|
Anayasa Mahkemesi Başkanlığından:
Esas Sayısı: 2009/44 (Siyasî Parti
Malî Denetimi)
Karar Sayısı: 2011/25
Karar Günü: 28.9.2011
I- MALİ
DENETİMİN KONUSU
Milliyetçi Hareket
Partisi’nin 2008 yılı kesinhesabının incelenmesidir.
II- İLK
İNCELEME
Milliyetçi Hareket Partisi’nin 2008 yılı
kesinhesabının incelenmesi sonucunda; “Dosyada eksiklik bulunmadığından
işin esasının incelenmesine oybirliğiyle” karar verilmiştir.
III- ESASIN İNCELENMESİ
Parti’nin Anayasa Mahkemesi’ne verdiği 2008 yılı
kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde
yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa, Anayasa
Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı
Siyasî Partiler Kanunu’nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer
yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve
belgelerde, Milliyetçi Hareket Partisi’nin 2008 yılı gelirleri toplamının
25.751.836,20 TL ve giderleri toplamının 24.555.757,53 TL olduğu,
4.927.389,75 TL’nin nakit mevcudu olarak 2009 yılına devrettiği ve
gelirleri ve giderleri arasındaki 3.731.311,08 TL farkın ise gider fazlası
olarak 2009 yılına devrettiği, gelir ve borç rakamları toplamı ile gider ve
nakit devir rakamları toplamının birbirine denk olduğu görülmüştür.
A- Gelirlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Gelirleri
Milliyetçi Hareket Partisi Genel Merkezi’nin 2008
yılı gelirleri toplamı 20.684.130,43 TL olarak gösterilmiştir.
Bunun 13.995.780 TL’si bağış gelirleri(hazine
yardımı), 4.971.732,40 TL’si bir önceki yıldan devreden nakit para,
1.691.111,03 TL’si banka gelirleri, 25.200 TL’si milletvekili aidat geliri
ve 307 TL’si diğer gelirlerden oluşmaktadır.
Genel Merkez’in defter kayıtları ve gelir belgeleri
üzerinde yapılan incelemede, gelirlerinin 2820 sayılı Yasa’ya uygun olarak
sağlandığı sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Gelirleri
Milliyetçi Hareket Partisi’nin 81 il örgütünün 2008
yılı gelirleri toplamı 5.067.705,77 TL olarak gösterilmiştir.
Bunun 4.191.286,23 TL’si bağış gelirleri,
708.149,56 TL’si üye yıllık aidatı, 6.565,84 TL’si diğer gelirler ve
161.704,14 TL’si ise 2007 yılından devreden nakit mevcudundan oluşmaktadır.
İl örgütlerinin kesinhesap çizelgelerinin gelir
bölümünde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa’ya uygun olduğu
sonucuna varılmıştır.
B- Giderlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Giderleri
Milliyetçi Hareket Partisi Genel Merkezi’nin 2008
yılı giderleri toplamı 19.694.934,35 TL olarak gösterilmiştir.
Bunun 2.178.452,53 TL’si personel giderleri,
465.834,96 TL’si demirbaş alım giderleri, 600.438,19 TL’si 2007 yılından
devredip ödenen borçlar, 9.473.279,68 TL’si bayrak, rozet, afiş, yayın vb.
giderler ve 6.976.928,99 TL’si diğer genel giderlerden oluşmaktadır.
Milliyetçi Hareket Partisi Genel Merkezi’nin 2008
yılı defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede,
aşağıda belirtilenler dışındaki giderlerin 2820 sayılı Yasa’ya uygun olarak
gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
1- Aşağıda ayrıntısı belirtilen muhasebe fişi ve
eki belgeler incelendiğinde Parti görevlilerinin çeşitli vergileri
zamanında ödememeleri sonucu oluşan gecikme zammı ve cezaların Parti
bütçesinden ödendiği görülmüştür.
Parti yetkilileri konu ile ilgili “Çankaya
Belediye Başkanlığı'na ödenen, Genel Merkez Binası ile ilgili olarak
arsanın binaya dönüşümünün süresinde yapılamaması sebebiyle kesilen cezalar
ile çeşitli sebeplerle süresinde ödenemeyen arsa vb. vergi cezalarım
içermektedir.” şeklinde açıklama
yapmışlardır.
Parti görevlilerinin kişisel kusurlarından
kaynaklanan 38.129,05 TL harcamanın parti amaçlarına uygun ve parti tüzel
kişiliği adına yapılmış bir harcama olarak kabul edilmesi imkanı
bulunmamaktadır.
|
Yevmiye
tarih ve no
|
Alındı tarih ve no
|
Mahiyeti
|
Tutarı
(TL)
|
|
25.4.2008/115
|
25.4.2008/1998
|
Çankaya Belediyesi diğer cezalar
|
3.300
|
|
7.11.20008/305
|
7.11.2008/20081107030860000331
|
06 TCD 12 Plakalı araç
Motorlu Taşıtlar Vergisi gecikme zammı
|
6,32
|
|
22.12.2008
|
A2AD0027/22.12.2008
|
SGK 1999/1 dönem İPC gecikme tutarı
|
658,58
|
|
31.12.2008/358
|
3851/31.12.2008
|
Çevre temizlik vergisi 2008/1-2 dönemleri gecikme zammı
|
33,56
|
|
“
|
53538/31.12.2008
|
Arsa vergisi 2002/2 ve 2003/1-2 dönemleri gecikme zammı
|
5.976,72
|
|
“
|
53589/31.12.2008
|
Arsa Ek G. Menk. Vergisi 2003/1-2 dönemleri gecikme zammı
|
3.065,52
|
|
“
|
53590/31.12.2008
|
Arsa vergisi 2004/1-2 dönemleri gecikme zammı
|
2.518,95
|
|
“
|
53591/31.12.2008
|
Arsa vergisi ve Arsa T.K.V.K.P.
2005/1-2 dönemleri gecikme zammı
|
2.171,23
|
|
“
|
53592/31.12.2008
|
Arsa vergisi ve Arsa T.K.V.K.P. 2006/1-2 dönemleri gecikme zammı
|
11.672,99
|
|
“
|
53593/31.12.2008
|
Arsa vergisi ve Arsa T.K.V.K.P.
2007/1-2 dönemleri gecikme zammı
|
6.929,91
|
|
“
|
53593/31.12.2008
|
Arsa vergisi ve Arsa T.K.V.K.P.
2008/1-2 dönemleri gecikme zammı
|
1.795,27
|
|
|
|
TOPLAM:
|
38.129,05
|
2- Aşağıda ayrıntısı gösterilen ödeme belgelerinde
Avukat Hamit Kocabey’e vekalet sözleşmesinden doğan ücret ödemesi dışında
diğer giderler adı altında ödemeler yapıldığı görülmüştür.
Parti yetkilileri konu ile ilgili “Bu
ödemeler sözleşme kapsamındaki iş ve işlemlerin takibi sırasında parti avukatı
tarafından yapılan zarf-dosya, posta, haberleşme gibi ekstra masraflardan
kaynaklanmıştır. Söz konusu bedeller vekalet sözleşmesi kapsamı dışında
ekstra harcamalar olarak yasal belge mukabili kendisine ödenmiştir.”
şeklinde savunma yapmışlardır.
2820 sayılı Yasa’nın 70. maddesi hükmüne göre
siyasi partilerin giderleri amaçlarına aykırı olamaz ve bütün giderleri, o
siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılır. Aynı maddesinin üçüncü fıkrasına
göre beş milyon liraya (2008 yılı için 52,37 TL) kadar olan harcamaların
makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu olmadığından,
bu miktarı geçen harcamaların geçerli bir kanıtlayıcı belgeye dayanması
gerekmektedir.
76. maddesinde de, “Belgelendirilmesi gerektiği
halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti malvarlığı,
Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irad kaydedilir” hükümleri yer
almıştır.
Avukat Hamit Kocabey’le yapılan vekalet
sözleşmesinin 2. maddesine göre vekil kendisine masraf adı altında yapılan
ödemelerin sarf yerleri ile ilgili makbuz veya belgeleri partiye ibraz
edecektir. Fakat avukata yapılan ödemelerde diğer giderler için herhangi
bir belgenin eklenmediği görülmüştür. Sözleşmeye aykırı olarak yapılan
diğer gider ödemelerinin hangi amaçla ve kime yapıldığı da
anlaşılamamaktadır.
Yukarıdaki hükümlere göre belgelendirilmesi
gerektiği halde belgelendirilmeyen ve parti amaçlarına uygun olduğu ve
parti adına yapıldığı anlaşılamayan 530 TL tutarındaki giderin 75. ve 76.
madde hükümleri uyarınca Hazine’ye irad kaydedilmesi gerektiği sonucuna
varılmıştır.
|
Yevmiye No
|
Yevmiye Tarihi
|
Mahiyeti
|
Tutar(TL)
|
|
12
|
12.1.2008
|
Avukat Hamit Kocabey’e ücret dışında ödenen diğer masraf
|
200
|
|
44
|
13.2.2008
|
“
|
120
|
|
102
|
12.4.2008
|
“
|
65
|
|
162
|
11.6.2008
|
“
|
85
|
|
332
|
2.12.2008
|
“
|
60
|
|
|
|
TOPLAM
|
530
|
3- Aşağıda ayrıntısı gösterilen kişiler adına
düzenlenmiş seyahat harcamalarına(uçak bilet bedelleri) ilişkin belgelerle
yapılan ödemeler gider kaydedilmiştir.
Parti yetkilileri konu ile ilgili “Genel
Merkez bina proje müellifi Ahmet Vefîk Alp'in çalışanları binanın ruhsat
aşamasında yapılan işlerin kontrolü amacıyla Ankara-İstanbul yol
masraflarıdır. Uçak biletlerinin şahıs adına düzenlenmiş olması söz konusu
harcamaların parti adına yapılmadığı anlamına gelmemektedir. Bu tür
ödemeler parti iç kontrol sistemi dahilinde yapılmakta ve gerekli
titizlikler gösterilmektedir. Ayrıca, bu ödemelerin 2820 sayılı Siyasi Partiler
Kanunu'nun 74. Maddesinin birinci fıkrasına 6111 sayılı Yasa ile eklenen
hükümler çerçevesinde uygun olduğu düşünülmektedir. Zira yapılan ek'te;
"... amaçlarına ulaşmak için görevlendirdikleri kişiler tarafından
yapılan yurt içi ve yurt dışı seyahatlere ilişkin konaklama, yol masrafları
ve diğer zorunlu harcamaları gider olarak kayıt edebilirler.”
denilmektedir. şeklinde savunma yapmışlardır.
Öncelikle belirtmek gerekir ki, 25.2.2011 günlü
Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6111 sayılı Yasa ile 2820
sayılı Siyasî Partiler Kanunu’nun 74. maddesinin birinci fıkrasına eklenen
ve savunmada belirtilen cümle hükmünün 2008 yılında yapılan söz konusu
harcamalar için uygulanması mümkün değildir.
2820 sayılı Yasa’nın 70. maddesi hükmüne göre
siyasi partilerin giderleri amaçlarına aykırı olamaz ve bütün giderleri, o
siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılır. Kişiler adına düzenlenen
belgelere dayalı olarak yapılan ve aşağıda ayrıntısı gösterilen toplam
484,74 TL harcamanın parti tüzel kişiliği adına ve parti amaçlarına uygun
yapılmış bir harcama olarak kabul edilmesi imkanı bulunmamaktadır. Söz
konusu giderlerin 75. madde hükümleri uyarınca Hazine’ye irad kaydedilmesi
gerektiği sonucuna varılmıştır.
|
Yevmiye
tarih ve No
|
Yolcunun Adı Soyadı
|
Türü
|
Tutarı(TL)
|
|
11.7.2008/192
|
Aslı TEMEL
|
Uçak Bileti
|
242,37
|
|
“
|
Hande SARGIN
|
“
|
242,37
|
|
|
|
TOPLAM
|
484,74
|
Sonuç
olarak, parti adına ve amaçlarına uygun olarak yapılmayan yukarıdaki 3
maddede belirtilen giderlerin, parti tüzel kişiliği adına yapılmış bir
harcama olarak kabul edilmesi mümkün görülmediğinden 2820 sayılı Kanun’un
70. maddesine aykırı olarak yapılan toplam 39.143,79 TL ödemenin, aynı
Kanun’un 75. maddesi hükmü uyarınca Hazine’ye irad kaydedilmesi gerektiği
sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Giderleri
Milliyetçi Hareket Partisi’nin 81 il örgütünün 2008
yılı giderleri toplamı 4.860.823,18 TL olarak gösterilmiştir.
Bunun 869.748,42 TL’si kira giderleri, 73.584,13
TL’si bayrak, rozet, afiş, yayın vb. giderleri, 259.382,39 TL’si demirbaş
giderleri ve 3.658.108,24 TL’si diğer genel giderlerden oluşmaktadır.
İl örgütlerinin 2009 yılına devreden nakit mevcudu
206.882,59 TL’dir.
Parti’nin il örgütlerinin 2008 yılı kesinhesap
çizelgelerinin gider bölümü üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820
sayılı Yasa’ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
C- Parti Mallarının İncelenmesi
Milliyetçi Hareket Partisi’nin 2008 yılı defter ve
belgeleri üzerinde yapılan incelemede,
Parti’nin 2008 yılında 2820 sayılı Yasa’nın 74 üncü
maddesi uyarınca değeri yüz milyon lirayı aşan 561.064,35 TL değerinde 200
adet taşıt ve demirbaş eşya niteliğinde taşınır mal ve 170.000.- TL
değerinde taşınmaz mal ediniminin olduğu anlaşılmaktadır.
2008 yılında elde edilen 170.000 TL değerindeki
taşınmaz mal il örgütlerince elde edilmiştir. Söz konusu taşınmazlar hizmet
binası olup satın alma yoluyla elde edilmiştir.
Parti tarafından 2008 yılında edinilen değerleri
toplamı 561.064,35 TL olan 200 adet taşınır malların 465.834,96 TL
tutarındaki 103 adedi Genel Merkez tarafından, 95.229,39 TL tutarındaki 97
adedi ise il örgütlerince edinilmiştir.
Parti Genel Merkezi’nce elde edilen 103 adet ve
465.834,96 TL değerindeki taşınır malların tamamı bilgisayar ve bilgisayar
yedek parçaları ile muhtelif büro malzemeleri olup satın alma suretiyle
edinilmiştir.
İl örgütlerince elde edilen 97 adet ve 95.229,39 TL
değerindeki taşınır malların ise 20.000 TL değerindeki 1 adedi taşıt,
kalanı ise muhtelif büro malzemeleri olup tamamı satın alma suretiyle
edinilmiştir.
Milliyetçi Hareket Partisi’nin 2008 yılı kesinhesabının ve eklerinin
incelenmesinde, Parti’nin Genel Merkez ve il örgütlerinin ihtiyacı için ve
tamamı satın alma yoluyla elde edilen toplam 731.064,35 TL tutarındaki
taşınır ve taşınmaz malların 2820 sayılı Yasa’ya uygun olarak sağlandığı
sonucuna varılmıştır.
IV- SONUÇ
Milliyetçi Hareket Partisi’nin 2008 yılı
kesinhesabının incelenmesi sonucunda;
1- Parti’nin 2008 yılı kesin hesabında gösterilen
25.751.836,20 TL gelir ve 24.555.757,53 TL gider ile 4.927.389,75 TL nakit
devrinin ve 3.731.311,08 TL borcunun Hazine’ye irad kaydedilenler dışında
kalan bölümünün eldeki bilgi ve belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı
Siyasî Partiler Kanunu’na uygun olduğuna,
2- 2820 sayılı Yasa’nın 70. maddesine aykırı olarak
partinin amaçlarına uygun olmayan ve parti tüzel kişiliği adına yapılmış
harcama olarak kabulü mümkün görülmeyen 39.143,79 TL karşılığı Parti
malvarlığının, aynı Yasa’nın 75. maddesi uyarınca Hazine’ye gelir
kaydedilmesine,
OYBİRLİĞİYLE, 28.9.2011 gününde karar verildi.
|
Başkan
Haşim KILIÇ
|
Başkanvekili
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
|
|
|
|
|
|
Üye
Ahmet AKYALÇIN
|
Üye
Mehmet ERTEN
|
Üye
Fettah OTO
|
|
|
|
|
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Recep KÖMÜRCÜ
|
Üye
Engin YILDIRIM
|
|
|
|
|
|
Üye
Nuri
NECİPOĞLU
|
Üye
Hicabi
DURSUN
|
|
|
|
|
Üye
Celal Mümtaz AKINCI
|
Üye
Erdal TERCAN
|
|
|
|
|
|