Sermaye
Piyasası Kurulundan:
İSTANBUL
MENKUL KIYMETLER BORSASI ÜYELİĞİNE VE
ÜYELİK
ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK
BİRİNCİ
BÖLÜM
Amaç,
Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve
kapsam
MADDE
1 –
(1) Bu Yönetmeliğin amacı; İstanbul Menkul Kıymetler Borsası üyeliğine
başvuru, üyeliğe kabul, Borsa üyelik belgesi, üyelerin temsili, üye
temsilcileri ile yardımcılarında aranacak şartlar ve nitelikler, üyelerin,
üye temsilcilerinin ve yardımcılarının yükümlülükleri ile bunlara verilecek
disiplin cezaları, bunların durumlarında meydana gelen değişikliklerin
bildirilme esasları, üyelikten ayrılma ve sair konularla ilgili usul ve
esasları belirlemektir.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu
Yönetmelik, 19/4/2012 tarihli ve 2012/3111 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Menkul Kıymetler Borsalarında
Üyeliğe ve Kotasyona İlişkin Yönetmeliğin 4 üncü maddesine dayanılarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar ve
kısaltmalar
MADDE 3 – (1) Bu
Yönetmelikte yer alan;
a) Başkanlık: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası
Başkanını, Başkanın görevlendireceği Başkan Yardımcısını veya Başkan
Yardımcılarını,
b) Borsa (İMKB): İstanbul Menkul Kıymetler Borsasını,
c) Faaliyet: Borsa üyesinin faaliyet gösterebileceği
piyasa, pazar, platform veya sistemlerin her birini veya tamamını,
ç) Faaliyet aidatı: Faaliyet gösterilecek her bir
piyasa, pazar, platform veya sistem için bir defaya mahsus olmak üzere
yatırılan aidatı,
d) Güvence bedeli: Üyelerin, Borsa işlemleri dışında
Borsaya verdikleri zararlar ile süresi içinde yerine getirmedikleri
yükümlülüklerini karşılamak üzere alınan bedeli,
e) İlgili Bakan: Sermaye Piyasası Kurulunun ilgili
olduğu Bakanı,
f) Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP): Sermaye piyasası
ve Borsa mevzuatı uyarınca kamuya açıklanması gerekli bildirimlerin
elektronik imzalı olarak iletildiği ve kamuya duyurulduğu sistemi,
g) Sermaye Piyasası Araçları: Menkul kıymetleri, türev
araçları veya SPK tarafından bu kapsamda olduğu belirlenen diğer sermaye
piyasası araçlarını,
ğ) SPK: Sermaye Piyasası Kurulunu,
h) Üye: Borsada işlem yapmasına izin verilen tüzel
kişileri,
ı) Üyelik giriş aidatı: Üyeliğe girişte bir defaya
mahsus olmak üzere yatırılan aidatı,
i) Yıllık üyelik aidatı: Üyenin her bir takvim yılı için
ödemek zorunda olduğu aidatı,
j) Yönetim Kurulu: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası
Yönetim Kurulunu,
ifade eder.
İKİNCİ
BÖLÜM
Üyelik
Borsa
üyeleri
MADDE 4 – (1) SPK
tarafından aracılık faaliyetinde bulunmak üzere yetki belgesi verilmiş olan
aracı kurumlar, bankalar ve yetkilendirilmiş diğer tüzel kişiler piyasa,
pazar, platform veya sistemlerin her birinde, birkaçında ya da tamamında
işlem yapmak için Borsaya üyelik başvurusunda bulunabilirler.
(2) Borsada işlem yapacak tüzel kişilerin Borsa üyelik
belgesi almaları zorunludur.
(3) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Borsanın doğal
üyesidir.
Üyelik
giriş aidatı, faaliyet aidatı ve yıllık üyelik aidatı
MADDE 5 – (1)
Borsaya üye olacak tüzel kişiler; üyelik giriş aidatı, üye olarak faaliyet
göstermek üzere başvurdukları her bir piyasa, pazar, platform veya sistem
için faaliyet aidatı ve yıllık üyelik aidatı yatırırlar.
(2) Üyelik giriş aidatı, faaliyet aidatı ve yıllık
üyelik aidatı tutarları Yönetim Kurulu tarafından belirlenir ve SPK onayı
ile yürürlüğe girer.
(3) Üyelik giriş aidatı ve faaliyet aidatları iade
edilmez. Yıllık üyelik aidatlarının kıstelyevm usulü ile iadesine Yönetim
Kurulu tarafından karar verilebilir.
Üyeliğe
başvuru ve kabul
MADDE 6 – (1) Borsaya
üye olmak isteyenler, Borsa üyeliği için Borsada işlem yapacakları piyasa,
pazar, platform veya sistemlerin belirtildiği ve ekinde SPK’dan
aldıkları yetki belgelerinin noterden tasdikli birer suretinin bulunduğu
bir dilekçe ile Borsaya başvururlar.
(2) Borsaya sunulacak bilgi ve belgelerin tüzel kişiyi
temsile yetkili olanların imzalarını taşıması şarttır.
(3) Borsanın yapacağı incelemeler sonucunda; Yönetim
Kurulu, bu Yönetmelik ve bu Yönetmeliğe dayanılarak çıkarılan
düzenlemelerde öngörülen personel ve gerekli teknolojik donanımın sağlanıp
sağlanmadığına karar verir.
(4) Tüzel kişiler, Borsaya üye olabileceklerine ilişkin
Yönetim Kurulu kararının kendilerine bildirilmesinden itibaren 1 ay içinde
ve Borsa üyelik belgesi verilmesinden önce;
a) Üyeliğe giriş aidatını,
b) Faaliyet aidatını,
c) Yıllık üyelik aidatını,
ç) Faaliyet gösterecekleri her bir piyasa, pazar,
platform veya sistem için ilgili düzenlemelerde belirlenen teminatlarını,
d) Güvence bedelini
yatırmak
zorundadırlar.
(5) 1 aylık süre içinde söz konusu yükümlülüklerin
tamamını yerine getirmeyen tüzel kişinin üyelik başvurusu işlemden kaldırılır.
(6) Bu yükümlülüklerin yerine getirildiğinin Borsa
tarafından tespit edildiği tarih, tüzel kişinin Borsaya üye olduğu tarih
olarak kabul edilir ve üye bu tarihten itibaren işlem yapmaya hak kazanır.
(7) Üyeler, Borsada kurulan piyasa, pazar, platform veya
sistemlerin her biri için ilgili düzenlemelerde belirlenen esaslar
çerçevesinde işlem yapabilirler.
(8) Herhangi bir piyasa,
pazar, platform veya sistemde işlem yapmak üzere Borsaya üye olmuş tüzel
kişiler, sonradan diğer piyasa, pazar, platform veya sistemde faaliyette
bulunacağı veya işlemleri geçici olarak durdurulan üyeler yeniden faaliyete
geçeceği zaman Yönetim Kurulu tarafından belirlenen şartların yerine
getirildiğini gösteren belgelerin ekli olduğu bir dilekçe ile Borsaya
başvurur. Bu başvurular için de, Yönetim Kurulu üçüncü fıkra hükmü
çerçevesinde üye nezdinde inceleme yaptırabilir.
Borsa
üyelik belgesi
MADDE 7 – (1)
Borsaya üye olan tüzel kişilere, faaliyet göstereceği piyasa, pazar,
platform veya sistemi belirten Borsa üyelik belgesi verilir.
(2) Bu maddenin birinci fıkrası uyarınca verilen
belgeler düzenlendiği tarihi izleyen en geç 15 gün içinde Ticaret Siciline
tescil ettirilerek, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile ülke çapında
yayımlanan en az iki gazetede ilan ettirilir, 13/1/2011
tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümleri çerçevesinde üyenin
internet sitesinde ve KAP’da yayımlanır. Bu
belgelere ilişkin her türlü değişiklik ve ilaveler de aynı şekilde tescil
ve ilan olunur. Borsa üyelik belgesi olmayanlar ticaret unvanlarında, ilan
ve reklamlarında Borsada faaliyette bulundukları izlenimini uyandıracak hiç
bir kelime, deyim ve işaret kullanamazlar.
(3) Üyenin piyasa, pazar, platform veya sistemdeki
faaliyetinin 5 iş günü veya daha fazla süre ile durdurulması halinde durum
ikinci fıkra hükümleri çerçevesinde ilan olunur. Ancak bu durumda tescil
yapılmaz.
(4) Borsa üyelik belgesinin iptali halinde keyfiyet,
yukarıda ikinci fıkrada belirlenen şekil ve esaslar dahilinde
tescil ve ilan ettirilir.
(5) Yukarıdaki fıkralara göre yapılan tescil ve ilan
masrafları ilgili üye tarafından karşılanır.
ÜÇÜNCÜ
BÖLÜM
Yükümlülükler
ve Sorumluluklar
Değişikliklerin
Borsaya bildirilmesi
MADDE
8 –
(1) Borsa üyeleri, Borsa üyelik belgesi aldıktan sonra mali durumlarında,
ortaklarında veya ortaklarının sermaye paylarında, yönetim kurulu
üyelerinde, denetçilerinde ve üst düzey yöneticileri ile imzaya yetkili
personelinde, adreslerinde ve temsilcileri ile temsilci yardımcılarının
yetkilerinde meydana gelen değişiklikler ile her bir faaliyet için çıkarılan
düzenlemelerde belirtilen konulardaki değişiklikleri gerçekleştiği tarihte
Borsaya bildirmek zorundadırlar.
(2) Bankalar, sadece Borsa faaliyetlerine ilişkin
birimleriyle ilgili olarak, birinci fıkrada belirtilen değişiklikleri
Borsaya bildirmekle yükümlüdürler.
(3) Birinci ve ikinci fıkrada belirtilen bilgi ve
belgelerin Borsaya gönderilme süresi ve şekli Başkanlık tarafından
belirlenir.
Borsa
üyelerinin yetkileri ve yükümlülükleri
MADDE 9 – (1) Borsa
üyeleri; ilgili düzenlemeler ile belirlenen esaslar dahilinde
Borsada, başkası namına ve hesabına veya başkası hesabına kendi namına
yahut kendi namına ve hesabına alım satım yapabilirler.
(2) Üyeler;
a) Müşterilerine ve diğer üyelere karşı iyi niyet ve
dürüstlük ilkelerine uygun davranmak, ilgili düzenlemelere, Borsa düzenine
ve disiplinine uygun hareket etmek,
b) Müşterilerine ve diğer üçüncü şahıslara karşı
doğabilecek mali ve hukuki sorumluluğu teminat altına alan ve Borsa
tarafından öngörülen genel ve özel mahiyetteki sigorta ve diğer konulardaki
düzenlemelere uymak,
c) Bu Yönetmelik ve ilgili yönetmeliklerde öngörülen
teminatlarını süresi içinde yatırmak ve teminat yükseltilmesine karar
verildiğinde veya teminatı eksildiğinde süresi içinde teminatını
tamamlamak,
ç) Borsa işleriyle ilgili hesap ve işlemlerine, mali
durumuna ve bu Yönetmelik kapsamındaki yükümlülüklerin tam ve doğru olarak
yerine getirilip getirilmediğine yönelik olarak Borsa tarafından yapılacak
incelemelere müsaade etmek, inceleme elemanlarına her türlü kolaylığı
göstermek ve yardımda bulunmak, Borsa yetkililerince istenecek her türlü
belge ve bilgileri vermek,
d) Borsa işlemlerine ilişkin olarak yıllık faaliyet
sonuçlarıyla, finansal tablolarının, bağımsız denetim raporlarının ve Borsa
tarafından talep edilecek diğer rapor ve belgelerin birer örneğini, ilgili
düzenlemelerde öngörülen sürelerde Borsaya vermek,
e) Aleyhlerine açılan davaları, yapılan icra takiplerini
öğrendikleri tarihte derhal Borsaya bildirmek,
f) Borsa payı ile diğer aidat ve mali yükümlülükleri
süresi içinde ödemek
zorundadırlar.
(3) Borsa üyeleri bu Yönetmelikte ve diğer
düzenlemelerde belirtilen yükümlülüklerin haricinde;
a) Sermaye piyasası araçlarının teslimi ve bedellerinin
ödenmesi de dahil olmak üzere Borsada yaptıkları işlemlerin
tümünden,
b) Çalışanlarının görevleri esnasında yaptıkları
işlerden ve müşterilerine verdikleri zararlardan
sorumludurlar.
(4) Üyeler, müşterilerinin verecekleri alım ve satım
emirlerini kısmen veya tamamen kabul etmeyebilirler. Ancak, bu halde
gerekçesiyle birlikte durumu müşterilerine veya onların temsilcilerine
derhal bildirmek zorundadırlar.
(5) Yapılacak sözleşmelere konulacak hükümlerle bu
maddede yer alan sorumluluklar ve yükümlülükler kaldırılamaz.
Üyelerce
tutulacak defterler ve kayıtlar
MADDE 10 – (1) Borsa
üyeleri, Türk Ticaret Kanunu ve 4/1/1961 tarihli
ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre tutmak ve kullanmak zorunda
oldukları defterlere ve belgelere ek olarak, Borsada yaptıkları alım satım
işlemlerinin kaydedileceği Borsa işlemleri defteri ve Yönetim Kurulu
tarafından belirlenecek diğer defterleri ve kayıtları tutmak ve belgeleri
düzenlemek zorundadırlar.
(2) Borsa işlemleri defteri ile tutulacak diğer
defterlere, kayıtlara ve belgelere ilişkin usul ve esaslar Yönetim Kurulu
tarafından belirlenir.
DÖRDÜNCÜ
BÖLÜM
Temsil
Üyelerin
temsili
MADDE 11 – (1)
Üyeler, noterden onaylı, şekli ve şartları Başkanlık tarafından belirlenen
temsil belgeleri düzenleyerek, kendilerini Borsada temsil edecek kişileri
Borsaya bildirirler.
Üye
temsilcilerinin ve yardımcılarının nitelikleri
MADDE 12 – (1) Üye
temsilcisi; Borsa üyesini Borsa işlemlerinde ve/veya takas ve saklama
işlemlerinde temsil edebilen ve kendisine temsil ettiği Borsa üyesi adına
elden tebligat yapılabilen imza yetkisini haiz kişidir. Üye temsilci
yardımcısı; üye temsilcisine işlemlerinde yardım eden ve imza yetkisini
haiz olmayan kişidir.
(2) Üyeler, ilgili düzenlemeler uyarınca gerekli
koşulları sağlayanları temsilci veya temsilci yardımcısı olarak
yetkilendirebilirler. Temsilci yardımcılarının Borsa üyesi adına elden
tebligat alma yetkisi yoktur.
(3) Borsa üyelerinin temsilcilerinin ve yardımcılarının;
a) T.C. vatandaşı olması,
b) Kısıtlanmış veya kamu haklarından yasaklı olmaması,
c) Sermaye piyasası mevzuatı, 19/10/2005
tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu, 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı
Türk Ceza Kanununun 282 nci maddesinde düzenlenen
suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçundan ve 12/4/1991
tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 8 inci maddesinin birinci
fıkrasında düzenlenen terörün finansmanı suçundan, ödünç para verme işleri
hakkında mevzuata aykırılıktan ve/veya Türk Ceza Kanununun 53 üncü
maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan
dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da Devletin
güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı
suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve
casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik,
güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin
ifasına fesat karıştırma, bilişim sistemini engelleme, bozma, verileri yok
etme veya değiştirme, banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması,
kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından mahkûm
olmaması,
ç) İflas etmemiş olması,
d) Yönetim Kurulu tarafından belirlenecek tecrübe, bilgi
ve diğer niteliklere sahip olması,
e) Yüksek öğrenim kurumlarının en az dört yıl eğitim
veren bir bölümünden mezun olması
gerekir.
(4) Üye temsilcilerinin ve yardımcılarının her bir
piyasa, pazar, platform veya sistemde işlem yapabilmesi için ilgili
düzenlemelerde belirlenen özel şartları da taşıması gerekir.
(5) Temsilcilerin ve yardımcılarının gerekli nitelikleri
taşımadıklarının ya da bu görevi yapmalarına engel olacak hususların
sonradan öğrenilmesi halinde, temsilcilik veya yardımcılık sıfatları sona
erer.
(6) Yönetim Kurulu, temsilciler ve temsilci yardımcıları
için eğitim programına katılma ve/veya sınav şartı koyabilir.
Üye
temsilcilerinin ve yardımcılarının yükümlülükleri
MADDE
13 –
(1) Üye temsilcileri ve yardımcıları; iyi niyet ve dürüstlük ilkelerine
uygun davranmak, sermaye piyasası mevzuatına, Borsa tarafından belirlenen
kurallara ve Borsa düzen ve disiplinine uygun hareket etmek, Borsa veya
Borsa görevlileri tarafından istenecek her türlü bilgi ve belgeyi vermek,
Borsa görevlilerine gerekli yardım ve kolaylığı göstermek, ilgili
yönetmeliklerde ve Borsa tarafından yapılacak düzenlemelerde yer alan
yükümlülüklere uymak zorundadırlar.
BEŞİNCİ
BÖLÜM
Teminat
Tesisi, Kullanımı ve İadesi
Teminat
tesisi ve teminat olarak kabul edilebilecek değerler
MADDE
14 –
(1) Borsa üyeleri veya Borsa üyesi olmak isteyen tüzel kişiler, Borsa
işlemleri dolayısıyla müşterilerine, diğer üyelere veya Borsaya
verebilecekleri zararlara karşılık olmak üzere Türkiye Cumhuriyet Merkez
Bankasına, ilgili Bakan tarafından belirlenecek bir kamu bankasına veya
Borsanın iştiraki olan takas kuruluşlarına Borsa tüzel kişiliği adına,
faaliyet göstereceği her bir piyasa, pazar, platform veya sistem için ayrı ayrı teminat yatırmak zorundadırlar.
(2) Yatırılacak teminatın hesaplanma yöntemi ve miktarı
ile teminatların tesisine ilişkin usul ve esaslar Yönetim Kurulu tarafından
belirlenir ve SPK’nın onayıyla yürürlüğe girer.
(3) Yönetim Kurulu; Borsa üyesinin işlem hacmini,
faaliyetlerini, mali durumunu, risk unsurlarını ve uygun göreceği diğer kriterleri dikkate alarak gerektiğinde, bu ve ilgili
düzenlemeler uyarınca belirlenmiş olan teminat tutarlarının on katını
aşmamak üzere daha yüksek tutarda teminat yatırılmasını zorunlu kılabilir.
(4) Borsa üyelik belgesi verilmesinden sonra,
teminatların yükseltilmesi veya tamamlanması gerektiği durumlarda,
teminatını Yönetim Kurulu tarafından belirlenecek süre içinde yükseltmeyen
veya tamamlamayan Borsa üyesinin işlemleri, teminatının eksik olduğu
piyasa, pazar, platform veya sistem için söz konusu yükümlülük yerine getirilinceye
kadar durdurulur. Yönetim Kurulu tarafından eksik teminatın tamamlanması
için üyeye en fazla 2 aya kadar süre verilebilir.
(5) Teminatların değerleme esasları Yönetim Kurulu
tarafından belirlenir.
(6) Teminat olarak kabul edilebilecek değerler
şunlardır:
a) Türk Lirası.
b) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca serbestçe alım
satımı yapılan yabancı para.
c) Altın.
ç) Teminat mektubu.
d) Devlet tahvili.
e) Hazine bonosu.
Zararların
karşılanması
MADDE 15 – (1) Borsa
üyelerinin Borsa işlemlerinden dolayı müşterilerine, diğer üyelere veya
Borsaya verdikleri belirlenen ve kendileri tarafından karşılanmayan
zararlara karşılık olarak zarar görenlere yazılı istekleri üzerine, Borsa
tarafından yapılacak inceleme sonucuna göre teminatından ödeme yapılmasına
Yönetim Kurulu karar verir.
(2) Teminatın zararı karşılamaması halinde zarar görene
genel hükümler uyarınca zararını tazmin etmesi gerektiği derhal bildirilir.
(3) Zararların teminatlardan karşılanmasına ilişkin usul
ve esaslar Yönetim Kurulu tarafından belirlenir.
Teminatların
iadesi
MADDE
16 –
(1) 19 uncu maddeye istinaden üyelikten ayrılan veya 20 nci
maddeye istinaden üyelikten çıkarılan tüzel kişiye; faaliyetleri geçici
olarak durdurulan Borsa üyesi ile üyeliği ve faaliyetleri devam eden, ancak
faaliyet gösterdiği bir ya da birden fazla piyasa, pazar, platform veya
sistemdeki yetkisi iptal edilen üyeye teminatları Yönetim Kurulu tarafından
belirlenecek usul ve esaslara göre iade edilebilir.
(2) 21/6/2001 tarihli ve 24439
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Aracı Kurumların Tedrici Tasfiye Usul ve
Esasları Hakkında Yönetmelik hükümleri saklıdır.
ALTINCI
BÖLÜM
Üye
İşlemlerinin Tedbiren Durdurulması, Üyeliğin
Askıya Alınması,
Üyelikten
Ayrılma, Üyelikten Sürekli veya Geçici Çıkarma
Üye
işlemlerinin tedbiren durdurulması
MADDE 17 – (1) Borsa
ve takas işlemleri sırasında veya denetim esnasında ya da diğer herhangi
bir yolla, takas ve saklama işlemlerinde önemli açıkları oluştuğu tespit
edilen Borsa üyelerinin Borsa ve/veya takas ve saklama işlemleri beş iş
gününe kadar Borsa Başkanı tarafından tedbiren
durdurulabilir ve durumu SPK’ya bildirilir. Üye
hakkında SPK’nın kararına göre işlem yapılır. SPK’nın kararı bildirilinceye kadar söz konusu süre
Borsa Başkanınca uzatılabilir.
(2) Sermaye piyasası mevzuatına aykırı işlemleri tespit
edilen, mali bünyesinin zayıfladığı belirlenen Borsa üyelerinin durumu SPK’ya bildirilir.
Üyeliğin
askıya alınması
MADDE 18 – (1)
Yönetim Kurulu, 14 üncü maddenin dördüncü fıkrası uyarınca teminatlarını
tamamlamayan veya yükseltmeyen üyenin mali durumunu ve risk unsurlarını
dikkate alarak diğer piyasa, pazar, platform veya sistemlerde de işlem
yapmasını durdurabilir. Bu durumda üyelik askıya alınmış sayılır.
(2) Üyeliğin askıya alınması halinde, Borsa üyeliğinden
kaynaklanan haklar kullanılamaz, bu Yönetmelik ve ilgili diğer düzenlemeler
ile tespit edilmiş olan sorumluluklar ve yükümlülükler ise devam eder.
Üyelikten
ayrılma
MADDE 19 – (1)
Üyelikten ayrılmak isteyen Borsa üyesi durumu yazılı olarak Borsaya
bildirmekle yükümlüdür.
(2) Birinci fıkraya istinaden üyelikten ayrılan tüzel
kişi, bu Yönetmelikteki ve ilgili düzenlemelerdeki yükümlülükleri yerine
getirmek ve üyelik giriş aidatı ve faaliyet aidatı ile teminatını yatırmak
koşuluyla üyeliğe yeniden kabul edilebilir.
Üyelikten
sürekli veya geçici çıkarma
MADDE 20 – (1) Borsa
üyesi, bu Yönetmelik ile belirlenmiş olan üyelik koşullarını yitirmesi veya
hakkında verilen iflas kararının kesinleşmiş olması halinde veya disiplin
hükümlerine aykırılık nedeniyle Yönetim Kurulu kararı ile Borsa üyeliğinden
sürekli olarak çıkarılır.
(2) Disiplin hükümleri uyarınca veya iflas nedeniyle
sürekli çıkarma hariç olmak üzere Borsa üyeliğinden çıkarılmış bir tüzel kişi,
bu Yönetmelikte ve ilgili diğer düzenlemelerdeki yükümlülükleri yerine
getirmek ve üyelik giriş aidatı ve faaliyet aidatı ile teminatını yatırmak
koşuluyla üyeliğe yeniden kabul edilebilir.
(3) Borsa üyesi, disiplin hükümlerine aykırılık
nedeniyle Yönetim Kurulu kararı ile Borsa üyeliğinden geçici olarak
çıkarılabilir.
YEDİNCİ
BÖLÜM
Disiplin
Borsa üyeleri ile temsilcilerine ve temsilci
yardımcılarına uygulanacak müeyyideler
MADDE
21 –
(1) Borsa üyeleri ve temsilcilerinden; Borsada düzeni veya dürüstlüğü bozan
veya Borsa işlerine hile karıştıran, Borsa işlerinin açık, düzenli ve
dürüst yürütülmesi için alınan kararlara uymayanlara, Borsa Yönetmelikleri
hükümlerine aykırı davrandığı tespit edilenlere, durumun niteliğine, fiilin
mahiyet ve önemine göre 22 nci maddede sıralanan
disiplin cezalarından birisi verilir.
(2) Bu kısmın uygulanmasında temsilci yardımcıları,
temsilci hükmündedir.
Disiplin
cezalarının çeşitleri
MADDE 22 – (1) Borsa
üyelerine ve/veya üye temsilcilerine verilecek disiplin cezaları şunlardır:
a) Uyarı: İlgiliye, yükümlülük ve davranışlarında daha
dikkatli ve itinalı hareket etmesi gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir.
b) Kınama: İlgilinin yükümlülük ve davranışlarında
kusurlu sayıldığının yazı ile bildirilmesidir.
c) Para cezası: Sorumluların, kesin kararın tebellüğü
tarihinden itibaren en geç 5 iş günü içinde ödemeleri gereken meblağdır.
ç) Borsa üyeliğinden ve/veya
üye temsilciliğinden geçici çıkarma: Cezası kesinleşen Borsa üyesi adına,
üç ayı aşmamak üzere, Borsa Yönetim Kurulunca fiilin mahiyet ve önemine
göre belirlenecek, geçici bir süre içinde doğrudan doğruya veya dolaylı
olarak bir veya birden fazla piyasa, pazar, platform veya sistemde borsa ve
takas işlemlerinin yapılmaması, üye temsilcilerinin temsilcilik
sıfatlarının üç aya kadar kaldırılmasıdır.
d) Borsa üyeliğinden ve/veya üye temsilciliğinden
sürekli çıkarma: Borsa üyeliği veya üye temsilciliği sıfatlarının bir daha
kullanılmamak üzere geri alınmasıdır.
Disiplin
cezalarını gerektiren fiil ve hareketler
MADDE 23 – (1) 22 nci maddede yazılı cezaların uygulanmasını gerektiren
fiil ve hareketler şunlardır:
a) Uyarı:
1) Borsada belirlenen usul ve esasların yerine
getirilmesinde kayıtsızlık ve dikkatsizlik göstermek,
2) Üyelik görev ve sorumluluklarına karşı kayıtsızlık
göstermek veya bunları yerine getirmemek,
3) Meslek düzen ve geleneklerine uymayan hareketlerde
bulunmak,
4) Borsanın imaj ve itibarını zedeleyici sözler sarf
etmek,
5) Borsa ve müşteri talimatlarına gerekli dikkat ve
özeni göstermemek,
6) Müşteri ve Borsa görevlileri ile olan ilişkilerinde
terbiye ve nezakete aykırı harekette bulunmak.
b) Kınama:
1) Borsada belirlenen usul ve esasların yerine
getirilmesinde kusurlu davranmak,
2) Temsilcisinin veya diğer üye personelinin suistimal veya yolsuzluklarına, denetim eksikliği
sonucu sebebiyet vermek,
3) Borsanın itibarını zedeleyici asılsız yayımda
bulunmak,
4) Borsanın çalışma düzenini bozmak,
5) İş münasebetinde bulunduğu kimseler hakkında kötü
muamelede veya haksız ithamda bulunmak,
6) Meslek onuru ve borsa üyeliğinin gerektirdiği itibar
ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak,
7) Borsa ve müşteri talimatlarının yerine getirilmesinde
kusurlu davranmak.
c) Para Cezası:
1) Borsa usul ve esaslarının yerine getirilmemesinde
kasıtlı davranmak,
2) 10 uncu maddede belirtilen defter ve kayıtları
tutmamak veya usulüne uygun olarak tutmamak,
3) Borsa işleriyle ilgili hesap ve işlemlerin Borsanın
yetkili elemanlarınca denetlenmesine müsaade etmemek, bu görevlilere
kolaylık göstermemek ve yardımda bulunmamak,
4) Borsa ve müşteri talimatlarının yerine
getirilmemesinde kasıtlı davranmak.
ç) Borsa üyeliğinden ve/veya üye temsilciliğinden geçici
çıkarma:
1) Borsa üyelerine ve temsilcilerine, Borsa personeline
saldırıda bulunmak, küfretmek, onları alenen tehdit etmek, onlara yönelik
olarak tehdit ve tahkir edici şekilde sözlü veya yazılı beyanlarda
bulunmak,
2) Borsa üyelerini ve görevlilerini sırf zor duruma
düşürmek için veya kendi kusurunu örtmek amacı ile Borsaya ait belgeleri
gizlemek,
3) 24 üncü maddede belirtilen faaliyetlerde bulunmak,
4) İşlem yaptığı piyasa,
pazar, platform veya sistemde oluşacak temerrüdüne bağlı olarak ortaya
çıkan yükümlülüklerini yerine getirmemesi nedeniyle bu yükümlülükleri
teminatından karşılanan üye tarafından, söz konusu temerrüt tarihini takip
eden bir yıllık süre içerisinde, aynı piyasa, pazar, platform veya sistemde
yaptığı işlemler sonucu yeniden temerrüde düşülerek ilgili
yükümlülüklerinin teminatından karşılanmasına sebebiyet vermek.
d) Borsa üyeliğinden ve/veya üye temsilciliğinden
sürekli çıkarma:
1) Gizli kalması Genel Kurulca veya Yönetim Kurulunca
karara bağlanmış bilgi ve belgeleri açıklamak,
2) Borsa üyelerini ve Borsa görevlilerini zor duruma
düşürmek için veya kendi kusurunu örtmek amacıyla Borsaya ait belgeleri
tahrif veya yok etmek,
3) Türk Ceza Kanununun 53
üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir
suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da devletin
güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı
suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik,
güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin
ifasına fesat karıştırma, bilişim sistemini engelleme, bozma, verileri yok
etme veya değiştirme, banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması,
suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık, vergi
kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından mahkûm olmak.
Yapay fiyat
ve yapay piyasa oluşturmak ve müşteri emir bilgisine dayalı önceden işlem
yapmak
MADDE 24 – (1) Üyeler
ve üye temsilcileri yapay fiyat ve yapay piyasa oluşturmak maksadıyla
aşağıda sayılan faaliyetlerde bulunamazlar:
a) Bir sermaye piyasası aracında gerçeğe uygun olmayan
ve görüntüde aktif bir piyasa izlenimi yaratmak maksadıyla;
1) Sermaye piyasası aracının sahipliğinde gerçek anlamda
değişim yaratmayan bir dizi alım satım yapmak,
2) Fiyat, miktar ve değer bakımından piyasayı yanlış
yönlendirecek mahiyette Borsa emri vermek,
b) Bir sermaye piyasası aracında tek başına veya
başkaları ile birlikte, diğer üyeleri o sermaye piyasası aracını alıp
satmaya yöneltmek maksadıyla bir dizi işlemle;
1) Sermaye piyasası aracı için görünürde aktif bir
piyasa olduğu izlenimi yaratmak,
2) Sermaye piyasası aracının fiyatında veya değerinde
yapay olarak artış veya düşüşe neden olmak,
c) Bir sermaye piyasası aracının fiyatının veya
değerinin artması veya azalmasına neden olacak aktif bir piyasanın olduğu
veya olacağı şeklinde gerçek dışı bilgi dolaştırarak veya yayarak o sermaye
piyasası aracının alım veya satımını teşvik etmek,
ç) Bir sermaye piyasası aracı ile ilgili olarak, diğer
sermaye piyasası araçlarının alım veya satımını teşvik etmek maksadıyla,
bilerek gerçeğe aykırı veya yanıltıcı bilgi yaymak,
d) Piyasayı yanıltmak maksadıyla bir sermaye piyasası
aracında fiyatı veya değeri desteklemek, sabitlemek veya stabilize
etmek üzere, dolaylı veya dolaysız olarak, tek başına veya bir ya da daha
fazla kişi ile anlaşarak bir dizi alım satım yapmak,
e) Piyasayı yanıltmak maksadıyla, yanıltıcı veya yanlış izlenim
uyandıracak, gerçeğe aykırı sözlü veya yazılı beyanda, fiil ve
davranışlarda bulunmak.
(2) Üyeler, müşterileri
tarafından iletilen sermaye piyasası araçlarının fiyatını veya değerini
etkileyebilecek nitelikteki büyük miktarlı emirlerden önce, bu emir
bilgisine dayalı olarak kendileri ya da başkaları hesabına alım ya da satım
emri vermek veya verdiği emri değiştirmek veya iptal etmek ya da bu
nitelikteki bilgileri işlem yapılmak üzere başkalarıyla paylaşmak
faaliyetlerinde bulunamazlar. Üyeler; yönetici, temsilci,
temsilci yardımcısı ve diğer çalışanlarının bu fiilleri işlemesini önleyici
tedbirleri almakla yükümlüdürler.
Ceza
uygulanmasına dair genel hükümler
MADDE 25 – (1) Üyeye
veya temsilciye bir defa 22 nci maddede
belirtilen cezalardan birisi verildikten sonra İMKB Disiplin Komitesi
Çalışma Usul ve Esasları Yönergesinin 17 nci
maddesindeki süre içinde üye veya temsilci tarafından aynı cezayı
gerektiren yeni bir fiil işlenmesi halinde ilgiliye bir üst ceza verilir.
(2) Cezayı gerektiren fiilin nitelik ve önemi veya
meydana getirdiği sonuç göz önünde tutularak, bu fiil için gerektiğinde bir
derece ağır veya hafif cezanın verilmesine karar verilebilir.
(3) 23 üncü maddede sayılan ve disiplin cezası
verilmesini gerektiren fiil ve hareketlere, nitelik ve önemleri itibariyle
benzer eylemlerde bulunanlara da aynı neviden disiplin cezaları verilir.
(4) Cezayı gerektiren fiiller, üyeler veya bunların
yetkili temsilcileri tarafından menfaat sağlamak amacıyla yapılmışsa, ceza
23 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendindeki para cezası tutarından
az olmamak üzere temin edilen menfaatin üç katıdır.
(5) 23 üncü maddenin birinci fıkrasının (ç) ve (d)
bentlerindeki Borsa üyeliğinden geçici ve sürekli çıkarma cezalarının
kesinleşmesi halinde, durum en çok 2 iş günü içinde SPK’ya
bildirilir.
(6) 23 üncü maddenin birinci fıkrasının (ç) ve (d)
bentlerindeki fiillerin işlendiği ön soruşturma sırasında tespit edildiği
takdirde, üye ve/veya üye temsilcisi hakkında verilecek cezanın
kesinleşmesine kadar takas işlemleri de dahil
Borsada yapacağı tüm işlemler geçici olarak durdurulabilir. Konu ilk
Yönetim Kurulu toplantısında karara bağlanır.
(7) Üye temsilcisinin, temsilci iken aldığı disiplin
cezası, temsilcilik görevinin sona ermesi halinde dahi uygulanır.
(8) Borsa üyeliğinden ve/veya üye temsilciliğinden
geçici veya sürekli çıkarmaya dair kesinleşmiş olan cezaların infazı,
Yönetim Kurulu kararı ile gerçekleşir.
(9) Aynı Yönergedeki disiplin cezalarının sicile kaydı
ve sicilden silinmesine ilişkin hükümler saklıdır.
(10) Yönetim Kurulu kararı, kararın alındığı günü
izleyen üç iş günü içinde iadeli taahhütlü mektupla ilgililerin bilinen
adreslerine postalanır veya elden imza karşılığı teslim suretiyle tebliğ
olunur.
(11) Disiplin cezasını gerektirecek fiil veya hareketin
Borsa tarafından öğrenilmesinden itibaren bir yıl ve her durumda bu fiil ve
hareketin yapıldığı tarihten itibaren iki yıl geçtikten sonra disiplin
soruşturması yapılamaz.
(12) Her halde disiplin cezasını gerektiren fiil veya
hareketin gerçekleşmesinden itibaren üç yıl geçtikten sonra disiplin cezası
verilemez.
(13) Disiplin cezasını gerektiren fiil veya hareket aynı
zamanda bir suç teşkil ediyor ve bu suç için kanun daha uzun bir zamanaşımı
süresi öngörmüşse, birinci ve ikinci fıkralardaki süreler yerine kanuni
zamanaşımı süresi uygulanır.
(14) Disiplin cezasına ilişkin kararlar, iadeli
taahhütlü mektupla ilgililerin bilinen adreslerine postalanır veya elden
imza karşılığı teslim suretiyle kendilerine tebliğ olunur.
SEKİZİNCİ
BÖLÜM
Çeşitli ve
Son Hükümler
Borsa
ücretlerinin ödenmesi
MADDE 26 – (1) Üyeler
tarafından Borsaya ödenmesi gereken ücretler ile bunların tahsil süreleri
ve şekilleri Borsa Yönetim Kurulu tarafından belirlenir ve SPK onayı ile
kesinleşir. Borsaya ödenmesi gereken ücretler her üye için açılacak cari
hesaba borç kaydedilir ve belirlenen sürelerde üyeler tarafından ödenerek
tasfiye edilir. Cari hesap bakiyesini süresinde tasfiye etmeyen üyenin
borcu, borcun niteliğine göre teminatından veya güvence bedelinden tahsil
edilir.
Borsaya
yapılacak ödemelerin zamanında yapılmaması halinde uygulanacak gecikme
zammı ve faizler
MADDE 27 – (1) Aidat,
kotasyon ve kotta kalma ücreti ile Borsa payı gibi Borsanın bütçe
gelirlerini teşkil eden bütün ödemelerdeki gecikmelerde, kamu alacaklarına
uygulanan faiz ve cezalar uygulanır.
Güvence
bedeli
MADDE 28 – (1)
Üyelerden, Borsa işlemleri dışında Borsaya verdikleri zararlar ile süresi
içinde yerine getirmedikleri yükümlülüklerin karşılanması için miktarı,
usul ve esasları Yönetim Kurulu tarafından belirlenen ve tutarı Kurul
tarafından onaylanan güvence bedeli alınır. Güvence bedelinin teminat
mektubu olarak verilmesi zorunludur.
(2) Borsa işlemi dışında üyelerin Borsaya olan ve süresi
içinde yerine getirilmeyen borç ve yükümlülükleri güvence bedelinden Borsa
tarafından re’sen tahsil edilir.
Garanti
hesabı
MADDE 29 – (1) Yönetim
Kurulu, takas işlemlerinde gecikmeleri önlemek amacıyla garanti hesabı
oluşturulmasına karar verebilir. Garanti hesabı Borsada açılan piyasa,
pazar, platform veya sistemin herbiri için farklı
zamanlarda, farklı esaslar üzerinden oluşturulabilir.
(2) Yönetim Kurulu hesabın kaynaklarını, kullanım ve
yönetim esaslarını Kurulun onayını alarak belirlemeye yetkilidir.
Uyuşmazlık
MADDE 30 – (1) Üyeler
ile üyelerin müşterileri arasında borsa işlemlerinden doğan uyuşmazlıklar,
tarafların başvurusu halinde Borsada çözümlenir. Tarafların yargı
mercilerine başvuru hakkı saklıdır.
(2) Borsa üyeleri arasında, borsa işlemlerinden doğan
uyuşmazlıkların Borsada çözümü zorunludur.
(3) Borsa işlemi, Borsada işlem gören sermaye piyasası
araçlarına ait emirlerin, Borsaya iletilmesi, bu emirlerin Borsa
kurallarına göre eşleştirilmesi ve bu surette gerçekleştirilen işlemlere
ilişkin yükümlülüklerin Borsanın, ilgili takas kuruluşlarının ve saklamacı
kuruluşların düzenlemelerinde belirtilen yöntem ve sürede yerine
getirilmesini ifade etmektedir.
(4) Uyuşmazlıkların çözümünde Yönetim Kurulu yetkilidir;
bu konuda, Yönetim Kuruluna Uyuşmazlık Komitesi yardımcı olur. Yönetim
Kurulu uyuşmazlıkların çözümüne ilişkin usul ve esasları bir yönerge ile
düzenler.
(5) Uyuşmazlık konusunda Yönetim Kurulunca verilen
kararlar, tarafların başvuru dilekçesinde gösterilen adreslerine
gönderilecek iadeli taahhütlü mektupla veya tutanağa bağlanarak imza
karşılığı elden tebliğ olunur.
Tebligat
MADDE 31 – (1) Borsa
tarafından üyelere veya temsilcilere yapılacak duyuru, ilan ve
tebligatların usul ve esasları Yönetim Kurulu tarafından belirlenir.
(2) Yönetim Kurulu duyuru, ilan ve tebligatların ilgili
düzenlemelerde öngörülen elektronik yöntemlerle yapılmasına karar
verebilir.
Borsa
binasına girebilecek kişiler
MADDE 32 – (1)
Borsaya;
a) Borsa üyeleri ve Başkanlıkça belirlenecek sayıda
borsa üye temsilcisi ve yardımcıları ile hizmetlileri,
b) Borsa Başkanlığınca uygun görülen Borsa personeli
dışındaki diğer görevliler ve ziyaretçiler
girebilir.
(2) Başkanlık, borsa binasının belli bölümlerine girişi
sınırlayabilir.
(3) Borsanın çalışma, giriş ve çıkış düzeni bir
genelgeyle üyelere ve personele duyurulur.
Düzenlemelerin
bildirimi
MADDE 33 – (1) Bu Yönetmelik
uyarınca yapılacak düzenlemeler yürürlüğe girdiği tarihte SPK’ya gönderilir.
Yürürlükten
kaldırılan hükümler, atıflar ve hüküm bulunmayan haller
MADDE 34 – (1) 19/2/1996 tarihli ve 22559 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Yönetmeliğinin 6, 7, 8, 9, 10,
11, 12, 12/A, 13, 14, 15, 16, 17, 24, 34, 41, 51, 52, 53, 54, 60 ve 63 üncü
maddeleri ile 28 inci maddesinin üçüncü fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
(2) Bu Yönetmeliğin kapsamı ile ilgili konularda,
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Yönetmeliğine yapılmış olan atıflar bu
Yönetmeliğe yapılmış sayılır.
(3) Bu Yönetmelik uyarınca çıkarılacak düzenlemeler
yürürlüğe girinceye kadar, mevcut düzenlemelerin bu Yönetmeliğe aykırı
olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilir.
(4) Bu Yönetmelikte yer almayan ya da açıklık bulunmayan
konularda ilgili düzenlemeler çerçevesinde karar vermeye, uygulamayı
düzenlemeye ve yönlendirmeye Yönetim Kurulu yetkilidir.
Kazanılmış
haklar
GEÇİCİ
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce Borsa
üyesi olmuş tüzel kişiler ile yetkilendirilen temsilci ve temsilci
yardımcılarının hakları saklıdır.
Yürürlük
MADDE 35 – (1) Bu
Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 36 – (1) Bu
Yönetmelik hükümlerini İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Başkanı yürütür.
|