|
Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığından:
Karar
No: 522
- KARAR -
Başkanlık Makamınca Kurulumuza sunulan 02/08/2010 tarihli yazıda, aynen; “Kurulumuz Başkanlığına
Av. Dr. Ali TÜRKMEN tarafından gönderilen 09/07/2010 tarihli, M. Cenap
TERZİOĞLU tarafından gönderilen 23/07/2010 tarihli ve İsçi Partisi Genel
Sekreteri Hasan Basri ÖZBEY tarafından gönderilen
28/07/2010 tarihli dilekçelerde;
5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı
Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun bazı maddelerinin
Anayasa Mahkemesince kısmen iptal edilmesi nedeniyle, gerekçeli kararın
açıklanmasından sonra Anayasa Değişikliği paketindeki kısmi iptale konu
maddelerin referandum paketinden çıkarılması gerekip gerekmediği,
5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı
Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun bazı maddelerinin
Anayasa Mahkemesince kısmen iptal edildiğinden, halkoylamasına sunulacak
olan Kanunun Türkiye Büyük Millet Meclisince kabul edilen şekliyle mi yoksa
Anayasa Mahkemesinin iptal kararına uygun metnin mi halkoylamasına
sunulacağı,
5982 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının
Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 13/05/2010 tarihli,
27580 sayılı Resmi Gazetede yayımlandığını, Kurulumuzun 25/05/2010 tarihli,
340 sayılı kararıyla halkoylamasında
uygulanacak sürenin 120 gün olmasına ve halkoylamasının 12/09/2010 Pazar
günü yapılmasına karar verildiğini, ancak Resmi Gazetede yayımlanan ve
halkoylamasına sunulacak olan 5982 sayılı Kanunun Anayasa Mahkemesinin
07/07/2010 tarihli kararıyla kısmen iptal edildiğini, bu konudaki gerekçeli
kararın henüz yazılıp Resmi Gazetede yayımlanmadığını, Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının 153. maddesine göre Anayasa Mahkemesinin iptal kararlarının
gerekçesi yazılmadan açıklanamayacağını ve Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe gireceğini, 3376 sayılı Anayasa Değişikliğinin Halkoyuna
Sunulması Hakkında Kanunun 2. maddesinde Anayasa Değişikliği Kanununun
Resmi Gazetede yayımını takip eden yüzyirminci
günden sonraki ilk Pazar günü yapılır hükmünün yer aldığını, oysa Anayasa
Mahkemesi kararının gerekçesi ve muhalefet şerhlerinin henüz
yayımlanmadığını, dolayısıyla önce Anayasa Mahkemesinin iptal kararının
gerekçeleri ve muhalefet şerhleriyle birlikte yazılmasını ve Resmi Gazetede
yayımlanmasının beklenmesi gerektiğini, aksi bir durumun 3376 sayılı
Kanunun 2. maddesine aykırılık teşkil edeceğini, Kurulumuzca verilen
25/05/2010 tarihli 340 sayılı kararın kaldırılarak Anayasa Mahkemesinin
gerekçeli iptal kararının Resmi Gazetede yayımlanmasının beklenerek
yayımını takip eden yüzyirminci günden sonraki
ilk Pazar gününe gelecek şekilde yeniden referandum tarihi belirlenmesi,
istenilmiş olmakla, yukarda belirtilen konular hakkında
gerekli Kurul kararının alınmasını takdirlerinize arz ederim.” denilmiş olmakla, konu incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
07.05.2010 tarih ve 5982 sayılı, Türkiye
Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında
Kanun’un Cumhurbaşkanı’nca Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne iade edilmeyerek
halkoyuna sunulmak üzere 13/05/2010 tarihli, 27580 sayılı Resmi Gazete’de
yayımını takiben Kurulumuzun 13/05/2010 tarih ve 317 sayılı kararı ile
halkoylaması tarihi olarak 12 Eylül 2010 tarihi belirlenmiş ve 25/05/2010
tarih ve 340 sayılı kararı ile anılan Kanun’un halkoyuna sunulmasına
ilişkin takvim kabul edilmiştir. Yurtdışında yaşayan seçmenlerin gümrük
kapılarında 3 Ağustos 2010 tarihinden itibaren oy kullanabileceklerini de
karara bağlayıp kamuoyuna duyurulmuştur. 5982 sayılı
Kanun’un Resmi Gazete’de yayımlanmasından sonra bu Kanun’a yönelik iptal
istemiyle başvuruda bulunulması üzerine Anayasa Mahkemesi 07.07.2010 gün ve
49-87 sayılı kararı ile sözü edilen Kanun’un diğer maddelerine yönelen
iptal istemlerini reddetmekle birlikte, 16, 22, 25 ve Geçici 18 ile 19 uncu
maddelerindeki bazı ibareler ile bir tümcenin Anayasa’ya aykırı olduğu
saptamasıyla iptallerine karar vermiş, aynı tarihte gerçekleştirilen basın
toplantısında kısa karar açıklanarak kamuoyu bilgilendirildiği gibi,
gerekçeli karar da 01.08.2010 tarih ve 27659 Mük.
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak seçmenlerin bilgisine
sunulmuştur.
Anayasanın 79 uncu maddesindeki düzenlemeyle;
seçimlerin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetilmesi
ve dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırma, seçim süresince
ve seçimden sonra seçim konuları ile ilgili bütün yolsuzlukları, şikayet ve itirazları inceleme ve kesin karara bağlama
görev ve yetkisi Yüksek Seçim Kurulu’na verilmiş, diğer seçim kurullarının
görev ve yetkilerinin kanunla düzenleneceği öngörülmüş,
Yine anılan maddenin son fıkrasında; Anayasa
değişikliklerine ilişkin kanunların halkoyuna sunulması işlemlerinin genel
yönetim ve denetimi de milletvekili seçimlerinde uygulanan hükümlere göre olur hükmüne yer
verilmiş,
Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulması
Hakkında 3376 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinde de; halkoyuna sunulma
işlemlerinin Yüksek Seçim Kurulu’nun yönetim ve denetiminde seçim
kurullarınca yürütüleceği belirtildikten sonra, Yüksek Seçim Kurulu’nun,
Anayasa değişikliklerinin halkoyuna sunulması için bütün tedbirleri alacağı
ve hazırlıkları yapacağına işaret edilmiş ve halkoylamasının sağlıklı ve
düzenli bir şekilde gerçekleşmesini sağlamak amacıyla Kurul’un gerekli ilke
kararlarını almaya yetkili bulunduğu vurgulanmıştır.
Anayasamızın 175 inci maddesinde ise, “Meclisce üye tamsayısının beşte üçü ile veya üçte
ikisinden az oyla kabul edilen Anayasa değişikliği hakkındaki Kanun,
Cumhurbaşkanı tarafından Meclise iade edilmediği takdirde halkoyuna
sunulmak üzere Resmi Gazete’de yayımlanır.” biçimindeki buyurucu kural
hükme bağlanmış, ayrıca, Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların kabulü
sırasında, bu Kanunun halkoylamasına sunulması halinde, Anayasa’nın
değiştirilen hükümlerinden hangilerinin birlikte hangilerinin ayrı ayrı oylanacağına karar verme yetkisi münhasıran
Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne verilmiştir.
Öte yandan Anayasamızın 148 inci maddesine göre,
Anayasa Mahkemesi, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye
Büyük Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya uygunluğunu denetlemekle görevlidir.
153 üncü maddesinin son fıkrası da, kararları, yasama, yürütme ve yargı
organlarını, idare makamlarını, geçek ve tüzelkişileri bağlar emredici
hükmünü içermektedir.
3376 sayılı Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna
Sunulması Hakkında Kanun’un 2 nci maddesinde;
“Anayasa değişikliğinin halkoylaması, ilgili
Anayasa değişikliği Kanununun Resmi Gazete’de yayımını takip eden yüzyirminci günden sonraki ilk Pazar günü yapılır.”,
Aynı Yasanın 5 inci maddesinde de; “Anayasa
değişikliklerinin halka anlatılmasında, 298 sayılı Kanun’un propaganda
serbestliğine ilişkin hükümleri, halkoylaması gününden önceki yedinci günden başlayarak
uygulanır.”
hükümleri
yer almaktadır.
Yukarıda belirtilen yasal düzenlemelerden de
anlaşılacağı üzere, halkoylamasının başlangıç tarihinin saptanmasında,
ilgili Anayasa değişikliği Kanununun Resmi Gazetede yayım tarihinin esas
alınması gerekmektedir. Ayrıca, 120 günlük süre sadece halkın
bilgilendirilmesine yönelik olmayıp, seçimin sağlıklı biçimde ve düzen
içerisinde yürütülmesi için gerekli tedbirlerin alınması ve hazırlık
çalışmalarının seçimin yürütülmesinden sorumlu kurumlarca yapılabilmesi
için gereken süreleri de kapsamaktadır. Nitekim,
3376 sayılı Yasanın 5 inci maddesindeki “Anayasa değişiklerinin halka
anlatılmasında; 298 sayılı Kanun’un propaganda serbestliğine ilişkin
hükümleri, halkoylaması gününden önceki yedinci günden başlayarak
uygulanacağına” yönelik düzenleme de, 120 günlük sürenin sadece Anayasa değişikliklerinin
halka anlatılması için getirilmediğini göstermektedir.
Öte yandan, Anayasa Mahkemesinin 07.07.2010 gün ve
49-87 sayılı iptal kararı 01.08.2010 tarih ve 27659 mükerrer sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanarak seçmenlerin bilgisine sunulmuştur. Gerekçeli karar incelendiğinde, Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında 5982 sayılı
Kanun’un 16, 22, 25 ve Geçici 18 ile 19 uncu maddelerindeki bazı ibareler
ve bir tümcenin Anayasaya aykırı olduğu saptamasıyla iptallerine karar
verildiği, bu ibareler ve bir tümcenin çıkartılmasının ilgili maddelerin
bütünlüğünü ortadan kaldırmadığı ve içeriğindeki düzenlemenin esasını
değiştirmediği gözlenmektedir.
Yukarıda açıklandığı üzere, Cumhurbaşkanı’nca
halkoyuna sunulan, 07.05.2010 tarih ve 5982 sayılı, Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun’un 26 ncı maddesinde; bu Kanunun halkoyuna sunulması halinde
tümüyle oylanacağı hükmüne yer verildiği ve anılan maddenin Anayasa’ya
aykırı olduğu savıyla yapılan iptal başvurusunun Anayasa Mahkemesinin
07.07.2010 gün ve 49-87 sayılı kararı ile reddedildiği göz önünde
bulundurulduğunda, metnin tümünün birlikte oylanması gerekmektedir.
Bu durumda, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı
Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında 5982 sayılı Kanun’un
halkoylamasında maddeler yönünden ayrı bir oylama şeklinin öngörülmeyip
tümüyle halkoyuna sunulacak olması, ayrıca seçmenlerin 07/07/2010
tarihinden itibaren Anayasa Mahkemesinin iptal kararından bilgi sahibi
olmaları karşısında, halkoylamasının 5982 sayılı Kanun’un Anayasa
Mahkemesinin kısmî iptal kararına konu 16, 22, 25 ve Geçici 18 ile 19 uncu
maddeleri dışarıda bırakılarak diğer maddeleri yönünden yapılmasına yasal
olanak bulunmadığı gibi, daha önce ilan edilen takvimi işlemekte bulunan
halkoylaması sürecinin ertelenerek, yeniden bir halkoylaması takvimi
belirlenmesine de gerek görülmemiştir.
SONUÇ:
Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1- Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik
Yapılması Hakkında 5982 sayılı Kanunun, Anayasa Mahkemesi’nin 07.07.2010
gün ve 49-87 sayılı kısmi iptal kararı sonrasındaki haliyle halkoyuna sunulmasına,
2- Takvimi yürütülmekte olan halkoylamasının ertelenmesini gerektirir
bir neden bulunmadığına ve halkoylaması işlemlerinin Yüksek Seçim
Kurulu’nun 25/05/2010 gün ve 340 sayılı kararında
saptandığı şekilde yürütülmesine,
3- Karar örneğinin Av. Dr. Ali TÜRKMEN’e,
M. Cenap TERZİOĞLU’na ve Hasan Basri ÖZBEY’e gönderilmesine,
4- Karar örneğinin
Resmi Gazetede yayımlanmasına,
02/08/2010 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
|
Başkan
|
Üye
|
Üye
|
Üye
|
|
Ali EM
|
Mehmet
KILIÇ
|
Hüseyin
EKEN
|
Muharrem
COŞKUN
|
|
|
|
|
|
|
Üye
|
Üye
|
Üye
|
|
Turan
KARAKAYA
|
Mehmet
KÜRTÜL
|
Halim
AŞANER
|
|
|
|
|
|
|
|
|