|
110192 nolu Dosya
|
157,5
|
222,5
|
380
|
|
0.362.511 41 45
|
İcra Müd.2006/26 sayılı dosyası
|
333,77
|
1146,23
|
1480
|
|
0.362.465 55 49
|
1.İcra Müd.2003/3023 sayılı dosyası
|
92
|
458
|
550
|
|
0.362.435 48 00
|
1.İcra Müd.2006/2209 sayılı dosyası
|
165
|
245
|
410
|
|
0.362.431 57 35
|
64852 nolu Dosya
|
2072,2
|
2177,8
|
4250
|
|
0.362.435 34 44
|
64853 nolu Dosya
|
716,4
|
883,6
|
1600
|
|
0.362.811 42 80
|
103738 nolu Dosya
|
680,40
|
19,6
|
700
|
|
Toplam
|
|
7.075,85
|
9.644,15
|
16.720
|
Parti sorumluları, “Samsun İl
teşkilatı telefon borçlarını süresinde ödemediği için, müteselsil sorumluluk
sebebiyle ve mahkeme karan ile genel merkez tarafından ödenen (haciz yolu
ile) parti giderleridir. 7.075,85 anapara 9.644,15 gecikme ve faiz olmak
üzere toplam 16.720 lira tutmaktadır.”
şeklinde cevap vermişlerdir.
Parti yetkililerinin ödemelerin
zamanında yapılması için gerekli tedbirleri almaları gerekir. Aksi halde bu
tedbirlerin alınmaması sonucu oluşacak faiz ve diğer giderler parti
bütçesinden ödenecektir ki bunu kabul etmek mümkün değildir.
Parti görevlilerinin yükümlülüklerini zamanında
yapmamaları sonucu oluşan faiz ve diğer giderlerden parti tüzel kişiliğini
sorumlu tutma imkanı bulunmamaktadır. Bu ödemelerin kişisel sorumluluk
kapsamında olduğu açıktır.
4- 30.11.2006/48 numaralı mahsup fişi ile İnterum Ltd.Şti.ne ait
566,73.-YTL tutarındaki 30.11.2006 tarih ve 919978 numaralı fatura aslı
olmadan firma tasdikli fotokopi faturaya istinaden ödeme yapılmıştır.
Parti sorumluları “İnterum Ltd Şti nin 566,73 TL
lik faturası postada kaybolduğu için sureti
firmaya tasdik ettirilmiş ve kayıtlara girmiştir. Bu fatura ile ilgili
mükerrer kayıt yoktur.” şeklinde cevap
vermişlerdir.
2820 sayılı Yasa’nın 70. maddesinde beş
milyon (2006 yılı için 45,33 YTL) liraya kadar olan harcamaların makbuz
veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu olmadığı
belirtildiğinden bu miktarı aşan harcamaların makbuz veya fatura gibi
geçerli bir kanıtlayıcı belgeye dayanması gerekmektedir. Bu nedenle fatura aslı olmadan firma tasdikli fotokopiye dayanılarak kaydedilen giderin, Kanun’un
öngördüğü anlamda belgeye dayandırılmış olduğunun kabul edilmesi mümkün
değildir.
5- Aşağıdaki tabloda gösterilen icra ödemelerinde ki
faiz ve diğer masraflar toplamı olan 8.360,69 YTL
parti bütçesinden ödenmiştir.
İcra
Ödemeleri
|
Yevmiye No
|
Açıklama
|
Anapara
|
Faiz ve Diğer masraflar
|
Toplam tutar
|
|
26.1.2006/21
|
İstanbul 1.İcra Müd. 2004/3570 sayılı Dosya, Türk Telekom
|
878,31
|
872,69
|
1751
|
|
27.1.2006/22
|
Ankara 7.İcra Müd. 2006/154 sayılı Dosya, Yapı Kredi sigorta
|
1.448
|
2554
|
4.002
|
|
1.2.2006/27
|
Samsun 2.İcra Müd. 2005/4233 sayılı Dosya, Tedaş
|
3.110
|
3.530
|
6.640
|
|
30.6.2006/174
|
Burdur Yeşilova İcra Müd. 2006/153 sayılı Dosya,
|
1796
|
1404
|
3200
|
Parti yetkilileri, “Dokuzuncu maddedeki ödemeler parti genel merkezine muhtelif
teşkilatlardan gelen icra takiplerinden doğmaktadır.
Samsun 2. icra müdürlüğü 2005/4233
sayılı dosyada 6.640 liralık ödemenin:
3.110 lirası ana para 3.530 lirası
faiz ve gecikme
Ankara 23. icra müdürlüğü 2005/1521
sayılı dosyada 1.087 liralık ödemenin tamamı çiçek bedelidir. Nur Çiçekçilik
firmasından 2000 yılında alınan çiçeklerin bedeline itiraz edilmiş ve
fatura Nur Çiçekçiliğe iade edilmiştir. Nur Çiçekçilik yargıya gitmiş ve
bilirkişi çiçek bedelini 1.087 lira olarak tespit etmiştir. Nur Çiçekçiliğe
2000 yılında ödenmeyen ve faturası iade edilerek gider kaydedilmeyen 1.087
lira çiçek bedeli mahkeme karan ile ödenmiştir.
Ek.4. Mahkeme Karan, 2000 tarihli
fatura, ödeme belgesi
Aynı maddede toplam 16.680 liranın
8.319,31 lirası ana para 8.360,69 lirası faizdir.” şeklinde cevap vermişlerdir.
Parti yetkililerinin ödemelerin
zamanında yapılması için gerekli tedbirleri almaları gerekir. Aksi halde bu
tedbirlerin alınmaması sonucu oluşacak faiz ve diğer masraflar parti
bütçesinden ödenecektir ki bunu kabul etmek mümkün değildir.
Parti görevlilerinin yükümlülüklerini
zamanında yapmamaları sonucu oluşan faiz ve diğer masraflardan parti tüzel
kişiliğini sorumlu tutma imkanı bulunmamaktadır. Bu ödemelerin kişisel
sorumluluk kapsamında olduğu açıktır.
6- Işık Televizyonuna 10.11.2006/301 yevmiye ile “Genel Kurul Konsepti
Oluşturulması” hizmeti karşılığı 188.000.- YTL,
16.112006/306 yevmiye ile 271.197.- YTL ve
20.11.2006/308 yevmiye ile 90.000.- YTL
karşılığı “Kurumsal kimlik oluşturma, medya planlama ve kongre konsepti”
karşılığı yaptırılan hizmetlerin sözleşmeleri ile söz konusu Işık
Televizyonunun bu hizmetler karşılığında Parti’ye verdiği dökümanların (cd, materyal
vb.) gönderilmesi istenmiştir.
Parti yetkilileri, “Demokrasinin vazgeçilmez unsuru olan siyasi partiler, ülkeye
hizmet etmek için iktidar hedefine matuf siyasi çalışmalarım reklam
ajansları, medya kuruluşları gibi firmalardan profesyonel destekler alarak
gerçekleştirmektedir.
Partilerin siyasal pazarlamada
kullandıkları en önemli vasıtalar radyo, televizyon, gazete gibi yazılı ve
görüntülü medya, bayrak afiş, açık hava reklamcılığı, billboard vb.
giderlerdir.
Bu
firmalardan pazarlık usulü ile doğrudan mal ve hizmet satın alınabileceği,
gibi, yazılı ve sözlü mukavelelerle de mal ve hizmet satın
alınabilmektedir.
Işık A.Ş bu anlamda medya ve ajans
hizmetleri veren parti genel merkezimizin çalıştığı şirketlerden birisidir.
Ajanslara yaptırılan çalışmaların bir
kısmı parti içi çalışmalara (kongre, istişari
toplantı gibi) bir kısmı da vatandaşlara yöneliktir. (Medya planlaması,
film çekilmesi ve yayınlanması, canlı yayınlar vs.)
Bir kısım çalışmalar da sadece
partimizin siyasi programlarını ve hedeflerini belirlemek üzere tamamen
partiyi ilgilendiren, açıklanmaması gereken (anket, alan araştırmaları
gibi) hizmetlerdir.
Bu çalışmalarla ilgili materyaller
partimizin dışına çıkarılmamaktadır.
Işık A.Ş ye yapılan ödemeler de bu
çerçevede alman hizmetlerin karşılığıdır.” şeklinde cevap vermişlerdir.
Işık İletişim Televizyon ve Yayıncılık
A.Ş. tarafından “Genel Kurul Konsepti
Oluşturulması Hizmeti” karşılığı 188.800.- YTL tutarında 10.11.2006
tarih ve 181819 numaralı, “Kurumsal kimlik oluşturma, medya planlama ve
kongre konsepti” karşılığı 271.197.- YTL tutarında 16.11.2006 tarih ve
181821 numaralı, “Kurumsal
kimlik oluşturma, medya planlama ve kongre konsepti” karşılığı 90.000.- YTL tutarında 18.11.2006 tarih ve
181823 numaralı faturalar düzenlenmiştir.
Faturaların düzenlenmiş olması
nedeniyle söz konusu firmaya yapılan ödemelerin Hazine’ye irad kaydedilmemesi gerektiğine Haşim KILIÇ, Fulya
KANTARCIOĞLU, Şevket APALAK, Serruh KALELİ ve
Engin YILDIRIM’ın karşı oyu ve OYÇOKLUĞUYLA karar
verilmiştir.
Sonuç olarak, parti adına ve amaçlarına
uygun olarak yapılmayan giderlerin parti tüzel kişiliği adına yapılmış bir
harcama olarak kabul edilmesi mümkün görülmediğinden 2820 sayılı Kanun’un
70. maddesine aykırı olarak yapılan toplam 51.710,14.- YTL ödemenin, aynı
Kanun’un 75. maddesi hükmü uyarınca Hazine’ye irad
kaydedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Giderleri
Parti il örgütlerinin 2006 yılı
giderleri 4.032.034,43- YTL. olarak gösterilmiştir.
Bunun 169.460,11 YTL.si demirbaş
giderleri, 25.960,57 YTL.si araştırma geliştirme ve eğitim giderleri,
3.029.077,67 YTL.si genel giderleri, 207.271,34 YTL.si personel giderleri,
105.209,10 YTL.si seyahat giderleri, 251.470,70 YTL.si bayrak, rozet, afiş,
yayın vb. giderleri, 243.584,94 YTL.si şölen eğlence giderlerinden oluşmaktadır.
Parti’nin il örgütlerinin 2006 yılı kesinhesap çizelgelerinin gider bölümü üzerinde yapılan
incelemede, giderlerin 2820 sayılı Yasa’ya uygun olduğu sonucuna
varılmıştır.
C- Parti Mallarının İncelenmesi
Parti’nin 2006 yılı defter ve belgeleri
üzerinde yapılan incelemede, Parti’nin 2006 yılı içinde edindiği 692.299,24
YTL tutarındaki taşınır malın (demirbaş) Kanun’a uygun olduğu sonucuna
varılmıştır.
IV- SONUÇ
Milliyetçi Hareket Partisi’nin 2006 yılı kesinhesabının
incelenmesi sonucunda;
1- 2820 sayılı Yasa’nın 70. maddesine
aykırı olarak partinin amaçlarına uygun olmayan ve parti tüzel kişiliği
adına yapılmış harcama olarak kabulü mümkün görülmeyen 51.710,14 YTL
karşılığı Parti malvarlığının, 2820 sayılı Yasa’nın 75. maddesi uyarınca
Hazine’ye gelir kaydedilmesine OYBİRLİĞİYLE,
2- Parti’nin 2006 yılı kesinhesabında gösterilen 14.709.257,91 YTL gelir,
798.297,78 YTL borç, 15.083.592,67 YTL. gider ile 423.963,02 YTL nakit
devrinin Hazine’ye irad kaydedilenler dışında
kalan bölümünün eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler
Kanunu’na uygun olduğuna OYBİRLİĞİYLE,
3- Işık İletişim Televizyon ve
Yayıncılık A.Ş.’ye yapılan toplam 549.197.- YTL tutarındaki Parti mal
varlığının Hazine’ye irad kaydedilmemesine, Haşim
KILIÇ, Fulya KANTARCIOĞLU, Şevket APALAK, Serruh
KALELİ ve Engin YILDIRIM’ın karşıoyu
ve OYÇOKLUĞUYLA
29.4.2010 gününde karar verilmiştir.
|
Başkan
Haşim KILIÇ
|
Başkanvekili
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
|
|
Üye
Ahmet AKYALÇIN
|
Üye
Mehmet ERTEN
|
Üye
Fettah
OTO
|
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Şevket APALAK
|
Üye
Serruh
KALELİ
|
|
Üye
Zehra Ayla PERKTAŞ
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
KARŞIOY GEREKÇESİ
2006 yılı mali denetimi yapılan Milliyetçi Hareket
Partisi’nin genel merkez giderleri içinde, Işık A.Ş.’ne
10.11.2006 tarihinde 188.000.- YTL Genel Kurul konsepti oluşturmak,
16.11.2006 tarihinde 271.197.- YTL Kurumsal kimlik
oluşturmak ve
20.11.2006 tarihinde 90.000.- YTL. Medya planlama
ve kongre konsepti
içerikli faturalar karşılığı ödemeler yaptığı,
Mahkemenin denetiminden de iş bu harcamanın amaca uygun mütalaası ile 6/5
oyçokluğu ile geçtiği görülmektedir.
Anılan çokluk görüşüne aşağıdaki nedenler ile katılınmamıştır.
Denetim sırasında bu faturalar karşılığı yaptırılan
HİZMETLERİN sözleşmeleri ve hizmet karşılığı Parti’ye sağlanan yararlar ile
ilgili dökümanter bilgi istenmiş ise de, Parti
yetkililerince Mahkememize herhangi bir belge sunmadığı gibi açıklanmaması
gereken bu hizmetler ile ilgili materyallerin parti dışına çıkarılamayacağı
bildirilerek harcama içeriğinin denetimsiz bırakıldığı anlaşılmıştır.
Anayasa Mahkemesi 2949 sayılı Yasa’nın 18. maddesi
uyarınca siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna
uygunluğunu denetlerken, denetlenmeyecek bir istisnai alan bırakmadığı gibi
Anayasa’nın 69. maddesi siyasi partilerin gelir ve giderlerinin amaca uygun
olması gerektiğini ve Anayasa Mahkemesi’nin bu amaçla partilerin gelir ve
giderlerinin kanuna uygunluğunu tespite memur olduğunu söylemektedir.
Siyasi partinin karşılığında faturası kesilmiş
giderinin niteliğine ve dosya kapsamına verilen cevaplara baktığımızda,
içerik itibari ile bir hizmet satın almaya yönelik olduğu, muhteviyatının
soyut bir niteleme ile faturaya derc edildiği,
hizmet karşılığı parti amacına uygun edinilen yararın kapsamı, zamanı,
yeri, uygulama alanı, niteliği ya da niceliği, alınan hizmete ilişkin bir
aktivasyon listesi, ne tür basın yayın organları ya da amaca uygun
tüzelkişilik ya da gerçek şahıslardan yardım alındığı, neticeten fatura
muhteviyatı soyut içerik karşılığı partiye sağlanan yararın ne olduğu
konusunda bir açıklık, belirlilik, ölçü ya da aydınlatıcı bir bilginin yer
almadığı görülmektedir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 3. maddesinin (B)
bendine göre, vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin
muamelelerin gerçek mahiyeti esastır, bu hükme göre, usulüne uygun olarak
düzenlenen belge ve kayıtlarla tevsik edilen hukuki muamelenin olayımızda
fatura içeriğinin gerçek durumu yansıtması gerekli, dolayısıyla biçimsel
uygunluk yeterli değildir. Bu kapsamda denetleyen siyasi parti ile Işık
Televizyonu arasında bir hizmet ilişkisinin varlığını kanıtlayacak hukuki
durumu yansıtan ve yeterli kanaat oluşmasına yarayacak evrak sunulmamış, sunulmaktan
da kaçınılmış olduğu görülmüştür.
Mükelleflere Vergi Usul Kanunu’nun 256. maddesinde
getirilen, yetkililerin istemi üzerine olayla ilişkili her türlü belgeyi
ibraz zorunluluğu, biçimsel doğruluk karinesinin vergiyi doğuran olayın
gerçek mahiyetiyle uygunluğunun ortaya çıkarılması amacı iledir. Olayımızda
ihmal edilmeyecek büyüklükteki giderinin soyut içeriğini ıspat’a yarayacak belge sunulmamış olması harcamanın
doğruluğunun ve amaca uygunluğunun kanıtı için yeterli değildir.
|
Başkan
Haşim KILIÇ
|
Üye
Serruh
KALELİ
|
KARŞIOY GEREKÇESİ
Milliyetçi
Hareket Partisi’nin 2006 yılı kesin hesabının incelenmesinden Genel Merkez
giderleri arasında gösterilen Işık Televizyonu’na 10.11.2006/301 yevmiye
ile “Genel Kurul Konsepti Oluşturulması” hizmeti karşılığı 188.000. YTL,
16.11.2006/306 yevmiye ile 271.197. YTL ve 20.11.2006/308 yevmiye ile
90.000. YTL karşılığı “Kurumsal kimlik oluşturma, medya plânlama ve kongre
konsepti” karşılığı yaptırılan hizmetlerin, sözleşmeleri ile söz konusu
Işık Televizyonu’nun bu hizmetlerinin içeriğinin belirlenebilmesine yarayacak
dokümanlar Partiden istenmiş, ancak bu dokümanlar, bir kısmının gizli
olduğu ve Parti dışına çıkarılmadığı belirtilerek gönderilmemiştir.
2820
sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun; 70. maddesinin ilk fıkrasında, “Siyasi
partilerin giderleri amaçlarına aykırı olamaz” ikinci fıkrasında “Bir
siyasi partinin bütün giderleri, o siyasi parti tüzel kişiliği adına
yapılır.”, üçüncü fıkrasında, “Beş milyon liraya kadar harcamaların makbuz
veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu değildir” 75.
maddesinin ilk fıkrasında, “Anayasa Mahkemesi kesin hesaplara ait
bilgilerin belgelendirilmesini siyasi partilerden her zaman isteyebilir.”
dördüncü fıkrasında, “Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi partinin
gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun
olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların hazineye gelir
kaydedilmesine karar verir” denilmektedir. Siyasi Partiler Kanunu’nun bu
kurallarına göre siyasi partilerin, beş bin lirayı aşan giderlerinin,
makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilip edilmediğinin ve
giderlerinin amaçlarına aykırı olup, olmadığının denetlenmesi, belirtilen
hususlarda aykırılık saptanması halinde, söz konusu giderlerin hazineye
gelir kaydedilmesi gerekmektedir.
Parti’nin
genel merkez giderleri arasında gösterilen Işık Televizyonu’nun verdiği
hizmetlere ilişkin fatura karşılığı yapılan harcamaların, Parti’nin amacına
uygunluğunun denetlenebilmesi için Parti’den istenen dokümanlar
gönderilmediğinden, bu harcamaların, Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olarak
yapıldığının kabulüne olanak bulunmamaktadır.
Açıklanan
nedenlerle Parti’nin amacına uygun olarak yapıldığı saptanamayan Işık
Televizyonu’nun verdiği hizmetlere ilişkin toplam 549.197 YTL. karşılığı
Parti mal varlığının, 2820 sayılı Yasa’nın 75. maddesi uyarınca, Hazine’ye
gelir kaydedilmesi gerektiği düşüncesiyle bu konuya ilişkin çoğunluk
görüşüne katılmıyorum.
Üye
Fulya
KANTARCIOĞLU
AZLIK OYU
2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 70.
maddesinde “Siyasi Partilerin giderleri amaçlarına aykırı olamaz… Beşmilyon liraya kadar harcamaların makbuz veya fatura
gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu değildir”, 75. maddesinde de
“Anayasa Mahkemesi kesin hesaplara ait bilgilerin belgelendirilmesini
siyasi partilerden her zaman isteyebilir… Anayasa Mahkemesi, ilgili siyasi
partinin başkanından veya temsilcisinden yazılı mütalâa isteyebilir;
gerekli görürse sorumlu uzman muhasipler de dahil ilgililerin sözlü
açıklamalarını dinleyebilir...” kuralları öngörülmüştür.
Öte yandan, Vergi Usul Kanunu’nun 229. maddesinde
“Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı
meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından
müşteriye verilen ticari vesikadır” şeklinde tanımlanmış ve “Fatura
Kullanma Mecburiyeti” başlıklı 232. maddesindeki kurala göre de, faturanın
hangi hallerde ve kimler tarafından alınması ve verilmesinin gerektirdiği
belirtilmiştir. Bu bakımdan mal ve hizmet alımlarında bu işlemlerin fatura
ile belgelendirilmesi zorunlu tutulmuş ve gerekli muhasebe kayıtlarının
tutulmasında da faturanın belgelendirici belge olarak kullanılması
gerektiği açıklanmıştır.
Harcamaların fatura veya makbuzla
belgelendirilmesinde amaç, bunların gerçek ve tartışılmaz giderler olduğunun
saptanmasıdır. Bu gerekliliğin somut olguya yansıması da siyasi partilerin
harcamaların doğru ve amaçlarına uygun olmasındaki kaçınılmazlıktır. Bu
bakımdan harcamaların denetiminde gider belgelerinin özleri de değerlendirilmektedir.
Böylece belgelerin, muhasebe verileriyle ilgili yasal metinlerle uyumu
sağlanmış olmaktadır.
İncelenen harcamalardan “genel kurul konsepti,
kamusal kimlik oluşturma, planlama ve kongre konsepti” ile ilgili giderler
denetim kapsamında incelenmiş ve ilgili Partiden belgeler istenmiştir.
Ancak, istenen belgelerin verilmediği anlaşılmaktadır. Bu gelişim
karşısında değinilen giderlerle ilgili hizmet kuşkuya yer bırakmayacak
şekilde belirlenemediğinden, sözü edilen harcamaların Hazine’ye kaydı
gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Bu nedenle, kararın üç nolu
bölümüne karşıyım.
Üye
Şevket
APALAK
KARŞIOY GEREKÇESİ
Siyasi partilerin hedeflerine ulaşabilmek için
gerçekleştirdikleri siyasi çalışmaların bir kısmının doğrudan veya yazılı
ve sözlü mukaveleye dayalı olarak mal ve hizmet alımı şeklinde alanında
uzmanlaşmış firmalardan temin etmeleri, gerek dünyada gerekse de ülkemizde
kabul görmüş bir uygulamadır. Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), Işık Televizyonu
A.Ş. adlı firmadan 10.11.2006/301 yevmiye ile “Genel Kurul Konsepti
Oluşturulması” hizmeti karşılığı 188.000-YTL, 16.11.2006/306 yevmiye ile
271.197 YTL ve 20.11.2006/308 yevmiye ile 90.000 YTL karşılığı “Kurumsal
Kimlik Oluşturma, Medya Planlama ve Kongre Konsepti” karşılığı hizmet alımı
yapmıştır. MHP, söz konusu firmadan medya ve ajans hizmetleri alımı
yapıldığını, bunların bir kısmının parti içi çalışmalara “(kongre, istişari toplantı gibi)”, bir kısmının da yurttaşlara
yönelik olduğunu, bazılarının da “partiyi ilgilendiren ve açıklanmaması
gereken (anket, alan araştırmaları gibi)” hizmetler olduğunu belirtmiştir.
2820 Sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 61. Maddesinin j bendi (Ek: 3032 -
27.6.1984) siyasi partileri gelirleri ve kaynakları arasında devletçe
yapılan yardımları da saymıştır. Son milletvekilliği seçim sonuçlarına göre
MHP devlet yardımı almaya hak kazanmıştır.
Yapılan mali denetimde parti yetkilileri hizmet
olarak alındığı söylenen yukarıda belirtilen işlerle ilgili belgeleri Anayasa
Mahkemesine sunmamıştır. Parti tarafından yapılan savunmada “siyasi
partilerin hangi tür hizmetleri alacağı, hangi tür hizmetleri alamayacağına
ilişkin bir kriter düzenlemesinin kanunda” olmadığı; alınan hizmetin
materyallerinin veya hizmetin içeriği ve neden alındığı sorularının
değerlendirilmesinin mevcut objektif hukuk kurallarına göre yapmanın mümkün
olmadığını” belirtmiştir. Halbuki, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun
75. maddesine göre “Anayasa Mahkemesi, kesin hesaplara ait bilgilerin belgelendirilmesini
siyasi partilerden her zaman isteyebilir. Anayasa Mahkemesi denetimini
evrak üzerinde yapar. (Değişik ikinci cümle: 12/8/1999- 4445/11 md.).”
Mevcut mevzuat çerçevesinde Parti’den istenen, alındığı iddia edilen
hizmetin gerçekten alınıp, alınmadığını tespit etmeye yönelik, partinin
sunduğu faturanın devamı niteliğindeki belgelerdir. Bunların sunul(a)maması
bir eksikliktir. Bu da ilgili yasada yer alan bir hükmün açıkça yerine
getirilmemesi anlamına gelmektedir. Sonuç olarak, yukarıda belirtilen
hizmet alımlarının toplam miktarı olan 549.197-YTL’nin Hazine’ye irad kaydedilmesi doğru olacaktır.
Yukarıda açıklanan nedenden dolayı çoğunluk
görüşüne katılmıyorum.
Üye
Engin
YILDIRIM
|