|
Yüksek Seçim Kurulu
Başkanlığından:
Karar No :
489
-KARAR-
Başkanlık
Makamınca Kurulumuza gönderilen 20/7/2010 tarihli
yazıda, aynen; “3376 sayılı Anayasa Değişikliğinin Halkoyuna Sunulması
Hakkında Kanunun 2 nci maddesi uyarınca 12 Eylül
2010 Pazar günü yapılacak halkoylamasında; aynı Kanunun 5 inci maddesi
hükmü gereği, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde grubu bulunan siyasi partilere
ve Cumhurbaşkanına 10’ar dakikalık ikişer, iktidar partisine ayrıca 10
dakikalık bir radyo ve televizyonda konuşma hakkı verileceği,
Cumhurbaşkanının bu hakkını dilerse kullanacağı, o takdirde konuşmalarından
birisinin en sonuncu konuşma olacağı, iktidar partisine tanınan 10
dakikalık ilave konuşmasının siyasi partilerin konuşmalarının tamamlanmasından
sonra yapılacağı, Kanunun sözü edilen 5 inci maddesinde de; “Anayasa
değişikliklerinin halka anlatılmasında, 298 sayılı Kanun propaganda
serbestliğine ilişkin hükümleri halkoylaması gününden önceki yedinci günden
başlayarak uygulanır.” hükmüne yer verildiği belirtilerek;
298
sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un 52., 53., 54. ve 55 inci maddeleri de nazara alınarak,
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde grubu bulunan siyasi partiler ile iktidar
partisinin ve Cumhurbaşkanının radyo ve televizyon konuşmalarında izlenecek
yol ile uygulama esas ve ilkelerin tespit edilerek, varılacak sonuca göre
siyasi partilere tebligat ve ilan hususunda uygun görülecek kararın
verilmesini takdirlerinize arz ederim.” denilmiş olmakla, konu incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
3376
sayılı Anayasa Değişikliğinin Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun’un 5.
maddesinde; Anayasa değişikliklerinin halka anlatılmasında 298 sayılı
Kanunun propaganda serbestliğine ilişkin hükümlerinin, halkoylaması gününden
önceki yedinci günden başlayarak uygulanacağı belirtildikten sonra, Anayasa
değişikliklerinin açıklanması ve tanıtılması amacı ile radyo ve
televizyonda yapılacak propaganda konuşmaları ile ilgili olarak
düzenlemelerde yapılmıştır.
Bu
maddede:
“1-
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde grubu bulunan partilere 10’ar dakikalık
ikişer konuşma,
2-
İktidar partisine veya partilerine 10’ar dakikalık birer, iktidar ortağı
partilerden büyük olanına ilaveten 10 dakikalık bir konuşma, (iktidar partisinin konuşması siyasi partilerin
konuşmalarının tamamlanmasından sonra yapılır. İktidar ortağı partiler
bulunuyor ise son konuşma en büyük iktidar ortağı partiye aittir.)
3-
Cumhurbaşkanına, dilerse birisi en sonra olmak üzere 10’ar dakikalık iki
konuşma,
hakkı verilir.” hükmüne yer verilmiş olup, 12 Eylül 2010
Pazar günü yapılacak olan halkoylaması nedeniyle radyo ve televizyondaki
konuşmalar yönünden bu hükmün uygulanması gerekmektedir.
Türkiye
Büyük Millet Meclisi Başkanlığından alınan 14/7/2010 tarihli ve A.01.0.GNS.0.10.00.02-25012/51621 sayılı yazıda; Türkiye Büyük Millet
Meclisi’nde grubu bulunan siyasi partilerin; Adalet ve Kalkınma Partisi,
Cumhuriyet Halk Partisi, Milliyetçi Hareket Partisi ve Barış ve Demokrasi
Partisi olduğu, iktidar partisinin ise Adalet ve Kalkınma Partisi olduğu
bildirilmiştir.
Bu
duruma göre, yukarıda sözü edilen hüküm uyarınca; Türkiye Büyük Millet
Meclisi’nde grubu bulunan siyasi partilerden, Adalet ve Kalkınma Partisinin
10’ar dakikalık üç, Cumhuriyet Halk Partisi, Milliyetçi Hareket Partisi ve
Barış ve Demokrasi Partisinin 10’ar dakikalık ikişer konuşma hakları
bulunmaktadır.
Diğer yandan, 3376 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin belirlediği
yedi günlük süre, bu halkoylaması için, 5 Eylül 2010 Pazar günü sabahından
11 Eylül 2010 Cumartesi günü saat 18.00’e kadar olan süre olacak ve Türkiye
Büyük Millet Meclisi’nde grubu bulunan siyasi partiler ile Cumhurbaşkanı
için tanınmış olan radyo ve televizyon konuşma hakları bu süre içinde
kullanılabilecektir.
Konunun
298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un
propaganda serbestliğine ilişkin hükümleri yönünden incelenmesine gelince;
yukarıda da değinildiği üzere 3376 sayılı Kanunun 5 inci maddesi hükmü
gereği olarak, Anayasa değişikliklerinin halka anlatılmasında 298 sayılı
Kanunun propaganda serbestliğine ilişkin hükümleri de uygulanacaktır.
Esasen bu husus 298 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin de gereğidir.
Ancak,
halkoylamasının özelliği ve 3376 sayılı Kanunun 5. maddesi gereği, 298
sayılı Kanunun 52 nci maddesinin ikinci ve üçüncü
fıkraları hükümlerinin bu halkoylamasında uygulanma olanağı
bulunmamaktadır.
Gerçekten,
sözü edilen fıkralarda yer alan düzenlemeler, özel kanunlarına göre
yapılacak seçimlere ve bu seçimlere katılacak siyasi partilere ilişkin
bulunmaktadır. Halbuki ortada, bu tür bir seçim
olgusu ve bunun sonucu olarak siyasi partilerin seçimlerde olduğu gibi
“programlarını, yapacakları işleri anlatma ve seçim beyannamelerini izah
etme” olgusu da bulunmamaktadır.
3376
sayılı Kanunun 5 inci maddesinde, radyo ve televizyonda konuşma yapabilecek
siyasi partiler, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde gruba sahip olma koşuluna
bağlı kılınmış, ancak “konuşma” suretiyle yapılabilecek olan propagandanın
içeriği de, “Anayasa değişikliklerinin halka anlatılması”, “Anayasa
değişikliklerinin açıklanması ve tanıtılması amacı…” ile
sınırlandırılmıştır. Görüldüğü gibi burada, 298 sayılı Kanunun 52.
maddesinde öngörülen propaganda olgusunun varlığından söz edilemez.
Buna
karşın, 298 sayılı Kanunun 52 nci maddesinin diğer
fıkraları hükümleri ile 53., 54. ve 55 inci
maddeleri hükümlerinin bu halkoylamasında da uygulanabilecekleri açıktır.
298
sayılı Kanunun 54 üncü maddesine göre, radyo ve televizyonda propaganda
için başvuran partilerin yayın zaman ve sıraları, bunların birer temsilcisi
ile TRT temsilcilerinin önünde Yüksek Seçim Kurulunca ad çekme suretiyle
saptanacaktır.
Takvime göre, 3376 sayılı Kanunun 5 inci maddesi uyarınca,
radyo ve televizyonda konuşma yapabilecek olan ve Türkiye Büyük Millet
Meclisi’nde grubu bulunan siyasi partilerin, bu hususu en geç 24 Temmuz
Cumartesi günü saat: 17.00’a kadar Yüksek Seçim Kuruluna bildirmeleri ve ad
çekme işleminin de 11 Ağustos 2010 Çarşamba günü saat: 15.00’da yapılması
gerekmektedir.
298
sayılı Kanunun 55 inci maddesinde; “Siyasi partiler adına radyo ve
televizyon ile yapılacak konuşmalar, Yüksek Seçim Kurulunun
görevlendireceği bir kurul üyesi huzurunda adına konuşma yapılacak siyasi
partinin isteğine uygun olarak yayından önce ses ve görüntü alma cihazı ile
tespit edilir. Konuşmanın hangi parti adına ve kimin tarafından yapıldığına
dair görevli kurul üyesiyle radyo ve televizyon idaresinde görevli en az
iki kişi tarafından tutanak düzenlenir. Konuşmaları tespit eden bant ve
sair tespit araçları Yüksek Seçim Kurulu tarafından saklanır.
Konuşmalar
bir dava konusu yapıldığı ve istenildiği takdirde merciine verilir.
Suç
teşkil eden konuşmaları yapanlar hakkında kanunen belli olan cezalar bir
mislinden iki misline kadar artırılarak hükmolunur.” hükmüne yer
verilmiştir.
Ayrıca,
radyo ve televizyonla yapılacak konuşma ile ilgili uygulamaya ilişkin diğer
esasların ise ad çekmeden sonra belirlenmesi kararlaştırılmıştır.
SONUÇ:
Açıklanan
nedenlerle;
1- 12 Eylül 2010 tarihinde yapılacak olan Anayasa
değişikliğinin halkoyuna sunulması nedeniyle radyo ve televizyonda; Anayasa
değişikliğinin açıklanması ve tanıtılması amacıyla yapılacak konuşmaların 5
Eylül 2010 Pazar günü sabahı ile 11 Eylül 2010 Cumartesi günü saat: 18.00’a
kadar olan süre içinde yapılmasına ve 298 sayılı Kanunun propaganda
serbestliğine ilişkin hükümlerinin uygulanması gerektiğine,
2-
Radyo ve televizyonda konuşma hakkını kullanabilecek olan siyasi
partilerin; Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde grubu bulunan Adalet ve
Kalkınma Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi, Milliyetçi Hareket Partisi ve
Barış ve Demokrasi Partisi olduğuna,
3-
Bu siyasi partilerin, radyo ve televizyonda konuşma yapmak istediklerini en
geç 24 Temmuz 2010 Cumartesi günü saat: 17.00’a kadar Yüksek Seçim Kurulu
Başkanlığına bildirmeleri gerektiğine,
4-
Radyo ve televizyonda konuşma yapmak için başvuracak olan siyasi partilerin
yayın zaman ve sıralarının 11 Ağustos 2010 Çarşamba günü saat: 15.00’da
Yüksek Seçim Kurulu Toplantı Salonunda ad çekme ile belirlenmesine,
5-
Radyo ve televizyon konuşmalarının 298 sayılı Kanunun 55 inci maddesi
uyarınca kurulca görevlendirilecek üyeler ve radyo ve televizyon dairesinde
görevli kişiler tarafından tespit edilmesine ve Yüksek Seçim Kurulu adına
bu görevi yürütecek üyelerin uyarıları doğrultusunda işlem yapılması
gerektiğine,
6-
Radyo ve televizyonda yapılacak propaganda konuşmaları ile ilgili
uygulamaya ilişkin ilkelerin, siyasi partilerin istekleri ve Türkiye Radyo
ve Televizyon Kurumunun olanakları göz önünde tutulmak üzere ad çekmeden
sonra belirlenmesine,
7-
Karar örneğinin ilgili siyasi partiler genel başkanlıkları ile Radyo ve
Televizyon Üst Kurulu Başkanlığına, Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu
Genel Müdürlüğüne gönderilmesine ve Resmî Gazetede yayımlanmasına,
21/7/2010 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
Başkanvekili Üye Üye Üye
Kırdar
ÖZSOYLU Mehmet
KILIÇ Bahadır
DOĞUSOY Hüseyin EKEN
Üye Üye Üye
M. Zeki ÇELEBİOĞLU Muharrem COŞKUN Turan KARAKAYA
Üye Üye Üye
Mehmet KÜRTÜL Nilgün İPEK Halim AŞANER
|