|
Türkiye Atom Enerjisi Kurumundan:
NÜKLEER YAKIT ÇEVRİMİ TESİSLERİNİN GÜVENLİĞİ İÇİN
ÖZEL İLKELER YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, nükleer yakıt çevrimi
tesislerinde Kurum tarafından belirlenen nükleer güvenlik hedeflerine
ulaşılabilmesi için yetkilendirilen kişi tarafından uyulması gereken özel
güvenlik ilkelerini belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, cevher çıkarma, nükleer
reaktörler ve nihai depolama tesisleri hariç olmak kaydıyla, nükleer
yakıtlara ilişkin olarak cevher işleme, saflaştırma, dönüştürme,
zenginleştirme, yakıt fabrikasyonu, kullanılmış yakıt depolama, yeniden
işleme, atık işleme ve geçici depolama faaliyetlerinin gerçekleştirildiği
tesisler ile bu tesislerde saha, tasarım, inşa, işletmeye alma, işletme ve
işletmeden çıkarma aşamalarındaki etkinlikleri kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik 13/7/1982
tarihli ve 2690 sayılı Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanununun 4 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a)
Beklenen işletme olayları: Tesisin ömrü boyunca bir ya da daha fazla kez
meydana gelmesi beklenen ve gerçekleştiğinde tesise veya güvenlik sistemlerine
bir zarar vermesi veya kaza koşullarına yol açması mühendislik sistemleri
ile tasarım aşamasında engellenen normal işletmeden sapmaları,
b)
Çift-olasılık: Bir kritiklik kazası olasılığı ortaya çıkmadan önce işletme
şartlarında düşük olasılıklı, bağımsız ve aynı zaman dilimine denk gelen en
az iki değişikliğin meydana gelmesini,
c)
Farklılık: Belirli bir işlevi yerine getirmek üzere, ortak nedenli arıza
olasılığını azaltmak amacıyla farklı özellikleri kullanan iki ya da daha
fazla sayıda yedekli sistem veya bileşenlerin varlığını,
ç)
Fiziksel ayrılık: Ortak nedenli arıza olasılığını azaltmak amacıyla, aynı
işlevi gören sistemlerin konum, yön gibi mekansal
yöntemlerle, uygun bariyerlerle veya bunların kombinasyonu bir sistemle
birbirlerinden ayrı olmasını,
d)
Güvenli-arıza: Tesiste kullanılan sistem veya bileşenlerin, arızalanmaları
durumunda tesis güvenliği açısından daha kötü bir duruma geçilmesini
engelleyecek şekilde tasarımlanmasını,
e)
İşletici personel: Tesisin işletiminde doğrudan görev alan yetkili
personeli,
f)
İşletme koşulları: Normal işletme ile beklenen işletme olaylarını kapsayan
durumları,
g)
İşletme sınır ve koşulları: Halkın ve çalışanların sağlık ve güvenliği ile
çevreyi korumayı garanti altına alan, tesisin güvenli işletiminin bütünsel
bir çerçevesini çizen ve işletme lisansı ile verilen yetkilerin sınırlarını
belirleyen tüm sınır ve koşulları,
ğ)
Kaza koşulları: Beklenen işletme olaylarının ötesinde, tasarımda kapsanan
ve tasarım ötesi kazaları da kapsayan normal işletme koşullarından tüm
sapmaları,
h)
Kontaminasyon: İnsan vücudu da dahil
olmak üzere herhangi bir yer veya maddenin yüzeyinde veya içinde istenmeyen
ya da zararlı olabilen radyoaktif veya kimyasal madde birikimini,
ı)
Kurum: Türkiye Atom Enerjisi Kurumunu,
i)
Mühendislik güvenlik özellikleri: Nükleer tesislerde beklenen işletme
olayları ve kaza koşullarının olası sonuçlarını hafifletmek amacıyla
tasarımlanmış otomatik olarak tetiklenen özel sistem veya özelliklerini,
j)
Normal işletme: İşletme için sınır koşullar ihlal edilmeksizin bir nükleer
tesisin işletilmesini,
k)
Ortak nedenli arıza: Birden fazla yapı, sistem ve bileşenin tek bir olay
veya nedenle arızalanması,
l)
Öngörülen başlatıcı olaylar: Beklenen işletme olayları veya kaza
koşullarına yol açabilecek tasarımda göz önünde bulundurulan olayları,
m)
Tasarıma esas kazalar: Tesisin tasarımı sırasında güvenlik sistemlerinin
sınırlarını belirleyen kazaları,
n)
Tasarımda kapsanan kazalar: Radyoaktif madde salınması uygun tasarım
özellikleri sayesinde kabul edilebilir düzeyde tutulan normal işletme
koşullarından sapmalar sonucu meydana gelen ve tasarıma esas kazaları
kapsayan kazaları,
o)
Tasarım ötesi kazalar: Tasarımda kapsanan kazalardan daha ciddi kaza
koşullarını,
ö)
Tesis: Cevher çıkarma, nükleer reaktörler ve nihai depolama tesisleri hariç
olmak kaydıyla, nükleer yakıtlara ilişkin olarak cevher işleme,
saflaştırma, dönüştürme, zenginleştirme, yakıt fabrikasyonu, kullanılmış
yakıt depolama, yeniden işleme, atık işleme ve geçici depolama
faaliyetlerinin gerçekleştirildiği tesisleri,
p)
Test edilebilirlik: Yapı, sistem ve bileşenlerin güvenlik fonksiyonlarının
denetlenip, test edilmelerine olanak verecek şekilde tasarımlanması ve
yerleştirilmesi ilkesini,
r)
Yedeklilik: Sistem ve bileşenlerin işlevlerinin her koşulda yerine
getirildiğinin güvence altına alınmasını sağlamak amacıyla aynı işlevi
gören aynı ya da farklı nitelikte yedek sistem veya bileşenlerin
bulunmasını,
s)
Yetkilendirilen kişi: Tesise ilişkin yetki gerektiren herhangi bir
faaliyeti yerine getirmek üzere prosedürler
uyarınca Kurum tarafından yetkilendirilmiş gerçek veya tüzel kişiyi,
tanımlar.
İKİNCİ BÖLÜM
Saha
Tesisi etkileyebilecek dış olaylar
MADDE 5 – (1) Tesis sahası ve çevresi, tesisin güvenliğini
etkileyebilecek doğal veya insan kaynaklı bütün dış olaylar açısından
ayrıntılı olarak incelenir. Sahanın, tesisin güvenliğini etkileyebilecek
dış olaylara karşı yeterli güvenlik önlemlerinin alınabilmesi için uygun
olduğu ve Kurum tarafından belirlenen kriterleri
sağladığı belgelerle gösterilir.
Tesisin radyolojik ve kimyasal etkileri
MADDE 6 – (1) Tesis sahası normal işletme ve kaza
koşullarında birey, toplum ve çevre üzerindeki radyolojik ve kimyasal
etkileri açısından incelenir. Radyoaktif ve kimyasal maddelerin hava, gıda
zinciri ve su kaynakları gibi olası yollarla insana taşınmasını
etkileyebilecek saha özellikleri dikkate alınır. Olası radyolojik etkilerin
Kurum tarafından belirlenmiş olan limitlerin altında olduğu belgelerle
gösterilir.
(2)
Tesis sahası radyoaktif ve kimyasal maddeler ile bunların atıklarının,
depolanması ve taşınmasına uygunluğu yönünden değerlendirilir.
Acil durum planlarının
uygulanabilirliği
MADDE 7 – (1) Saha değerlendirmesinde halk sağlığını ve
çevreyi tehdit edebilecek kazalara karşı hazırlanacak olan acil durum
planlarının uygulanabilir olduğu belgelerle gösterilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Tasarımda Genel Güvenlik Esasları
Tasarım için genel esaslar
MADDE 8 – (1) Tesis, normal işletme, beklenen işletme
olayları ve kaza koşullarında güvenlik hedeflerinden sapmayacak şekilde
tasarımlanır.
(2)
Tesiste yer alan yapı, sistem ve bileşenler fonksiyonları ve güvenlik
açısından önemlerine göre sınıflandırılarak ilgili standartlara uygun
olarak tasarımlanır. Normal işletme ve beklenen işletme olayları sırasında
güvenlik açısından önemli yapı, sistem ve bileşenlere bir zarar gelmemesi
tasarımda garanti altına alınır. Kazaların önlenmesi ve kaza koşullarında
sonuçlarının hafifletilmesi için güvenlik sistemleri tasarımlanır.
(3)
Tesisin tasarım ve güvenliği, yalnızca tesisin kendisini değil, aynı
zamanda güvenliğini etkileyebilecek diğer tesislerle etkileşimini de
dikkate alır.
Tasarım kriterleri
MADDE 9 – (1) Her bir işletme koşulu ve tasarımda kapsanan
kaza durumu için ilgili tüm parametrelerin tasarım kriterleri
güvenlik paylarını da içerecek şekilde belirlenir. Yapı, sistem ve
bileşenler için tasarım kriterleri, ulusal ve
uluslararası kod ve standartlar ve mühendislik güvenlik özellikleri göz
önüne alınarak belirlenir.
Kod ve standartlar
MADDE 10 – (1) Tesis tasarımında yapı, sistem ve bileşenlere
uygulanacak kod ve standartlar belirlenir ve kullanımları doğrulanır. Aynı
sistemin farklı durumları için farklı kod ve standartlar kullanılması
durumunda bu kod ve standartlar arasında bir uyum ve tutarlılık olduğu gösterilir.
Kullanılabilirlik ve güvenilirlik
MADDE 11 – (1) Tesiste yer alan yapı, sistem ve bileşenler
işletme ve kaza koşullarında kullanılabilirliği ve güvenilirliği sağlamak
amacıyla yedeklilik, fiziksel ayrılık, farklılık, çift-olasılık, güvenli –arıza
ve test edilebilirlik gibi ilkelere uygun olarak tasarımlanır.
Ergonomi ve insan faktörü
MADDE 12 – (1) Tesis, insan faktörü ve insan –makine
etkileşimi dikkate alınarak tasarımlanır. Normal işletme, beklenen işletme
olayları ve kaza koşullarında işletme personelinin yükünü azaltmak ve insan
hatalarını en aza indirmek amacıyla, tasarımda otomatik sistemlere mümkün
olduğu kadar yer verilir.
(2)
Kontrol odasının ve panellerinin tasarımında ergonomi ilkeleri dikkate
alınır, insan hatalarını en aza indirmek üzere işletme personelinin bilgiyi
algılaması ve gerekli önlemleri alması için uygun koşullar sağlanır.
Güvenlik için önemli parametrelerin izlenmesini sağlayan göstergelerdeki
değişikliklerin erken fark edilebilmesi için görsel ve işitsel alarm sistemleri
tasarımda yer alır.
Malzeme seçimi ve yaşlanma
MADDE 13 – (1) Tasarımda, işletme koşulları ve kaza
koşullarında malzemenin maruz kalabileceği radyolojik, kimyasal ve fiziksel
etkiler göz önüne alınır. Malzemenin tesisteki kullanım ömrü sonunda sahip
olacağı özellikler dikkate alınarak tasarımda güvenlik payları bırakılır.
(2)
Malzeme özelliklerinin bilinmediği durumlarda, uygun malzeme gözetim
programı uygulanır. Bu programdan elde edilen sonuçlar, belirli aralıklarla
tasarımın yeterliliğinin gözden geçirilmesinde kullanılır.
Bakım, onarım, denetim ve testler
MADDE 14 – (1) Yapı, sistem ve bileşenler, tesisin işletmede
bulunduğu süre içinde bakım, onarım, denetim ve testlerin yapılmasını
kolaylaştıracak şekilde tasarımlanır.
(2)
Yapı sistem ve bileşenlerin yerleşimi ve tasarımı bakım, onarım, test ve
denetimler sırasında maruz kalınabilecek radyasyon dozunun en aza
indirilmesini sağlayacak şekilde gerçekleştirilir.
Bilgisayar tabanlı sistemlerin yapı,
sistem ve bileşen olarak kullanımı
MADDE 15 – (1) Bilgisayar tabanlı bir sistem; yapı, sistem ve
bileşen olarak kullanılıyor veya yapı, sistem ve bileşenlerin bir parçasını
oluşturuyor ise sistemin ömrü boyunca, bilgisayar donanım ve yazılımların
geliştirilmesi ve testleri için uygun standart ve yöntemler saptanır ve
uygulanır. Bütün geliştirme süreci, uygun kalite yönetimi programı
çerçevesinde gerçekleşir.
Kaza durumları
MADDE 16 – (1) Yapı, sistem ve bileşenler işletme koşulları
ve tasarımda kapsanan kaza koşullarında ortaya çıkan aşırı çevresel
koşullara dayanabilecek ve işlevini sürdürebilecek şekilde tasarımlanır.
(2)
Tesis için acil durdurma sistemi gerekli ise prosesler
arasındaki etkileşim dikkate alınır. Prosesi hemen durdurmanın pratik
olarak mümkün olmadığı durumda tesis güvenli ve kararlı işletme durumuna
ulaşacak şekilde tasarımlanır.
(3)
Tasarım ve proses kontrol düzenlemeleri tesiste
sürdürülen işlemleri güvenli ve kararlı duruma getirecek şekilde yapılır.
(4)
Tesisin tasarımında kaza başlatabilecek tüm olaylar dikkate alınarak,
öngörülen başlatıcı olaylar insan hatalarını da içerecek şekilde kapsamlı
olarak tanımlanır.
(5)
Tesiste yer alan güvenlik sistemleri gerektiğinde otomatik olarak devreye
girecek şekilde tasarımlanır.
(6)
Bazı durumlarda kaza koşullarını takiben tesisi güvenli ve kararlı duruma
getirmek için işletici personel müdahalesine ihtiyaç duyulabilir. İşletici
personel müdahalesi, ancak müdahale için yeterince zaman olduğu, bilginin
doğru olarak işletici personele ulaştırılabildiği, teşhisin kolay ve net bir
şekilde yapılabildiği ve işletici personelden talep edilen işyükünün aşırı olmadığı gösterildiği takdirde
güvenilir kabul edilebilir. Bu koşullardan herhangi birinin karşılanmadığı
durumda güvenlik sistemleri tesisi güvenli duruma ulaştıracak şekilde tasarımlanır.
(7)
Tasarım kaza koşullarında tesisi durdurabilecek, kararlı durumda
tutabilecek, kaza sürecinde gerekli tüm parametrelerin izlenebilmesini
sağlayacak önlemleri içerir ve eğer gerekiyorsa uzaktan izleme ve durdurma
olanağı sağlanır.
(8)
Yapı, sistem ve bileşenler; elektrik, ısıtma-soğutma sistemleri,
sıkıştırılmış hava gibi destek sistemlerinin kaybı durumunda, güvenlik
fonksiyonlarını yerine getirebilecek şekilde, bunun sağlanamadığı
durumlarda ise güvenli-arıza durumuna geçebilecek şekilde tasarımlanır.
Acil durum planlaması
MADDE 17 – (1) Tasarımda, tesiste olabilecek potansiyel
tehlikelere karşı, güvenilir acil durum aydınlatmalarına sahip kolay kaçış
yolları, güvenilir iletişim yöntemleri, radyasyon ve zararlı kimyasalların
izlenmesi amacıyla teçhizatların yerleştirilmesi gibi acil durum
planlamasına yönelik önlemler dikkate alınır. Gerektiğinde acil durumlarda
tesise müdahale etmek üzere ayrı bir acil durum merkezi tasarımlanır.
Radyoaktif atık yönetimi
MADDE 18 – (1) Tesis tasarımında, işletme sırasında ortaya
çıkabilecek radyoaktif atık miktarı Kurum tarafından belirlenen sınırların
altında, mümkün ve makul olan en düşük düzeyde tutulması amacıyla gereken
önlemler alınır. Radyoaktif atıkların güvenli bir şekilde toplanması,
işlenmesi, taşınması, depolanması ve bertaraf edilmesi gibi işlemleri
sağlayan sistemlere tasarımda yer verilir.
Gaz ve sıvı salımı
MADDE 19 – (1) Çevreye radyoaktif gaz ve sıvı salımı
durumunda maruz kalınan radyasyonun Kurum tarafından belirlenen sınırların
altında ve mümkün ve makul olan en düşük düzeyde tutulması ve izlenmesi
için gerekli olan özellikler tasarımda dikkate alınır.
İşletmeden çıkarma
MADDE 20 – (1) Tesisin tasarımında, işletmeden çıkarma
işlemini kolaylaştırmak, işletmeden çıkarma işlemi sırasında çalışanlar ve
toplumun maruz kalacağı radyasyonu mümkün ve makul olan en düşük seviyede
tutmak, çevre için uygun korumayı sağlamak ve ortaya çıkan radyoaktif atığı
en aza indirmek ve depolamak için gerekli önlemler dikkate alınır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Radyolojik Tehlikelere Karşı Tasarımda Güvenlik
Esasları
Kontaminasyon kontrolü ve iç ışınlama
MADDE 21 – (1) Tasarımda işletme ve kaza koşullarında
çalışanların, toplumun ve çevrenin zararlı maddelerin salımından
korunmasına yönelik önlemlere yer verilir.
(2)
Radyoaktif maddelerin hapsedilmesi ve kaçak tespitine yönelik olarak kontaminasyon kontrolu için
gerekli önlemler dikkate alınır.
(3)
Tasarımda kontamine olabilecek alanlar öngörülen
yüzey ve atmosferik kontaminasyon seviyelerine
göre sınıflandırılır ve bu sınıflandırmaya göre donatılır. Tasarımda
atmosferik kontaminasyon için izleme ve uygun
alarm sistemleri yer alır.
Dış ışınlama
MADDE 22 – (1) İyonlaştırıcı radyasyondan korunmak amacıyla
uygun zırhlama ve uzaktan kumandalı ekipmanlar gibi mühendislik yöntemleri tasarımda yer
alır.
(2)
Tasarımda normal ışınlamanın büyüklüğü, potansiyel ışınlama büyüklük ve
olasılığı, güvenlik prosedürleri ve gerekli
korumanın kapsamı dikkate alınarak alanlar sınıflandırılır.
(3)
Gerektiğinde çalışanların tahliyesini sağlamak amacıyla iyonlaştırıcı
radyasyon seviyesinin izlenmesi ve olağandışı durumların algılanması için
uyarıcı sistemlere tasarımda yer verilir.
Kritiklik
MADDE 23 – (1) Bölünebilir maddelerle ilgili bütün işlemler
kritiklik kazasını önleyecek şekilde ve çift-olasılık ilkesi dikkate
alınarak tasarımlanır.
(2)
Kritiklik değerlendirmesi ve hesaplaması tutucu varsayımlar kullanılarak
yapılır.
(3)
Gerektiğinde çalışanların tahliyesini sağlamak amacıyla kritiklik algılama
ve alarm sistemlerine tasarımda yer verilir.
Radyoaktif bozunum ısısı ve radyoliz
MADDE 24 – (1) Radyoaktif bozunum ısısı ve radyolizin etkilerine karşı önlemler tesisin
tasarımında dikkate alınır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Radyolojik Olmayan Tehlikelere Karşı Tasarımda
Güvenlik Esasları
Radyolojik olmayan tehlikelere karşı
güvenlik
MADDE 25 – (1) Kimyasal, zehirli, yanıcı ve patlayıcı
maddelerin, nükleer güvenliğe olumsuz etkilerini önleyebilmek amacıyla, proseslerde kullanılacak tehlikeli maddelerin güvenli
depolanması, prosesin başlangıç şartları ve/veya bunların kimyasal ve
zehirli madde salımı, yangınlara veya patlamalara neden olan değişimleri,
kimyasal ve zehirli maddelerin algılanması ve uyarı sistemleri, personelin
kimyasal ve zehirli maddelere maruz kalmasını önleyen korunma ekipmanları
gibi önlemler tasarımda yer alır.
ALTINCI BÖLÜM
İnşa ve İşletmeye Alma
İnşa
MADDE 26 – (1) Tesisinin inşası başlamadan önce, tesisin
tasarımında temel güvenlik gereksinimlerinin yeterli düzeyde sağlandığı
gösterilir.
(2)
Tesisin tasarıma uygun inşa edilmesini sağlamak üzere görev, yetki ve
sorumlulukların net bir şekilde tanımlandığı inşaat organizasyonu
oluşturulur.
(3)
Tasarımda yer alan tüm yapı, sistem ve bileşenler kanıtlanmış ve kabul
görmüş teknik yöntem ve prosedürler kullanılarak
güvenlik sınıflarına uygun kalitede inşa edilir.
(4)
İnşa sırasında tesis tasarımında güvenliğe ilişkin değişiklik yapılması
gerektiğinde Kurumun belirlediği prosedürler
çerçevesinde onay alınır.
İşletmeye alma programı
MADDE 27 – (1) Tesisin güvenlikle ilgili elemanlarının
tasarıma uygun şekilde inşa edildiğini ve amacına uygun şekilde çalıştığını
göstermek ve yetersizliklerin belirlenip giderilmesini sağlamak için bir
işletmeye alma programı oluşturulur.
(2)
İşletmeye alma programında, uygunluk değerlendirmeleri, gözden geçirme ve
değerlendirmeler yolu ile testlerin planlandığı şekilde tamamlandığı
gösterilir.
Organizasyon ve sorumluluk
MADDE 28 – (1) Yetkilendirilen kişi, işletmeye alma öncesinde
işletme organizasyonu oluşturur ve bu organizasyon inşaat organizasyonu ile
birlikte işletmeye alma programının hazırlanması ve uygulanmasında fiilen
yer alır.
(2)
İşletmeye alma aşamasında işletme organizasyonunda görev alan kişilerin
görev, yetki ve sorumluluk dağılımının açık ve net olması sağlanır. İşletici
personelin işletmeye alma sırasında tesise özel eğitimleri almaları
sağlanır.
İşletmeye alma testleri ve aşamaları
MADDE 29 – (1) İşletmeye alma, aşamalar halinde yürütülür,
aşamalardan biri başarı ile bitirilmeden diğerine geçilmez. Her aşamada yer
alan testlerin gereken ayrıntıdaki sonuçları dokümante
edilir ve tesisin ömrü boyunca korunur.
(2)
İşletmeye alma testleri tesisteki tüm sistem ve bileşenleri kapsayacak
şekilde ve mümkün olduğunca işletmede karşılaşılabilecek koşullara uygun
olarak işletici personelin katılımıyla gerçekleştirilir.
İşletmeye alma prosedürleri
ve raporları
MADDE 30 – (1) İşletmeye alma faaliyetleri prosedürlere
uygun olarak yapılır. Prosedürler; testlerin amacını, beklenen sonuçları,
testler için doğruluk kriterlerini, test
aşamasında gerekli güvenlik önlemlerini, önkoşulları ve test talimatlarını
kapsar.
(2)
İşletme sırasında takip edilecek prosedürler,
tasarımcıların ve imalatçıların sağladığı bilgilere dayanılarak, işletmeye
almadan önce ve işletmeye alma sırasında hazırlanır. Hazırlanan prosedürler doğrulanmak ve gerekli görülen değişiklikler
yapılmak üzere işletmeye alma sırasında test edilir.
(3)
İşletmeye alma sırasında, güvenlik açısından önemli bileşenler ve işletme
durumunda rutin olarak izlenen ve ölçülen güvenlikle ilgili tüm
parametreler için temel veriler toplanır.
(4)
İşletmeye alma sırasında tesis tasarımında güvenliğe ilişkin değişiklik
yapılması gerektiğinde Kurumun belirlediği prosedürler
çerçevesinde onay alınır.
Güvenliğin doğrulanması
MADDE 31 – (1) Tesisin güvenlik analiz raporu, inşaat ve
işletmeye alma aşamalarında tasarım değerlerinden farklılaşan tüm
parametreler dikkate alınarak güncellenir ve tesisin kurulduğu şekliyle de
güvenli olduğu ve güvenli bir şekilde işletilebileceği gösterilir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Genel İşletme Özellikleri
Yapılanma, sorumluluklar ve personel
MADDE 32 – (1) Yetkilendirilen kişi, tüm işletme sürecinde
tesisin güvenli işletilmesi sorumluluğunu yerine getirmek üzere tesis
yönetiminin doğrudan otoritesi altında güçlü bir işletme organizasyonu
kurar ve tesis yönetimine işletme için gerekli mali, teknik, malzeme ve
işgücü kaynaklarını sağlama ve kullanma yetkisi tanır. İşletme organizasyonunun
bütün seviyelerindeki birim ve bireylerin fonksiyonları ve güvenliğe
ilişkin sorumlulukları görev tanımında açıkça belirtilir. İşletme
organizasyonu için tanımlanan yetki ve sorumluluklar yetkilendirilen
kişinin nihai sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
(2)
İşletme ve kaza koşullarında güvenli bir tesis işletiminin gereğince yerine
getirilmesi için yeterli sayıda deneyimli personel istihdam edilir.
Tesisler arası arayüz
düzenlemeleri
MADDE 33 – (1) Aynı saha içerisinde, birden fazla tesis
varsa, bu tesisler arasındaki güvenlikle ilgili bağlantılar belirlenir,
sorumluluk sınırları açıkça tanımlanır ve etkin iletişim sistemleri
oluşturulur.
(2)
Saha içi taşımacılık yetkili kişi veya kuruluşlar aracılığıyla ve Kurum
tarafından belirlenen prosedürlere uygun olarak
yapılır.
Personelin nitelik ve eğitimi
MADDE 34 – (1) İşletme personeline hem normal hem de acil
durum koşullarında kendilerinden beklenen görevleri istenilen seviye ve
nitelikte yapabilmelerini sağlayacak beceri ve bilgiyi kazandıran bir
eğitim programı oluşturulur ve uygulanır. Bu program işletme tecrübeleri ve
yeni bilgiler ışığında gerektikçe geliştirilir.
(2)
Personel, kazanılmış bilgi ve becerilerin korunması ve tesisin işletilmesi
sırasında edinilen tecrübelerin ışığında bu bilgi ve becerilerin
geliştirilmesini sağlamak amacıyla belirli aralıklarda yeniden eğitime tabi
tutulur.
(3)
Özellikle patlama ve yangın durumları için hızlı ve etkin müdahaleyi
sağlamak üzere işletme personeli yeterli ve düzenli aralıklarla eğitime ve
tatbikata tabi tutulur.
(4)
Eğitimde personelin yerine getirdiği görevin sorumluluklarının ve tehlikelerinin
farkında olmasına özel önem verilir.
İşletme deneyiminin aktarılması
MADDE 35 – (1) Tesiste veya benzer bir tesiste gerçekleşen
olağandışı olaylar ve kazaların tekrar yaşanmaması amacıyla bu olaylardan
çıkarılan derslerin ve kazanılan işletme deneyimlerinin işletme personeline
aktarılması için gerekli düzenlemeler yapılır.
Değişiklikler
MADDE 36 – (1) Tesiste yapılacak güvenlikle ilgili tüm
değişiklikler için Kurumun belirlediği prosedürler
çerçevesinde onay alınır.
Olağandışı olaylar
MADDE 37 – (1) Tesis yönetimi güvenlik açısından önemli
olayların belirlenmesini, değerlendirilmesini, gerekli düzeltici önlemlerin
alınmasını sağlar ve ilgili prosedürler uyarınca
Kuruma bildirimde bulunur.
(2)
Olağandışı olayın etkileri uygun bir şekilde analiz edilir ve nedenleri
saptanır. Tesis yönetimi aynı olayın tekrarlanmaması veya tekrarının bir
kazaya yol açmaması için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Özel İşletme Özellikleri
İşletme sınır ve koşulları
MADDE 38 – (1) Tesis işletmeye başlamadan önce güvenli
işletme sınırlarını belirleyen işletme sınır ve koşulları hazırlanır ve bu
sınır ve koşullar içerisinde çalıştırılır.
(2)
İşletme sınır ve koşulları, tesisin normal işletmesinde yer alan tüm
durumlar için belirlenir. Kurum tarafından onaylı prosedürlerce
izin verilen durumlar dışında işletme sınır ve koşulları kasıtlı olarak
aşılamaz.
İşletme prosedürleri
ve yönergeleri
MADDE 39 – (1) Tesis ayrıntılı, doğrulanmış ve Kurum
tarafından belirlenen kurallar uyarınca onaylanmış işletme prosedürlerine uygun olarak işletilir. İşletme prosedürleri işletme deneyimleri doğrultusunda,
gerektiğinde, ilgili prosedürlere uygun olarak değiştirilir. Değişiklikler
ancak Kurum tarafından belirlenen kurallar uyarınca onaylandıktan ve ilgili
personel eğitildikten sonra uygulanır.
(2)
İşletme yönergelerinde tesisin işletme sınır ve koşullarının içinde
kalındığını gösteren bütün kontrol, test, kalibrasyon
ve denetimleri içeren işletme metotları açık bir şekilde yer alır. İşletme
yönergeleri belli aralıklarla gözden geçirilir, güncellenir ve gerektiğinde
kullanıcının kolayca ulaşabilmesi sağlanır.
Bakım, onarım, test ve denetim
MADDE 40 – (1) Yapı, sistem ve bileşenlerin tasarım
amaçlarına ve güvenlik gereklerine uygunluğunu tesisin tüm ömrü boyunca
sürdürebilmek için koruyucu ve önleyici bakım, onarım, periyodik test ve
denetimler yapılır. Bakım, onarım ve periyodik testler saha içinde acil
durum planının yerine getirilmesini sağlayan ekipmanları
da kapsar.
(2)
Bütün bakım, onarım, periyodik test ve denetimler ayrıntılı, doğrulanmış,
yazılı ve onaylı prosedürlere uygun ve düzenli
olarak yetkin personel tarafından bir program çerçevesinde
gerçekleştirilir.
(3)
Bakım, onarım, test ve denetim programı düzenli aralıklarla gözden
geçirilir, işletme deneyimleri doğrultusunda geliştirilir.
(4)
Bakım, onarım, test ve denetim sonuçları değerlendirme amacıyla kaydedilir
ve saklanır.
Değişiklikler
MADDE 41 – (1) Tesiste gerçekleştirilecek değişiklikler
uygulanmadan önce güvenlik açısından değerlendirilir ve tüm değişiklikler
için Kurum tarafından belirlenen prosedürler
çerçevesinde onay alınır.
Radyasyondan korunma
MADDE 42 – (1) Tesiste radyasyona maruz kalınabilecek tüm
faaliyetlerin planlanması, yönetilmesi ve uygulanmasının temel radyasyondan
korunma ilkeleri çerçevesinde gerçekleştirilmesini sağlamak üzere
oluşturulan radyasyondan korunma programı uygulanır.
(2)
Radyasyondan korunma programı kapsamındaki kayıtlar ilgili mevzuatta
belirtilen ayrıntıda tutulur ve belirtilen süre boyunca saklanır.
(3)
Radyasyondan korunma programında yer alan faaliyetler radyasyondan korunma prosedürleri çerçevesinde radyasyondan korunma personeli
tarafından yürütülür. Radyasyondan korunma personeline prosedürlere
uyulduğunu garanti altına almak ve gerektiğinde tavsiyelerde bulunmak
amacıyla tesis yönetimine doğrudan ulaşabilme olanağı sağlanır.
(4)
Radyasyonlu alanda çalışan işletme personelinin aldığı dozlar gerektiği
şekilde ölçülür, kaydedilir ve değerlendirilir.
(5)
Radyoaktif kontaminasyonun yayılması uygulanabildiği
ölçüde kontrol altında tutulur ve en aza indirgenir. Kontaminasyon
seviyesine göre kontrollü alanlar oluşturulur ve bu alanlara erişim
sınırlandırılır.
(6)
Radyasyonlu alanlarda çalışan personel için radyasyondan korunmak amacıyla
gerekli ekipman sağlanır.
Kritiklik kontrolü
MADDE 43 – (1) Tesiste bölünebilir maddelere ilişkin tüm
işlemler kritiklik kazasına neden olmayacak şekilde gerçekleştirilir.
(2)
Kritikliğin önlenmesine ilişkin tüm işlemler yazılı prosedürler
çerçevesinde yerine getirilir. Bu prosedürlerde
kontrol edilmesi gereken tüm parametreler belirtilir.
(3)
Prosedürlerden sapma ve proses koşullarında
öngörülemeyen değişimler gibi kritikliğin kontrolünü etkileyen olaylar
ilgili prosedürler uyarınca Kuruma bildirilir. Olayların tekrarlanmasını
önleyecek tedbirler alınır.
(4)
Tesis işletiminde kritiklik konusunda personel eğitimine yardımcı olma,
işletme prosedürlerinin geliştirilmesinde teknik
yardım ve uzmanlık sağlama, kritiklik kontrolü gerektiren bütün
uygulamaları kontrol etme ve onaylama görevlerini yerine getiren konusunda
uzman ve yetkili personel yer alır.
Radyoaktif atık yönetimi
MADDE 44 – (1) Tesiste üretilen tüm radyoaktif atıklar
radyoaktif atık yönetimi çerçevesinde ele alınır. Radyoaktif atık yönetimi,
her çeşit radyoaktif atık üretimini uygulanabilir yöntemlerle en aza
indirecek ve kontrol edecek, çevreye radyoaktif madde salımı mümkün ve
makul olan en düşük seviyede olacak, atıkların tasfiyesini, işlenmesini ve
tesisin işletmeden çıkarılmasını kolaylaştıracak şekilde gerçekleştirilir.
(2)
Radyoaktif ve zararlı kimyasal atıklara ilişkin tüm faaliyetler bir atık
yönetimi programı kapsamında Kurumun belirlediği esaslara uygun şekilde
yürütülür.
(3)
Tüm radyoaktif ve zararlı kimyasal atık salımları
izlenir ve kaydedilir.
Endüstriyel ve kimyasal güvenlik yönetimi
MADDE 45 – (1) Tesiste meydana gelebilecek kimyasal ve
endüstriyel tehlikelerin çalışanlar, halk ve çevreye olan risklerinin en
aza indirilmesi için gerekli düzenlemeler yapılır ve güvenlik önlemleri
alınır.
(2)
Nükleer güvenliği tehlikeye atabilecek yangın ve patlama tehlikelerine
ilişkin tüm faaliyetler belirli aralıklarla gözden geçirilip güncellenen
yangından korunma programı çerçevesinde ele alınır.
(3)
Nükleer güvenliği tehlikeye atabilecek kimyasal tehlikelere ilişkin tüm
faaliyetler belirli aralıklarla gözden geçirilip güncellenen bir program
çerçevesinde ele alınır.
Acil durum planlaması
MADDE 46 – (1) Tesiste olabilecek kazalar sırasında
uygulanmak üzere Kurum tarafından onaylı bir acil durum planı bulunur ve bu
planın uygulanabilirliğinden emin olmak için periyodik tatbikatlar yapılır.
Acil durum planı, kazanılan deneyimler doğrultusunda gözden geçirilir ve
güncellenir.
(2)
Acil durum planında acil durum organizasyonu, kazaların radyolojik sonuçlarına
göre sınıflandırılması, acil durum planlama bölgesinin tanıtılması, acil
durumlarda müdahale ve koruyucu önlemler, ilgili ekipman,
tesis ve prosedürler, acil durumun sonlandırılması koşulları ile tesisteki
acil durum hazırlıkları tanımlanır.
(3)
Acil durumlarda kullanılacak tüm ekipman, cihaz,
dokümantasyon ve iletişim sistemleri her an kullanıma hazır tutulur.
Güvenliğin doğrulanması
MADDE 47 – (1) Tesisin periyodik güvenlik değerlendirmesi
teknik gelişmeler, işletme deneyimi, yaşlanma ve saha özelliklerindeki
değişimler de gözönüne alınarak belirli
aralıklarla yapılır.
(2)
Periyodik güvenlik değerlendirmesi sonuçları rapor halinde Kuruma sunulur
ve değerlendirme ışığında ilgili tesis dokümanları güncellenir.
DOKUZUNCU BÖLÜM
İşletmeden Çıkarma
İşletmeden çıkarma programı
MADDE 48 – (1) Tesisin tasarımı aşamasından işletmeden
çıkarılmasına kadar olan tüm faaliyetlerde tesisin işletmeden çıkarılacağı
ve atıkların depolanacağı dikkate alınır ve işletme sırasında ortaya
çıkacak olan radyoaktif atık miktarı mümkün ve makul olan en düşük düzeyde
tutulur.
(2)
İşletmeden çıkarma sürecinde çalışanların ve halkın radyasyondan korunması
sağlanır. Tesisi işletmekle yetkilendirilen kişi çalışanların ve halkın
radyasyondan korunmasını ön plana alan bir işletmeden çıkarma programı
hazırlamak ve Kurumun onayını aldıktan sonra uygulamakla yükümlüdür.
ONUNCU BÖLÜM
Son Hükümler
Yürürlük
MADDE 49 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe
girer.
Yürütme
MADDE 50
– (1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Kurum Başkanı yürütür.
|